Cần đẩy mạnh thông tin về Hiệp định RCEP tới cộng đồng doanh nghiệp

Sau gần 6 tháng Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) được ký kết bởi 15 quốc gia (bao gồm 10 nước ASEAN và 5 nước có ký kết các FTA với ASEAN (gọi tắt là ASEAN+), đến nay, đã có 4 nền kinh tế, bao gồm Nhật Bản, Singapore, Thái Lan và Trung Quốc đã hoàn tất thủ tục phê chuẩn Hiệp định này.

Theo cam kết, Hiệp định RCEP sẽ có hiệu lực khi ít nhất 6 nước ASEAN và 3 nước đối tác hoàn tất thủ tục phê chuẩn, chấp nhận hoặc phê duyệt Hiệp định. Với các nước còn lại, Hiệp định RCEP sẽ có hiệu lực đối với các nước đó sau 60 ngày kể từ ngày nước này hoàn tất các thủ tục trong nước.

Nhiều chuyên gia dự kiến, Hiệp định RCEP cũng sẽ sớm được trình Quốc hội Việt Nam xem xét, thông qua trong năm nay, bởi Hiệp định này được hứa hẹn sẽ đem lại nhiều cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam khi có hiệu lực thực thi. 

Hiệp định Đối tác toàn diện khu vực - RCEP được ví như một “siêu Hiệp định” bởi có sự tham gia của 15 nền kinh tế, khi được thực thi sẽ tạo nên một thị trường rộng lớn với quy mô 2,2 tỉ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, khoảng 30% GDP toàn cầu và sẽ trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới.

Sau khi Hiệp định RCEP có hiệu lực, các bên sẽ ngay lập tức thực hiện các cam kết của mình, trong đó có các cam kết thuế quan.

Cụ thể, Việt Nam và các nước đối tác sẽ xóa bỏ thuế quan đối với ít nhất 64% số dòng thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Đến cuối lộ trình sau 15-20 năm, Việt Nam sẽ xóa bỏ thuế quan với khoảng 85,6 % - 89,6% số dòng thuế với các nước đối tác, trong khi đó, các nước đối tác sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam từ 90,7% - 92% số dòng thuế. Các nước ASEAN sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam trong khoảng 85,9% - 100% số dòng thuế.

Với Việt Nam, các cam kết về mở cửa thị trường trong lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và hài hòa hóa quy tắc xuất xứ giữa tất cả các bên tham gia cũng như tăng cường các biện pháp tạo thuận lợi thương mại (thay vì áp dụng 5 bộ quy tắc xuất xứ của 5 Hiệp định FTA như hiện nay) sẽ tạo cơ hội để phát triển các chuỗi cung ứng mới trong khu vực, giúp thiết lập thị trường xuất khẩu ổn định lâu dài và trở thành điểm đến đáng tin cậy cho các nhà đầu tư quốc tế đến Việt Nam.

Ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, cho biết: "Đây là một Hiệp định thành viên rất đa dạng, có nước nhỏ như Brunei cũng tham gia nhưng có những nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng có mặt ở đây, cũng có những nền kinh tế thuộc khối OECD, những nước giàu nhất thế giới cũng có… Đây là Hiệp định đầu tiên được ASEAN, những nước nhỏ đứng ra dung hòa mối quan hệ của những nước lớn nên được cộng đồng quốc tế đánh giá rất cao...

Dưới góc độ xuất nhập khẩu hàng hóa, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục XNK, Bộ Công Thương cho rằng: "Với các nước ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng cũng đã có những Hiệp định FTA riêng rẽ, tuy nhiên RCEP có thể coi là một bản vừa là nâng cấp vừa đặt ra những yêu cầu cao hơn nữa so với từng Hiệp định riêng rẽ. Và đây là một Hiệp định sẽ tạo ra một khu vực tự do có quy mô và loại lớn nhất thế giới.

Điều này cũng sẽ khác với từng Hiệp định thương mại tự do mà ASEAN và Việt Nam đã ký với các đối tác trước đây… Và kỳ vọng ở đây chúng ta cũng có thể thấy là khi RCEP có hiệu lực nó sẽ tạo ra những sung lực rất mạnh mẽ cho nền kinh tế Việt Nam. Vì hiện nay, quan hệ thương mại giữa Việt Nam với các nước châu Á vẫn là một quan hệ thương mại tự do rất quan trọng, đóng góp những nguồn hàng lớn, đặc biệt là về mặt nguyên liệu giúp cho chúng ta có thể duy trì sản xuất và xuất khẩu…".

Ngoài những mặt hàng mà Việt Nam có lợi thế xuất khẩu và hiện nay cũng đã tham gia được vào các chuỗi cung ứng trên thế giới, các mạng sản xuất của khu vực rất lớn như dệt may, da giày, đồ gỗ… thì RCEP còn tạo cơ hội cho phát triển các ngành dịch vụ, CNHT và đầu tư, đó là khẳng định của chuyên gia kinh tế, TS Võ Trí Thành - nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu, Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM).

Cũng theo TS Võ Trí Thành: "RCEP tạo 3 điều kiện rất lớn, chưa kể các tác động gián tiếp, thứ nhất là những lĩnh vực phục vụ người tiêu dùng - với một khu vực tiêu dùng lớn như thế này, sức mua ngày càng lớn do tầng lớp trung lưu ngày càng nổi lên thì rõ ràng rất nhiều lĩnh vực sẽ đem lại cơ hội kinh doanh như du lịch, giáo dục, giải trí, y tế, bán lẻ…

Thứ 3, khu vực này là khu vực rất là hấp dẫn đầu tư và đã thể hiện rõ ngay cả trong thời covid-19 này… Và, khi các nhà đầu tư đến và cùng với các mạng sản xuất chuỗi giá trị thì sự tham gia đó cùng với logistics nữa thì đấy không chỉ là cơ hội cho phát triển CNHT mà còn là các dịch vụ hỗ trợ cho các mạng sản xuất và các chuỗi cung ứng này...".

Tuy nhiên, để có thể khai thác tối đa các lợi ích của Hiệp định RCEP, việc đầu tiên doanh nghiệp Việt Nam cần làm là nghiên cứu kỹ các cam kết của Hiệp định, nhất là các cam kết liên quan đến lĩnh vực kinh doanh của mình.

Bà Nguyễn Cẩm Trang - Phó Cục trưởng Cục XNK Bộ Công Thương đơn cử như lộ trình cắt giảm và xóa bỏ thuế quan đối với hàng hóa của Việt Nam và của các nước tham gia Hiệp định, quy tắc xuất xứ của Hiệp định hay cam kết mở cửa thị trường trong lĩnh vực dịch vụ và đầu tư, các quy định về thủ tục hải quan và thuận lợi hóa thương mại… 

"Thực ra thì cơ hội của RCEP đến chính là từ quy tắc xuất xứ nội khối khi chúng ta có được những cái cộng gộp từ nội khối, trong khi đó thì các nước thành viên của RCEP có những nước chúng ta đang sử dụng rất nhiều nguyên liệu. Do vậy hàng hóa của ta sẽ dễ dàng đáp ứng các tiêu chí xuất xứ theo hiệp định hơn, và điều đó sẽ giúp cho hàng hóa của chúng ta dễ được hưởng các ưu đãi thuế quan hơn…" - bà Nguyễn Cẩm Trang cho biết.

Theo bà Nguyễn Thị Quỳnh Nga - Phó Vụ trưởng Vụ thương mại đa biên, Bộ Công Thương, doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt và chuẩn bị về các tác động bất lợi mà Hiệp định RCEP gây ra, nhất là việc gia tăng cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa.

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Nga nhấn mạnh: "Có cơ hội thì cũng có thách thức, nếu doanh nghiệp mà không tận dụng được cơ hội thì sẽ chịu sức ép cạnh tranh ở chính trên sân nhà. Vì nếu các nước khác trong RCEP họ tận dụng được cơ hội của RCEP và đẩy mạnh được sản xuất và xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam, thì đấy là chuyện đương nhiên của bất cứ FTA nào chứ không phải chỉ do RCEP...".

Theo nhiều chuyên gia, đến thời điểm này đã có 4 quốc gia/nền kinh tế (bao gồm 2 nước ASEAN và 2 nước đối tác) hoàn tất thủ tục phê chuẩn RCEP. Dự kiến Hiệp định RCEP cũng sẽ sớm được các nước còn lại xem xét thông qua, trong đó có Việt Nam, và khả năng RCEP sẽ có hiệu lực ngay từ đầu năm 2022.

Vì vậy, Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện Chương trình hành động của Chính phủ về việc triển khai Hiệp định RCEP. Đồng thời, đây là khoảng thời gian tốt nhất để Chính phủ thông qua các bộ, ngành và các tổ chức Hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng cung cấp thông tin về Hiệp định tới cộng đồng doanh nghiệp./.