“Có một sự sốt ruột không hề nhỏ khi chúng ta có tiền mà không thể tiêu được"

Chậm giải ngân vốn đầu tư công đã trở thành căn bệnh nhức nhối

Đại biểu Trịnh Xuân An cho biết, đến thời điểm này, Nghị quyết 43 và các chính sách, chủ trương lớn được triển khai rất chậm. Công tác giải ngân, hỗ trợ cho các đối tượng bị tác động của đại dịch chưa được thực hiện hiệu quả như chương trình hỗ trợ nhà cho công nhân, chương trình máy tính cho em, đến thời điểm này các cháu đi học lại bình thường rồi nhưng máy chưa đến được với các cháu.

“Có một sự sốt ruột không hề nhỏ khi chúng ta có tiền mà không thể tiêu được, mặc dù nhu cầu và nhiệm vụ đặt ra rất lớn và rất cấp bách. Nếu không có các giải pháp phù hợp thì tiến độ 2 năm của chương trình là rất khó khả thi, do đó, đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần quyết liệt hơn trong triển khai các thủ tục hành chính, bỏ những thủ tục rườm rà, nội dung nào đúng thẩm quyền phải quyết định ngay, tránh tình trạng là xin ý kiến lòng vòng giữa các cơ quan, các bộ, ngành và dồn mọi việc lên cho Thủ tướng và cho Chính phủ”, đại biểu Trịnh Xuân An nêu ý kiến.

Đại biểu đoàn Đồng Nai cũng đề nghị cần tiếp tục phân cấp mạnh hơn nữa, đi đôi với kiểm tra, giám sát, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện các công tác giải ngân và triển khai các chính sách đã được Quốc hội quyết định.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, đoàn Bình Phước cho rằng, thời gian qua, đầu tư công luôn tồn tại nghịch lý, đó là có vốn nhưng chậm phân bổ, chậm triển khai và kéo theo chậm giải ngân.

“Chậm giải ngân vốn đầu tư công đã trở thành căn bệnh nhức nhối không chỉ gây bức xúc mà còn cản trở sự phát triển của đất nước”, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh bức xúc.

Theo đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, nguyên nhân chính dẫn đến việc giải ngân vốn đầu tư công chậm là do các Bộ, ngành, địa phương cố đưa dự án vào kế hoạch đầu tư công. Khi được phân bổ từ Trung ương mới bắt đầu phân bổ cụ thể nên gặp vướng mắc dẫn đến chậm trong phân bổ vốn cho dự án; công tác giải phóng mặt bằng chậm, không lường trước những khó khăn và việc lựa chọn nhà thầu không có đủ năng lực.

Nhấn mạnh hiện nay có nhiều chiêu thức để chủ đầu tư gây khó khăn cho nhà thầu chân chính nhằm tạo điều kiện cho các nhà thầu quen biết, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị, phải minh bạch trong lựa chọn nhà thầu để xử lý dứt điểm tình trạng này. Đồng thời kiến nghị, đối với các dự án đầu tư công cần linh hoạt cho phép chỉ định thầu, rút ngắn thời gian, lựa chọn nhà thầu có năng lực, có uy tín theo từng dự án.

“Chính phủ cần có giải pháp khơi thông các dòng vốn cho sản xuất kinh doanh, quyết liệt hơn nữa trong giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các dự án giao thông trọng điểm, kết nối vùng để tạo động lực cho nền kinh tế phát triển bền vững. Có đủ chế tài đối với tổ chức, cá nhân thực hiện chậm giải ngân vốn đầu tư công để không còn điệp khúc ‘biết rồi, khổ lắm, nói mãi’”, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nêu rõ.

"Thuốc đặc hiệu” cho căn bệnh chậm giải ngân vốn đầu tư công

Liên quan tới giải ngân đầu tư công chậm, đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố thẳng thắn cho rằng: “Những biện pháp truyền thống mà bấy lâu nay Chính phủ vẫn triển khai quyết liệt như thành lập các đoàn công tác kiểm tra đốc thúc, quy trách nhiệm cho người đứng đầu về tiến độ giải ngân, cắt giảm, điểu chuyển vốn các dự án giải ngân chậm... xem ra không còn là thuốc đặc hiệu, không ai bị xử lý vì không quy được trách nhiệm”.

Để tháo gỡ những ràng buộc mang tính bắc cầu, và trao quyền cho người có trách nhiệm nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo, đột phá của người quản lý, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị Chính phủ nghiên cứu đề xuất Quốc hội xem xét quyết định một số cơ chế sau:

Thứ nhất, tách hợp phần đền bù giải phóng mặt bằng các dự án nhóm A, B khi phê duyệt chủ trương đầu tư. Việc tách này sẽ không e ngại giải phóng mặt bằng song để đất trống không có dự án; khi triển khai thi công không bị gián đoạn kéo dài do chậm giải phóng mặt bằng; tính toán chính xác chi phí phần đầu tư xây dựng công trình để so sánh đối chiếu với các công trình khác tương đồng; dễ kêu gọi đầu tư tư nhân, đầu tư theo phương thức hợp tác công tư PPP vì không phụ thuộc vào chi phí đền bù giải phóng mặt bằng là phần Nhà nước phải chịu trách nhiệm đầu tư.

Thứ hai, mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế chỉ định thầu cho tất cả các khâu của quá trình đầu tư, mua sắm công, trên nguyên tắc: chất lượng và các tiêu chuẩn kỹ thuật không thấp hơn, chi phí không cao hơn so với các hạng mục công trình hoặc vật tư đã lựa chọn qua đấu thầu đã triển khai trước đó. Đồng thời, thực hiện công khai, minh bạch rộng rãi tất cả các thông tin về gói thầu chỉ định, nhà thầu cung cấp cho mọi người quan tâm có thể giám sát.

Thứ ba, áp dụng cơ chế bồi thường thoả đáng theo mặt bằng giá bình quân của thị trường – không phụ thuộc vào khung, bảng giá của nhà nước. Đảm bảo các điều kiện cư trú tái định cư của người phải di rời không kém hơn nơi đang ở. Đồng thời, áp dụng các biện pháp xử lý nếu cố tình trây ì, có chính sách điều tiết phần chênh lệch giá tăng lên giữa những khoảng thời gian bồi thường khác nhau. 

Thứ tư, cho phép lựa chọn áp dụng các qui định của pháp luật phù hợp nhất trong quá trình triển khai dự án dầu tư, trong các trường hợp: nếu chưa có quy định của pháp luật thì lựa chọn áp dụng qui định pháp luật cho các trường hợp tương tự; nếu chịu điều chỉnh của nhiều qui định pháp luật khác nhau, nhưng không thống nhất với nhau thì lựa chọn áp dụng qui định phù hợp nhất.

Thứ năm, trao quyền cho chủ đầu tư được điều chỉnh các nội dung và kỹ thuật thi công dự án trên nguyên tắc: không thay đổi mục tiêu và kết quả đầu ra không thấp hơn đã phê duyệt; các yếu tố kỹ thuât và chất lượng công trình không thấp hơn tiêu chuẩn thiết kế; chi phí đầu tư không cao hơn tổng chi phí phê duyệt. Chủ đầu tư chịu trách nhiệm tính xác đáng về các thông tin thay đổi và chỉ cần báo cáo với co quan ra quyết định chủ trương đầu tư./.