Bội chi tăng nhưng tình trạng chi tiêu vẫn còn lãng phí

Sáng nay (1/11), Quốc hội kết thúc 1,5 ngày thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội năm 2013 và kế hoạch 2014. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu kết luận phiên làm việc.

Đã có 64/83 đại biểu đăng ký phát biểu, có 5 thành viên Chính phủ tham gia báo cáo giải trình.

Ghi nhận các kết quả đạt được trong năm 2013

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết: Về cơ bản, các đại biểu Quốc hội đều thể hiện sự tán thành đối với Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban kinh tế, các báo cáo của Hội đồng dân tộc và các ủy ban của Quốc hội. Đa số ý kiến đại biểu Quốc hội nhất trí với những nhận định, đánh giá về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2013 và 3 năm: 2011 - 2013.

Các đại biểu đánh giá cao việc Chính phủ đã triển khai thực hiện nghị quyết của Quốc hội một cách nghiêm túc, chỉ đạo, điều hành quyết liệt. Cho nên, dù trong điều kiện phải đối mặt với rất nhiều khó khăn thách thức cả trong và ngoài nước nhưng nền kinh tế của nước ta đã bắt đầu có dấu hiệu phục hồi cơ bản đạt được các mục tiêu tổng quát và các chỉ tiêu chủ yếu. Vì vậy, kết quả đạt được của năm 2013 và 3 năm qua rất đáng ghi nhận.

Đồng thời, theo bà Kim Ngân, cũng có nhiều ý kiến đã phân tích đánh giá bổ sung thêm trên nhiều khía cạnh khác nhau về những kết quả đạt được, những hạn chế yếu kém, nguyên nhân chủ quan, khách quan và đã mạnh dạn đề xuất kiến nghị nhiều giải pháp về chính sách, giải pháp về quản lý điều hành cho thời gian sắp tới. Trong đó nhiều ý kiến đã nhấn mạnh đến các vấn đề mà cử tri quan tâm, những vấn đề được rút ra qua hoạt động giám sát của Quốc hội, qua nắm bắt tình hình trong thực tế và qua phản ánh của báo chí, của dư luận xã hội.

Về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội của năm 2013 và 3 năm, nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao Chính phủ đã chỉ đạo kịp thời và có nhiều giải pháp đồng bộ hiệu quả nên đã đạt được mục tiêu tổng quát đề ra cho 2013. Đó là kinh tế vĩ mô cơ bản được ổn định, lạm phát được kiểm soát và thấp hơn 2012, cán cân thương mại được cải thiện, kinh tế tăng trưởng cao hơn 2012 mặc dù phục hồi chậm. Tái cơ cấu kinh tế bước đầu đạt được kết quả nhất định. Ba đột phá chiến lược được triển khai đồng bộ cả về hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng. Văn hóa giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ có bước tiến bộ. An sinh xã hội được đảm bảo, đời sống nhân dân có bước cải thiện.

Chính phủ đã tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Công tác phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tiếp tục thực hiện với nhiều giải pháp tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực tham nhũng. Quốc phòng an ninh, chủ quyền quốc gia được đảm bảo, hoạt động đối ngoại đạt nhiều kết quả tích cực.

“Quốc hội cũng chia sẻ với Chính phủ về những khó khăn thách thức bất lợi, về hoàn cảnh trong bối cảnh kinh tế thế giới phục hồi chậm. Những diễn biến khó khăn, phức tạp của tình hình trong khu vực đã tác động bất lợi đến kinh tế - xã hội nước ta. Những hạn chế yếu kém vốn có cộng với những vấn đề mới phát sinh, thiên tai liên tiếp xảy ra gây ra hậu quả nặng nề ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội theo Nghị quyết của Quốc hội” – Bà Nguyễn Thị Kim Ngân nói.

Trong hoàn cảnh nêu trên Chính phủ đã nỗ lực quyết tâm cao trong chỉ đạo điều hành và đã đạt được mục tiêu tổng quát, đạt 11/15 chỉ tiêu chủ yếu của năm 2013 là những điểm sáng rất đáng ghi nhận.

Từ kết quả thực hiện kinh tế - xã hội 2013 nhìn lại chặng đường 3 năm qua các đại biểu Quốc hội cho rằng: Về tổng quát kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 3 năm 2011 - 2013 cơ bản đã đạt được mục tiêu tổng quát là ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và các cân đối lớn vững chắc hơn, lạm phát đã được kiềm chế và chỉ số giá tiêu dùng từ 18,13% vào năm 2011 đã được kéo xuống còn khoảng 7% của 2013. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định và đã duy trì được tốc độ tăng trưởng hợp lý bình quân là 5,6% trong 3 năm qua. Cán cân thương mại được cải thiện, xuất khẩu giữ nhịp độ tăng trưởng tương đối cao, đặc biệt khu vực FDI và nông nghiệp liên tục xuất siêu. Nợ công, nợ Chính phủ, nợ quốc gia trong giới hạn cho phép.

Về thực hiện đề án tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình kinh tế, trong đó tái cơ cấu đầu tư công bước đầu đã mang lại kết quả rõ nét. Nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ đã được phân bổ tập trung theo kế hoạch trung hạn và đã được quản lý có hiệu quả hơn. Tái cơ cấu ngân hàng đạt được một số kết quả nhất định, đảm bảo an toàn hệ thống. Mặt bằng lãi suất giảm mạnh, tỷ giá ổn định, dự trữ ngoại hối tăng.

Không đạt mục tiêu đưa bội chi ngân sách 2015 còn 4,5% GDP

Tuy nhiên, nhiều đại biểu nhận định mặc dù nền kinh tế đạt được những kết quả nhất định nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu đề ra. Kết quả đạt được của nền kinh tế chưa vững chắc, lạm phát tuy được kiềm chế nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ quay trở lại. Hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn.

Những giải pháp khắc phục được đề ra tuy bước đầu phát huy tác dụng nhưng về cơ bản vẫn còn chậm được triển khai, chưa giải quyết tận gốc những vấn đề nổi cộm của nền kinh tế. Đó là nợ xấu ngân hàng, số lượng doanh nghiệp phá sản lớn, tái cơ cấu kinh tế còn chậm, 3 đột phá chiến lược thực hiện chưa có hiệu quả cao và thu ngân sách đạt thấp, bội chi tăng nhưng tình trạng chi tiêu vẫn còn lãng phí. Trong các chỉ tiêu chủ yếu thì 4 chỉ tiêu không đạt kế hoạch năm 2013 lại là những chỉ tiêu quan trọng. Một số chỉ tiêu đạt nhưng lại không bền vững như tỷ lệ nhập siêu, tỷ lệ hộ nghèo, cần phải được đánh giá kỹ về nguyên nhân để xác định giải pháp cho các năm tới. Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội đạt thấp so với nghị quyết của Quốc hội 5 năm, kinh tế phục hồi chậm, tốc độ tăng trưởng bình quân trong 3 năm đạt thấp nhất trong 15 năm trở lại đây. Bội chi ngân sách dự kiến 5,35 cho 2 năm 2013 và 2014 sẽ không đạt được mục tiêu đến năm 2015 chúng ta đưa bội chi ngân sách xuống còn 4,5% GDP.

Lĩnh vực nông nghiệp, đời sống nông dân tuy đã được cải thiện, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, sản xuất nông nghiệp với tốc độ tăng trưởng có xu hướng giảm dần, giá cả vật tư đầu vào tăng trong khi giá cả sản phẩm hàng hóa đầu ra giảm, tác động tiêu cực đến đời sống của nhân dân.

“3 đột phá chiến lược vẫn chưa tạo được bước đột phá về thể chế. Nhiều luật đã ban hành, nhưng chưa đi vào thực tiễn. Đáng lưu ý là chất lượng và tiến độ ban hành văn bản pháp luật hướng dẫn còn chậm và chưa đạt yêu cầu. Cơ sở hạ tầng còn yếu kém, nhu cầu đầu tư lớn, nhưng thiếu vốn. Tái cơ cấu nền kinh tế, trong đó có tái cơ cấu đầu tư công chưa có một đề án riêng được duyệt, chưa có chính sách về khuyến khích đầu tư toàn xã hội.

Việc cắt, giảm đầu tư công đã ảnh hưởng đến các công trình hạ tầng, ảnh hưởng đến an sinh xã hội gây bức xúc trong nhân dân, khó khăn cho doanh nghiệp. Việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn vẫn còn chậm. Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước chưa quyết liệt, hiệu quả chưa rõ ràng. Tái cơ cấu hệ thống các tổ chức tín dụng và thị trường chứng khoán đã được triển khai sớm và đạt kết quả bước đầu, nhưng chất lượng hệ thống ngân hàng còn thấp, tiềm ẩn nhiều rủi ro, tái cơ cấu chậm, nợ xấu cao, vấn đề sở hữu chéo chưa được giải quyết.

Việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong tình hình hiện nay là rất cần thiết, nhưng cũng chỉ mới bắt đầu, chưa giải quyết được những vấn đề bất cập hiện tại của ngành nông nghiệp.

Các vấn đề xã hội như việc làm, giảm nghèo, đời sống nhân dân còn khó khăn, đặc biệt đối với đồng bào dân tộc thiểu số, các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, thông tin truyền thông vẫn còn những hạn chế nhất định, chưa có những chuyển biến căn bản.

An toàn vệ sinh thực phẩm, an toàn giao thông, tệ nạn xã hội và các loại tội phạm khác vẫn còn là vấn đề bức xúc của xã hội.

Cơ chế chịu trách nhiệm không rõ ràng

Các đại biểu cho rằng, việc chậm đổi mới thể chế và cải cách hành chính là rào cản lớn nhất trong việc thực hiện phát triển kinh tế-xã hội. Cơ chế chịu trách nhiệm không rõ ràng, kỷ luật, kỷ cương hành chính không nghiêm đã tác động và làm giảm hiệu quả điều hành của Chính phủ, tác động không nhỏ đến đời sống xã hội của đất nước. Tính minh bạch, tính công khai tuy có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn chưa đáp ứng được theo yêu cầu hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, tính thiếu quyết liệt trong chỉ đạo điều hành của một số bộ, ngành để thực hiện những giải pháp đồng bộ Chính phủ đã đề ra.

Các đại biểu Quốc hội đề nghị cần phân tích rõ nguyên nhân không đạt được mục tiêu đề ra trong 3 năm qua để có giải pháp khắc phục hạn chế phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ trong 2 năm còn lại. Có cơ chế đánh giá trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước của các bộ, ngành và những hạn chế yếu kém. “Đề nghị những năm sau trong Báo cáo của Chính phủ cần ghi rõ những địa chỉ nào yếu kém hạn chế nhiều để đại biểu Quốc hội giám sát, đánh giá” – Phó chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Năm 2014, tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô

Về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2014 và định hướng đến 2015, đa số đại biểu Quốc hội tán thành mục tiêu tổng quát là tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đẩy mạnh thực hiện 3 đột phá chiến lược, tái cơ cấu kinh tế, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội. Cải thiện đời sống nhân dân, bảo vệ tài nguyên môi trường, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Đẩy mạnh cải cách hành chính phòng, chống tham nhũng, lãng phí, cải thiện môi trường kinh doanh, bảo đảm quốc phòng an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế.

Về các chỉ tiêu chủ yếu 2014 - 2015, các đại biểu cơ bản tán thành. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị cần rà soát lại xem xét có thể trình điều chỉnh một số chỉ tiêu mà chúng ta “ngắm” là sẽ không đạt được so với kế hoạch Nghị quyết của Quốc hội đề ra trong 5 năm.

Về các chỉ tiêu chủ yếu của 2014 - 2015, tăng trưởng kinh tế bình quân là 6%/năm, trong đó năm 2014 chúng ta cố gắng 5,8% giá tiêu dùng tăng bình quân là 7%/năm. Tăng xuất khẩu, giảm nhập siêu, tăng bội chi ngân sách nhà nước trong 2 năm 2013, 2014 là 5,3% trên GDP. Tiếp tục thực hiện giảm nghèo tạo việc làm và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu về văn hóa, giáo dục đào tạo, y tế, môi trường, xây dựng và phát triển nông thôn mới.

Về các nhiệm vụ, giải pháp, các đại biểu Quốc hội tán thành với Chính phủ từ những kết quả thực hiện năm 2013 và 3 năm qua. Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của đã được phân tích, nhất là những nguyên nhân chủ quan; Đề nghị Chính phủ quyết liệt hơn nữa trong chỉ đạo điều hành nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra.

Để có nguồn lực thực hiện các mục tiêu của 2 năm còn lại, đa số đại biểu Quốc hội tán thành chủ trương phát hành thêm trái phiếu Chính phủ để đầu tư cho các công trình hạ tầng quan trọng cùng với việc tăng mức bội chi ngân sách nhưng phải bảo đảm trong giới hạn nợ công, nợ Chính phủ, nợ quốc gia trong giới hạn an toàn cho phép. Cùng với việc tiếp tục thực hiện tái cơ cấu đầu tư công, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, tái cơ cấu ngân hàng đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp.

“Quốc hội sẽ chịu trách nhiệm về quyết định của mình và tăng cường giám sát việc thực hiện của Chính phủ để bảo đảm thực hiện thắng lợi nghị quyết của Quốc hội và Quốc hội cũng sẽ có trách nhiệm cùng với Chính phủ nỗ lực triển khai thực hiện nghị quyết của Quốc hội, phát triển kinh tế-xã hội cho 2 năm còn lại” – Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh trong phát biểu kết thúc phiên thảo luận./.