TP HCM luôn là nơi đầu tàu kinh tế của cả nước, thế nhưng từ nhiều năm nay, ngân sách của thành phố không đáp ứng được nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng và dịch vụ công.

Trong giai đoạn 2016-2020, TP HCM cần hơn 326.000 tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng nhưng chỉ đáp ứng được 52% . Vì vậy, việc huy động các nguồn lực xã hội để tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng và các dịch vụ công luôn được các cấp chính quyền ở đây luôn coi trọng. Trong đó, việc kêu gọi đầu tư vào các dự án xử lý nước thải, rác thải, môi trường... theo hình thức hợp tác công tư (PPP) đã được khởi động; nhưng hiện vẫn chưa thu hút được các doanh nghiệp đầu tư về lĩnh vực này.

Các dự án nước thải, rác thải ở TP HCM khó thu hút đầu tư theo hình thức Hợp tác công tư (PPP). (Ảnh minh họa: TTXVN)

Theo số liệu của Sở TN-MT TP HCM, hiện nay, mỗi ngày đêm trên địa bàn thành phố thải hơn 300.000/m3 nước thải, nhưng các nhà máy xử lý nước thải thuộc Trung Tâm điều hành chống ngập của thành phố chỉ xử lý được hơn phân nửa lượng nước thải này. Trong khi, Nhà máy xử lý nước thải Tham Lương-Bến Cát ở Quận 12 được đầu tư theo hình thức BOT đã xây dựng xong, nhưng vẫn chưa vận hành được do không có hệ thống đấu nối vào nhà máy.

Về rác thải các loại, mỗi ngày thành phố cũng phải xử lý tới 9.100 tấn, nhưng thành phố đã cho đóng cửa một số khu xử lý rác thải ở huyện Củ Chi, quận Bình Tân và bãi rác Đông Thạnh ở huyện Hóc Môn nên việc xử lý rác thải cũng đang quá tải.

Hiện tại, TP HCM đang kêu gọi đầu tư 6 nhà máy xử lý rác thải và nhiều nhà máy xử lý nước thải theo hình thức PPP, nhưng theo ông Nguyễn Trung Tín, Giám đốc phát triển Tập đoàn JFE thì các nhà đầu tư về lĩnh vực này còn ngần ngại.

"Tôi đang băn khoăn mức phí xử lý nước thải, rác thải chưa có quy định rõ, nhà đầu tư đang mò mẫm đề xuất thành phố đang xem nhưng chưa gặp nhau. Nước thải chưa  có mức giá, còn rác thải xử lý đốt phát điện thì chưa có mức phí nếu 16 USD/m3 thì chỉ phù hợp chôn lấp thôi. Còn đốt phát điện mà nhà đầu tư thu lại được vốn chi phí cao lắm", ông Tín nói.

Hiện, thành phố đang xây dựng bảng giá xử lý nước thải với mức giá dự kiến một mét khối năm thứ nhất là 1.180 đồng, năm thứ 2 là: 1.500 đồng và năm thứ 3 là: 2.000 đồng. Tuy nhiên, theo nhiều nhà đầu tư thì giá này còn rất thấp, không sát thực tế, không đảm bảo cho nhà đầu tư thu hồi vốn. Trong khí đó, giá xử lý nước thải ở Quảng Bình, Bình Định một mét khối là 2.500 đồng, còn tại Bình Dương lến tới 4.000 - 5.000 đồng.

Ông Lê Duy Hưng, cố vấn cấp cao Ngân hàng Thế giới cho rằng: Điều nhà đầu tư quan tâm là đầu tư phải thu hồi đủ chi phí. Họ có lãi thì mới tham gia được, xử lý  nước thải của ta rất đắt nếu không thu hồi được vốn họ không dám đầu tư. Về kỹ thuật xử lý 1 m3 nước thải đắt hơn nhiều hơn xử lý nước để cấp nước, trong khi 1 m3 nước sạch dùng của ta giá 8.000 đồng, còn phí nước thải (phí môi trường) hiện nay chỉ có 800 đ  nên hướng là phải tăng phí nước thải vì ngân sách thành phố hạn hẹp, ta phải tăng phí dần dần.

Một trong điều nữa khiến doanh nghiệp băn khoăn là khi đầu tư vào lĩnh vực xử lý nước thải, không chỉ hoàn thiện nhà máy xử lý mà còn phụ thuộc vào hệ thống thu gom nước thải đấu nối vào nhà máy. Phần này thành phố cũng chưa quy định rõ ràng nên nhiều nhà đầu tư còn e ngại và sợ rủi ro. Trong khi đó vẫn chưa có quy định các hộ dân phải đấu nối vào hệ thống xử lý nước thải của nhà máy, nên trong trường hợp nhiều người dân không tham gia thì nhà máy sẽ vận hành không hết công suất và hoạt động sẽ không hiệu quả.

Về góc độ luật pháp, Nghị định 63 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư hiện chưa có hướng dẫn bù tài chính phần chênh lệch đối với mức giá xử lý rác thải, nước thải. Chính vì vậy, các cơ quan chức năng TP HCM còn lúng túng về chính sách bù đắp tài chính phần chênh lệch này cụ thể là bao nhiêu và thuộc về ai.

Ông Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị thuộc UBND TP HCM cho biết: Việc kêu gọi đầu tư cho nhà máy xử lý nước thải  đang chậm 2 năm nay không tiến triển được do liên quan đến Luật Quy hoạch mới có hiệu lực, tức là quy hoạch thoát nước có nằm trong quy hoạch chung của xây dựng thành phố hay không hay là nằm trong quy hoạch chuyên ngành, xác định được rõ cái đó thì mới áp được vào Luật Quy hoạch.

Tại một hội nghị kêu gọi đầu tư về lĩnh vực này diễn ra mới đây, Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong khẳng định, sẽ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc vừa nêu để tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà đầu tư tham gia các dự án. Theo đó, những vấn đề nào thuộc về quy định vượt cấp, thành phố sẽ kiến nghị Trung ương. Nhưng về trách nhiệm của địa phương thì thành phố cam kết sẵn sáng chia sẻ rủi ro với doanh nghiệp.

"Một cơ sở pháp lý đầy đủ và minh mạch sự tiên quyết cho thành công các dự án, đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân, doanh nghiệp nhằm tính hấp dẫn cho các dự án đầu tư. Sự minh bạch điều này rất quan trọng đối với các dự án, điều này tạo ra sự vận hành sáng tạo, hiệu quả, điều này ngăn ngừa tham nhũng trong các hợp đồng của khu vực nhà nước", ông Dũng nêu rõ.

Đối tác công tư là hình thức huy động tốt các nguồn lực để TP HCM xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế, xã hội. Từ năm 2000 đến nay, thành phố đã có 22 dự án PPP thuộc lĩnh vực hạ tầng, giao thông, môi trường với tổng số vốn gần 70.000 tỷ đồng. Để tiếp tục thu hút đầu tư PPP hiệu quả, thành phố đang nỗ lực tạo môi trường đầu tư thuận lợi, hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo hài hòa các lợi ích của nhà đầu tư và tăng cường kiểm soát chất lượng các công trình, dịch vụ của hình thức đầu tư này./.

Phải tăng cường kiểm soát chất lượng các công trình đầu tư PPP

VOV.VN - Việt Nam cần hoàn thiện cơ chế chính sách trong lĩnh vực hợp tác công tư vì hiện những quy định về đầu tư theo hình thức này chỉ mới dừng ở Nghị định.