Xâu xé, biến dự án thành “xác đắp chiếu"

Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) đã thẳng thắn bày tỏ sự chưa hài lòng về những dự án lớn do tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thực hiện chậm tiến độ, kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài, làm thất thoát vốn Nhà nước.

Dự án gang thép "ngốn" bộn tiền nhưng kém hiệu quả (Ảnh minh họa: Internet)

Ông Nghĩa dẫn chứng, Dự án Gang thép Thái Nguyên đội vốn từ 3.843 tỷ đồng lên 8.104 tỷ đồng. Thời gian thi công từ 30 tháng lên 9 năm, đến nay vẫn chưa xong. Hiện vẫn chưa thấy chỉ ra "ai phải chịu trách nhiệm" và còn nhiều dự án khác nữa chưa được nêu ra.

Đại biểu này cho rằng, nhiều sai lầm, khuyết điểm được trình bày như điều đương nhiên, nghe rất quen thuộc như “nhà thầu hạn chế năng lực, giá và thị trường diễn biến không thuận lợi, xa vùng nguyên liệu, chất lượng sản phẩm không ổn định”... Thế nhưng, truy xét kỹ, ông Nghĩa cho rằng, có nhiều khuyết điểm do chủ quan, từ khâu đệ trình đến phê duyệt và triển khai thực hiện các dự án.

Chia sẻ quan điểm này, đại biểu Nguyễn Chí Tài (đoàn Thừa Thiên Huế) cho rằng, nguyên nhân sâu xa của tình trạng trên đó là tư duy tăng trưởng bằng mọi giá, “vay được thì cứ vay”, không quan tâm đến mục tiêu tối thượng của kinh tế thị trường là hiệu quả. Doanh nghiệp thua lỗ triền miên, thiếu công nghệ, lạc hậu, giá cao, đầu tư tràn lan, làm cho tăng trưởng thấp, không đạt mục tiêu, chất lượng tăng trưởng yếu, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế kém.

Theo ông Tài, cần đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp đang chậm chạp hiện nay, nhanh chóng thực hiện thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực nhà nước không cần tham gia để có nguồn bổ sung cho đầu tư phát triển.

Nhìn ở góc độ khác, đại biểu Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hoá) cho hay, ai cũng biết khi chậm tiến độ dự án là vốn đầu tư đội lên rất nhiều nhưng tại sao các cơ quan có trách nhiệm không xử lý dứt điểm hiện tượng này?

Đại biểu Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hóa)

Ông Diến đơn cử, việc chậm bàn giao mặt bằng dự án cầu Nhật Tân đã khiến ngân sách phải chi gần 156 tỷ đồng đền bù cho nhà thầu Nhật Bản và số tiền đội vốn đầu tư lại lấy từ ngân sách Nhà nước mà không ai chịu trách nhiệm.

Đại biểu này cho rằng, việc chưa xác định được nguyên nhân chậm dự án tại khâu nào, ai chịu trách nhiệm đã kéo theo hệ lụy rất nhiều dự án khác cũng xảy ra tương tự, cuối cùng chỉ thiệt hại cho Nhà nước, cho nhân dân.

“Chạy” dự án là có thật

5 dự án có quy mô 30.000 tỷ đồng thua lỗ, nguy cơ phá sản cho thấy tình trạng tìm mọi cách để được phê duyệt dự án đầu tư của chủ đầu tư là khá phổ biến.

Ông Diến đánh giá, tình trạng tìm mọi cách để được phê duyệt dự án đầu tư của chủ đầu tư là khá phổ biến, hay nói theo cách khác là tình trạng đua nhau xin đầu tư “chạy” dự án là có thật, nhưng hiệu quả dự án thực tế thì có khoảng cách một trời một vực so với thuyết trình của chủ đầu tư. Điều này cho thấy trách nhiệm của các bộ, ngành được Chính phủ giao thẩm tra tính khả thi và hiệu quả của dự án phải giải trình trách nhiệm của mình trước tình hình yếu kém.

Đại biểu Mai Sỹ Diến nhấn mạnh, nhiều dự án lớn chậm tiến độ, đội vốn, nguy cơ phá sản…nhưng thiếu sự cảnh báo về thua lỗ và tiềm ẩn thua lỗ của các cơ quan chức năng trong thẩm định, đánh giá hoặc cơ quan thanh tra kiểm toán sau khi thanh tra kiểm toán.

Trong khi đó, đại biểu Trương Trọng Nghĩa ví von, giống như khi nuôi bò sữa, “cho ăn ít đi mà mình lại muốn vắt sữa nhiều thì con bò đó đến ngày bị kiệt sữa đi”. Không quốc gia nào, kể cả những nước phát triển, có đủ ngân sách đáp ứng cho mọi nhu cầu đầu tư công.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM)

“Nếu chỉ lấy tính cần thiết ra để mà phê duyệt thì không dự án nào không cần thiết! Sân bay, bến cảng, đường sá, trường học, bệnh viện, công viên, thậm chí vệ tinh, tàu ngầm, thám hiểm vũ trụ... đều cần thiết cả. Đường sắt cao tốc cũng cần mà cầu treo cho đồng bào miền núi cũng cần, điện hạt nhân cũng cần và đường điện đến tận xóm làng xa xôi cũng cần", ông Nghĩa bình luận. Do đó, việc chọn và xét duyệt mục tiêu đầu tư đòi hỏi nhận thức và tầm nhìn chiến lược đúng đắn, cách làm khách quan hợp lý và hài hòa.

Cần mạnh dạn "trảm tướng, thay tướng"

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho rằng, phải có cơ chế giám sát chặt quá trình triển khai dự án, thi công nghiệm thu để kịp thời chấn chỉnh, ứng phó các vấn đề phát sinh. "Nếu cần, mạnh dạn trảm tướng hay là thay tướng", ông Nghĩa góp ý.

“Vốn đầu tư công sử dụng ngân sách Nhà nước muốn có hiệu quả phải triệt để chống tham nhũng, kiên quyết nói không với những dự án đầu tư công có mùi lợi ích nhóm", đại biểu Quốc hội TP HCM nhận định. "Không xây dựng được liêm chính và không chống được tham nhũng trong cán bộ công chức, mọi giải pháp cải thiện đầu tư công, cải thiện ngân sách, đều chỉ là những tiếng vang trong không khí".

Theo đại biểu Mai Sỹ Diến, phải công khai các dự án do các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đầu tư chậm tiến độ, đội vốn, kém hiệu quả để nhân dân giám sát, xác định đây không phải là thông tin mật.

Bên cạnh đó, ông Diến cho rằng, phải tham mưu cho Chính phủ cảnh báo các doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, thua lỗ và định thời gian để chủ động các giải pháp xử lý, đồng thời phải chỉ rõ những hạn chế tồn tại, nguyên nhân và những sai phạm, xử lý nghiêm những dự án có vấn đề, kể cả những tập thể, cá nhân của các cơ quan chức năng được giao nhiệm vụ thẩm định, kiểm tra không phát hiện được./.

Các siêu dự án “đắp chiếu”: Không thể mãi “bắn chỉ thiên” trách nhiệm

VOV.VN - Đại biểu Quốc hội quan ngại: Nhiều dự án chậm tiến độ, thất thoát vốn, tham nhũng nhiều đã làm mất an toàn nợ công, giảm ổn định kinh tế vĩ mô…