Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng: Cần quản lý chéo chặt chẽ trong đầu tư

Phát biểu tại hội thảo về xây dựng các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Xây dựng, do Bộ Xây dựng tổ chức hôm nay, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết, các nghị định này đều quan trọng. Việc xây dựng các nghị định nhằm đảm bảo đưa ra các quy định tốt, phù hợp thực tiễn để triển khai Luật Xây dựng có hiệu quả, tránh chồng chéo giữa Luật này với các luật khác.

Đổi mới nhận thức, tư duy về đầu tư xây dựng

Luật Xây dựng đã được Quốc hội khóa XIII kỳ họp thứ 7 thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015. Hiện, Bộ Xây dựng xây dựng 6 nghị định hướng dẫn thi hành Luật này, gồm các Nghị định về: Quản lý dự án đầu tư xây dựng, Quy hoạch xây dựng, Quản lý chất lượng công trình xây dựng, Quản lý chi phí đầu tư xây dựng, Hợp đồng xây dựng, Xử lý vi phạm trật tự xây dựng.

Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng phát biểu tại Hội thảo

Theo Bộ trưởng Dũng, các dự thảo nghị định này được tiến hành trên cơ sở đổi mới về nhận thức, tư duy trong quản lý lĩnh vực đầu tư xây dựng; bảo đảm công khai, minh bạch và đơn giản về quy trình, thủ tục thực hiện; làm rõ và tăng cường vai trò và trách nhiệm quản lý của nhà nước và của các chủ thể tham gia hoạt động đầu tư xây dựng; kế thừa có chọn lọc những quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng đã được thực tiễn kiểm chứng, chấp nhận.

Bởi theo Bộ trưởng, sự gia tăng đầu tư xây dựng luôn là một tiêu chí đánh giá phát triển hạ tầng của một quốc gia. Đối với Việt Nam, nền kinh tế hiện đang ở trình độ của một nước có thu nhập trung bình ở giai đoạn đầu, ngoài việc còn vắng bóng nhiều công trình hạ tầng cơ bản thiết yếu, đang phải tập trung tạo sự tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, các lĩnh vực đầu tư tạo ra sản phẩm để có sức cạnh tranh thì vẫn còn chưa khẳng định được, vẫn chủ yếu là hàng gia công. Tức là, nền kinh tế còn đang phát triển theo bề rộng, do đó, vốn đầu tư là nhân tố rất quan trọng.

Trước đây, nước ta tăng trưởng kinh tế tỷ lệ thuận với gia tăng vốn đầu tư xã hội. Gần đây, đầu tư xã hội đã giảm dần, đặc biệt là tái cơ cấu đầu tư, trong đó có đầu tư công, nên đầu tư công đã giảm mạnh. Chất lượng tăng trưởng trong vài năm gần đây đã khác xa so với trước. Trong đó, đầu tư tạo tăng trưởng trực tiếp do quá trình đầu tư xây dựng mang lại (tạo việc làm, nhiều hạ tầng xây dựng, tiêu thụ sản phẩm nguyên liệu, vật liệu xây dựng...). Đồng thời, còn tạo ra sự tăng trưởng thứ cấp, đó là tài sản cố định, gồm các công trình hạ tầng, cơ sở dịch vụ... có tác dụng gián tiếp thúc đẩy tăng trưởng, phục vụ đời sống xã hội.

Cần quản lý chéo về đầu tư xây dựng

Bên cạnh các kết quả đạt được trong quá trình đầu tư xây dựng, lĩnh vực này còn nhiều hạn chế, yếu kém. Đó là tình trạng thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng khá phổ biến. Chất lượng một số công trình xây dựng còn chưa cao, chưa an toàn. Đây cũng là biểu hiện hiệu quả thấp trong đầu tư.

Cùng với đó, tình trạng đầu tư dàn trải, chậm tiến độ, nợ đọng xây dựng cơ bản vẫn xảy ra. Tình trạng vi phạm trật tự xây dựng cũng diễn ra nhiều mà chưa có giải pháp hữu hiệu để xử lý, đặc biệt là tại các đô thị lớn, tập trung đông dân cư, diễn ra đô thị hóa mạnh.

Tất cả những hạn chế nêu trên đều làm giảm hiệu quả đầu tư xây dựng, gây bức xúc trong xã hội. Nguyên nhân các hạn chế, theo ông Dũng, do nhận thức, quan điểm về đầu tư xây dựng còn chưa rõ, thậm chí còn có tình trạng cực đoan. Từ khi đất nước Đổi mới đến nay, hoạt động quản lý đầu tư xây dựng chủ yếu bằng các Nghị định, điều lệ... khẳng định vai trò của cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng rất cao (kế hoạch đầu tư, tài chính, đất đai, giao thông...) trong kiểm soát chặt đầu tư.

Nhưng do ảnh hưởng của tư tưởng thị trường hóa, cái gì cũng nói do thị trường điều tiết, nên đã có sự đánh đồng các nguồn vốn khác nhau, nhưng phương thức quản lý giống nhau. Từ đó, có tình trạng vốn ngoài nhà nước thì trách nhiệm vô hạn của các nhà đầu tư; còn vốn nhà nước thì thực hiện theo chế độ ủy quyền chủ đầu tư làm nhiệm vụ quản lý.

Vì thế, theo Bộ trưởng Dũng, việc quản lý đầu tư cần phải có sự quản lý chéo một cách chặt chẽ của các cơ quan quản lý nhà nước.

Phải đổi mới quản lý, nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng

Bộ trưởng Dũng còn cho rằng, sự bất cập, thiếu đồng bộ, chồng chéo giữa các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng gây khó khăn cho quản lý. Không những thế, chất lượng công tác quy hoạch còn hạn chế, dẫn đến đầu tư xây dựng thiếu đồng bộ, không chỉ tạo áp lực về giao thông, môi trường, chất lượng cuộc sống người dân mà còn giảm hiệu quả đầu tư và khai thác công trình sau đầu tư.

Quá trình xây dựng mới chỉ theo quy hoạch và chưa có kế hoạch được Bộ trưởng Dũng chỉ ra là, cứ có quy hoạch là cấp đất, đầu tư mà không cân đối khả năng nguồn lực thực hiện. Biểu hiện dễ thấy nhất là bất động sản đã phát triển thiếu kế hoạch nên có tình trạng đóng băng, nhiều dự án dở dang, hoặc làm xong không có người mua.

Đồng thời, năng lực, tính chuyên nghiệp trong công tác quản lý của các chủ thể liên quan đến đầu tư xây dựng cũng được Bộ trưởng Dũng chỉ ra còn nhiều hạn chế. Biểu hiện là tất cả các sở xây dựng, giao thông... cần phải cơ cấu lại để nâng cao chất lượng quản lý đầu tư. Đặc biệt là có tình trạng các ban quản lý đã được phân nhỏ quản lý từng công trình, dẫn đến ban quản lý này vừa nhỏ, nhân lực yếu, nhưng sau khi xong công trình lại giải tán, gây khó khăn trong quản lý khi vận hành, bảo trì...

Với những hạn chế nêu trên, Bộ trưởng Dũng khẳng định mục tiêu đổi mới quản lý, hiệu quả đầu tư xây dựng là cấp thiết. Trong đó, có hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính... để huy động tối đa nguồn lực của xã hội vào đầu tư cho tăng trưởng, khắc phục tình trạng thất thoát, lãng phí (nhất là các công trình đầu tư bằng vốn nhà nước); lập lại kỷ cương, nâng cao hiệu quả đầu tư.....

Dự kiến các nghị định này sẽ được trình Chính phủ vào quý IV/2014 để xem xét ban hành và thực hiện từ đầu năm 2015./.