Khi đến với các bản của đồng bào Thái Tây Bắc, du khách sẽ được thưởng thức ẩm thực đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó có rượu cần, một loại rượu được bà con làm để uống trong những cuộc vui, như mừng nhà mới, ngày lễ, ngày tết, cưới xin, khi có khách quý đến thăm...

Rượu cần được đồng bào Thái Tây Bắc dùng mỗi khi có cuộc vui

Nguyên vật liệu để làm rượu cần của đồng bào Thái Tây Bắc có gạo nếp, hoặc ngô nếp được ngâm qua đêm, sau đó đãi sạch để ráo nước. Không thể thiếu ít vỏ trấu rửa sạch, lưu ý chỉ dùng vỏ trấu thóc nếp khi rửa chìm xuống đáy, còn cái nổi lên thì vớt ra.

Cả gạo và vỏ trấu đã được rửa sạch để ráo nước xong trộn đều cho vào chõ xôi chín. Sau khi chín đổ ra quạt, đảo cho xôi bốc bớt hơi nóng. Khi xôi đã nguội, giã khoảng 3 đến 4 quả men nhỏ bằng miệng cái chén con thành bột mịn, sau đó trộn đều vào xôi lẫn trấu. Loại men này là do bà con tự làm bằng bột gạo và các cây trên rừng, nhiều loại thuốc quý có hương vị thơm,  có vị ngọt nhiều hơn, khác với men rượu để chưng cất.

Rượu được ủ khoảng 3 ngày, khi đã ngấu và có mùi thơm thì bà con sẽ cho vào chum. Miệng chum được bà con lót một lượt lá chuối, sau đó trộn một ít tro bếp củi hoà với nước tạo quánh rồi đổ vào miệng chum cho kín, hoặc có thể dùng miếng ni lon buộc chặt lại không cho hơi thoát ra ngoài.

Bà Quàng Thị Thăng, người chuyên sản xuất  rượu cần ở bản Là, thành phố Sơn La cho biết: "Men rượu cần khác, men quả, quả bé, ở nhà tôi vẫn thường làm rượu cần để bán, người biết thì khắc đến đặt mua đặc biệt là những lễ,  ngày tết, mồng 2/9, vui bản vui mường, mừng nhà mới...thì bà con đến mua".

Rượu cần sau khi ủ trong chum được khoảng 10 ngày thì có thể mang ra sử dụng được. Bà con bỏ nắp đậy miệng chum ra, dùng nước lọc hoặc nước đun sôi để nguội rót vào chum. Một chum rượu cần ít nhất phải có khoảng 4 cái cần cắm vào chum rượu dùng để mút rượu, cần rượu được làm bằng cây trúc nhỏ có thể uốn cong mà không bị gẫy và cần rượu ít hay nhiều tuỳ thuộc vào người tham gia cuộc vui.

Chum rượu cần thường được đặt ngày giữa nhà. Người cao niên, có uy tín trong mâm cơm hoặc khách quý sẽ được gia chủ mời ra uống rượu cần trước. Cách mời uống rượu cần của đồng bào Thái cũng có câu, có vần, khiến cho người được mời không thể nào từ chối.

Ông Quàng Xương Hặc ở bản Pu Viêng, xã Chiềng Đông, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên cho hay, rượu cần còn gọi là rượu sừng có từ xa xưa, khi uống rượu phải có cóng mời rượu... Khi uống rượu cần, bà con thường dùng sừng trâu để làm dụng cụ đong đếm khi mời khách uống rượu và có một người đứng ra cầm sừng trâu mời mọi người uống rượu, mỗi người hoặc mỗi tốp thay phiên nhau uống. Có nơi có thể mời nhau uống rượu cần trước hoặc sau khi ăn uống xong mới mời uống rượu cần, vừa uống rượu cần vừa múa hát quanh chum rượu cần.

Rượu cần dễ làm và được đồng bào Thái Tây Bắc duy trì trong các gia đình mỗi khi có cuộc vui mừng nhà mới, cưới xin hoặc ngày lễ, ngày tết. Có chum rượu cần đặt giữa vòng xoè, hoà cùng tiếng nhạc càng làm cho mọi người lại gần nhau hơn, tình làng nghĩa xóm càng thêm bền chặt hơn./.

Tận mắt chứng kiến và thưởng thức rượu nấu của đồng bào Tây Bắc

VOV.VN -Kéo dài từ ngày 8/7 đến hết ngày 16/7/2017, lễ hội quy trình nấu rượu và Không gian ẩm thực Tây Bắc sẽ diễn ra tại thị trấn Sa Pa, Lào Cai.