Cảnh báo khi mua hàng qua mạng hay kênh mua sắm truyền hình

Theo cục này, hình thức mua sắm qua truyền hình đã khá phổ biến trong vài năm trở lại đây tại Việt Nam. Đây là hình thức mua sắm được đánh giá mang tính mới lạ, hiệu quả, tiết kiệm thời gian, phù hợp với đối tượng người tiêu dùng (NTD) quá bận rộn, có ít thời gian đi mua sắm. Tuy nhiên, thực tế hoạt động của các doanh nghiệp trong những năm vừa qua cho thấy hình thức mua sắm này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây tổn hại đến quyền và lợi ích của NTD.

Quảng cáo sai sự thật

Một trong những vấn đề nổi cộm nhất của việc mua sắm qua truyền hình, theo Cục Quản lý cạnh tranh,  là quảng cáo sai sự thật. Khi mua sắm qua truyền hình, NTD không có cơ hội quan sát trực tiếp cũng như cầm, thử và đánh giá sản phẩm. NTD thường phản ánh, sau khi đặt mua và nhận được sản phẩm, NTD nhận thấy sản phẩm thật thường không giống với trên quảng cáo, tính năng không đầy đủ, hoạt động không hiệu quả như quảng cáo, hoặc làm bằng chất liệu khác hoàn toàn so với quảng cáo.

Các sản phẩm bị quảng cáo sai sự thật rất đa dạng, từ sản phẩm đắt tiền như nữ trang, đồng hồ, điện thoại… cho đến sản phẩm sử dụng hàng ngày như chổi đa năng, quần áo định hình, đai giảm mỡ bụng, mỹ phẩm, đồ gia dụng…

Bên cạnh quảng cáo sai sự thật, một vấn đề khác mà NTD thường xuyên gặp phải khi mua hàng qua kênh truyền hình là sản phẩm không có nguồn gốc rõ ràng. Tình trạng này thể hiện qua việc trên sản phẩm không có thông tin về nguồn gốc, xuất xứ, mã vạch, hoặc chỉ dẫn địa lý cho biết nơi sản xuất hoặc phân phối sản phẩm.

Trên thực tế, có nhiều trường hợp sản phẩm NTD đặt mua chỉ có tên sản phẩm, ngoài ra không có thông tin nào khác về nguồn gốc, xuất xứ. Thậm chí, doanh nghiệp thông báo tới người tiêu dùng sản phẩm được sản xuất tại Hoa Kỳ, Nhật Bản…, nhưng khi nhận được sản phẩm, NTD nhận ra trên sản phẩm ghi dòng chữ với ý nghĩa “sản xuất tại Trung Quốc”. Sản phẩm liên quan trong lĩnh vực này rất đa dạng, bao gồm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, trang sức, máy tập thể dục…

Lừa trúng thưởng

Một số doanh nghiệp bán hàng qua kênh truyền hình thực hiện việc lừa đảo người tiêu dùng bằng cách thông báo NTD đã trúng thưởng. Phần thưởng được doanh nghiệp thông báo thường có giá trị cao (vàng, đồ điện tử, trang sức…).

Tuy nhiên, theo như phản ánh từ các đơn khiếu nại của NTD đến Cucjq uản lý cạnh tranh,, để nhận được giải thưởng này, doanh nghiệp yêu cầu người tiêu dùng mua thêm một món hàng nữa với giá trị lớn, hoặc đóng 10% tiền thuế, hoặc chuyển khoản vào tài khoản của công ty… Sau khi làm theo yêu cầu trên và nhận được quà trúng thưởng, NTD phát hiện phần thưởng là hàng giả, kém chất lượng, đôi khi là đồ chơi và không thể sử dụng.

Được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng

Theo Cục quản lý cạnh tranh, trong trường hợp việc giao hàng không đúng theo thỏa thuận, người tiêu dùng có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng. Và trong trường hợp này, NTD không phải trả bất kỳ chi phí nào liên quan đến việc chấm dứt đó.

Tuy nhiên, trên thực tế, khi NTD yêu cầu trả lại hàng hóa và hoàn lại tiền khi gặp những vấn đề như sản phẩm không đúng như quảng cáo, nguồn gốc không rõ ràng, bị lừa đảo…, thì doanh nghiệp thường trốn tránh trách nhiệm và không giải quyết yêu cầu của NTD. Đây là một thực tế rất nhức nhối do vị thế bất cân xứng giữa NTD và doanh nghiệp trong trường hợp hợp đồng giao kết từ xa: doanh nghiệp thường đặt trụ sở ở tỉnh, thành khác nơi ở của NTD, việc liên lạc khó khăn (đặc biệt khi doanh nghiệp chủ động không giải quyết yêu cầu của NTD), NTD không biết nơi/cơ quan hỗ trợ… Việc này đã gây bức xúc và thiệt hại kinh tế lớn cho rất nhiều người tiêu dùng.

Từ thực tiễn những vụ việc được phản ảnh trên báo chí cũng như những vụ việc đã bị các cơ quan quản lý nhà nước phát hiện và xử lý trong thời gian vừa qua, Cục Quản lý cạnh tranh khuyến cáo người tiêu dùng, khi mua sắm qua truyền hình, cần lưu ý những vấn đề sau:  

Xác minh lại các thông tin quảng cáo trước khi đưa ra quyết định mua sắm qua kênh truyền hình;

Thận trọng với những sản phẩm sử dụng hàng ngày nhưng giá quá cao (dầu gội, thuốc nhuộm tóc, kem dưỡng da, đồ gia dụng…);

Luôn đặt câu hỏi với những sản phẩm được quảng cáo “rất tốt”, “ưu việt”, “số 1 thị trường”…;

Cảnh giác với những sản phẩm không có thương hiệu/thương hiệu không nổi tiếng/rất ít người biết đến;

Không nên ngay lập tức tin vào những thông báo trúng thưởng kèm theo điều kiện từ phía doanh nghiệp, như điều kiện trả thêm một số tiền để được nhận phần thưởng hoặc cung cấp các thông tin về bí mật cá nhân, tài khoản ngân hàng.