Cần thông “điểm nghẽn” để phát triển hạ tầng hàng không Việt Nam

VOV.VN -Ngành hàng không Việt Nam còn nhiều tiềm năng để phát triển nhưng cũng nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ, đặc biệt là phát triển hạ tầng.

Mấy năm gần đây, ngành hàng không Việt Nam tăng trưởng tích cực nhờ kinh tế vĩ mô tích cực và ngành du lịch phát triển mạnh cả du lịch nội địa và quốc tế. Nhiều dự báo cho thấy, ngành hàng không Việt Nam còn nhiều dư địa tiềm năng để phát triển mạnh hơn. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực thì còn nhiều điểm nghẽn cần được khơi thông.

Chiều 26/7, diễn ra hội thảo “Phát triển hàng không - Chắp cánh du lịch Việt Nam” tại FLC Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, do Bizlive tổ chức.

Du lịch và hàng không cần nhau để phát triển

Số liệu của ngành giao thông cho thấy, trong giai đoạn 2010-2017, thị trường vận tải hàng không Việt Nam tăng trưởng đạt mức 16,64%/năm về hành khách, 14%/năm về hàng hoá. Trong 6 tháng đầu năm 2018, vận tải hành khách đường hàng không đã đạt mức 24,6 triệu lượt khách, tăng 15,2%; vận tải hàng hóa đạt 176,4 nghìn tấn, tăng 14,8% so với cùng kỳ.

Năm 2017, khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam đạt 12,9 triệu lượt, cùng với đó có 7,5 triệu lượt người Việt Nam du lịch ra nước ngoài và trên 70 triệu lượt người Việt du lịch trong nước. Đa số khách đã lựa chọn hàng không làm phương tiện di chuyển. Hiện tại, Việt Nam có 4 hãng hàng không đang hoạt động là Vietnam Airlines, Jetstar Pacific Airlines, VietJet Air và VASCO và hiện đang có hãng hàng không Bamboo Airways sắp hoạt động. Mức cạnh tranh giữa các hãng được đánh giá ngày càng gay gắt, không chỉ nội địa mà với cả quốc tế.

Theo ông Nguyễn Quý Phương, Vụ trưởng Vụ Lữ hành, Tổng cục Du lịch, từ trước đến nay, hàng không và du lịch đều cần đến nhau để phát triển, vận tải hàng không là một trong những lĩnh vực vận chuyển nhiều khách du lịch nhất. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới, năm 2017 toàn thế giới đã đón trên 1,2 tỷ khách, doanh thu đạt 1.330 tỷ USD, Châu Á - Thái Bình Dương dẫn đầu, 4 tháng đầu năm 2018, tăng trưởng cao nhất, trên 6,8%, cao nhất trong 5 khu vực địa lý của thế giới. Việt Nam nằm trong khu vực phát triển năng động nhất của thế giới trong 5 năm qua.

Ông Phương cũng đánh giá ngành hàng không Việt Nam đầy tiềm năng phát triển. Bởi theo quy hoạch trước đây, đến năm 2020, Việt Nam mới đạt 10,5 triệu lượt khách quốc tế, nhưng trên thực tế đến năm 2017 đã đạt 13 triệu lượt; dự báo 2020 sẽ đạt 21 triệu lượt. Tăng trưởng khách quốc tế đến Việt Nam đang rất cần đến lực lượng phương tiện cả đường hàng không, đường sắt, đường bộ, đường thủy, khách đến bằng đường hàng không chiếm tỷ lệ lớn nhất.

Là một trong những địa phương “gặt hái” được nhiều thành quả từ phát triển du lịch, bà Vũ Thị Thu Thủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, nhờ du lịch mà bộ mặt của Quảng Ninh thay đổi rất đáng kể. Đơn cử, năm 2017, Quảng Ninh đã đón trên 9,5 triệu lượt khách, riêng du lịch đã đóng góp 15% vào GDP tỉnh Quảng Ninh. Năm 2018, dự kiến 12 triệu khách đến Quảng Ninh, trong đó lượng khách nước ngoài 5 triệu khách. Bà Thủy cũng kỳ vọng, với sự phát triển của ngành hàng không, với sự gia tăng hãng hàng không và hạ tầng sân bay... có thể sẽ kích thích tăng lượng khách đến Quảng Ninh.

Cần gỡ nhiều “điểm nghẽn”

Mặc dù đánh giá dư địa phát triển ngành hàng không Việt đầy tiềm năng, nhưng hạ tầng cho phát triển, khả năng đáp ứng cho việc biến tiềm năng thành hiện thực thì, theo ông Nguyễn Quý Phương, là vẫn còn thấp. Ông Nguyễn Thiện Tống, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Kỹ thuật Hàng không, Đại học Bách Khoa TP.HCM cũng cho rằng hạ tầng còn chưa đáp ứng nhu cầu. Ông đề xuất, Việt Nam cần có chính sách quốc gia về hàng không dân dụng.

Theo ông Tống, hàng không tác động lớn đến nền kinh tế. Đơn cử qua tham gia nghiên cứu việc mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất cho thấy, nếu bình quân mỗi khách hàng không nội địa chi phí 100 USD thì 10.000 khách đóng góp 1 triệu USD. Nhưng với khách quốc tế đóng góp còn lớn hơn khi mà bình quân chi phí của họ gấp 5 lần là 500 USD.

"Việt Nam cần 65% đến 70% vốn đầu tư tư nhân để phát triển cảng hàng không. Hiện nay, Chính phủ, các bộ rất quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi nhất để nhà đầu tư phát triển cảng hàng không, ví như Vân Đồn, Phan Thiết. Cảng hàng không Cam Ranh đang nhận được vốn đầu tư tư nhân. Sự tham gia của nhà đầu tư tư nhân vào cảng hàng không chưa bao giờ thuận lợi như bây giờ. Theo Nghị định 92/2016, nhà đầu tư tư nhân được phép đầu tư 100% vốn. Trước đây nhà nước phải đầu tư từ 65% trở lên"- ông Đỗ Đức Tú, Vụ Kết cấu hạ tầng đô thị, Bộ KHĐT.

Vì thế, ông Tống còn khuyến nghị Việt Nam cần có chính sách mạnh, rõ ràng để lôi kéo đầu tư phát triển hàng không, nhất là đầu tư tư nhân. Hiện nay, trên thế giới có 14% sân bay là có sự tham gia của tư nhân, và các sân bay tư nhân này chuyên chở đến 41% khách quốc tế.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, nhu cầu nội địa sẽ còn tăng do kinh tế phát triển; trong xu thế mở cửa hội nhập, độ mở của nền kinh tế lớn, và là quốc gia có an ninh tốt, phong cảnh đẹp... chắc chắn lượng khách du lịch đến Việt Nam sẽ còn tăng nhiều kéo theo cầu quốc tế tăng. Hơn nữa, trong các loại giao thông, gồm đường không, đường thủy, đường bộ, đường sắt thì 3 loại kia phát triển ì ạch là cơ hội tốt cho đường không phát triển.

Tuy nhiên, ông Long cũng lưu ý, tiềm năng thì lớn, nhưng ngành hàng không mới phát triển nóng, hạ tầng vẫn không đáp ứng được. Cho nên, để biến tiềm năng thành hiện thực, không chỉ thông điểm nghẽn về hạ tầng mà còn phụ thuộc yếu tố rất quan trọng nữa là kinh nghiệm, bản lĩnh và cách làm của nhà đầu tư.

Ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), người chắp bút đánh giá tổng kết về phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt các cảng hàng không, thì cho rằng không chỉ phát triển hạ tầng chung là làm sân bay mà còn có điểm nghẽn khác nữa cần khơi thông là giải quyết việc đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa hạ tầng chính trong mỗi sân bay và kết nối từ sân bay đến các điểm đến khác ngoài sân bay.

Thêm nữa, theo ông Vịnh, kêu gọi đầu tư tư nhân vào phát triển hạ tầng hàng không là cần thiết, nhưng cũng cần giải quyết thách thức vô cùng lớn là cải cách thể chế, làm rõ trách nhiệm của các bên giữa nhà nước và nhà đầu tư sao cho hài hòa để đầu tư thì cùng có lợi./.