Đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường, game online

Trong tờ trình gửi Chính phủ về đề nghị xây dựng dự án Luật thuế TTĐB sửa đổi, Bộ Tài chính cho biết, mong muốn sửa đổi Luật thuế TTĐB nhằm mở rộng cơ sở thu thuế; hạn chế nhập khẩu, sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khoẻ, môi trường.

Các sản phẩm được Bộ Tài chính lấy ý kiến áp dụng thu thuế TTĐB là nước uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, trò chơi trực tuyến (game online)…

Đối với các sản phẩm đồ uống có đường, Bộ Tài chính lý giải WHO khuyến cáo đồ uống có đường là nguyên nhân chính gây nên tình trạng thừa cân và béo phì, là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường... hiện đang có mức tăng bùng nổ trong vài thập kỷ qua.

Tỷ lệ thừa cân đối với người trưởng thành ở Việt Nam (trên 18 tuổi) ở cả hai giới đã tăng 68% trong giai đoạn 2002 - 2016. Theo Bộ Y tế, có bằng chứng gần đây cho thấy mối liên quan giữa tiêu thụ đồ uống có đường với bệnh không lây nhiễm gây ra tổn thất kinh tế, gánh nặng chi phí y tế và tỷ lệ tử vong.

Theo đó, giảm đồ uống có đường có thể dự phòng tử vong do góp phần làm giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì, rối loạn đường máu, mỡ máu và tăng huyết áp, là các yếu tố nguy cơ gây tử vong phổ biến tại các nước có thu nhập thấp và trung bình 4,5,6,7. Tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu cho thấy tổn thất rất lớn về kinh tế - xã hội do bệnh không lây nhiễm gây ra.

WHO đã chính thức khuyến nghị tới Chính phủ các nước để tiến hành nhiều hành động nhằm khuyến khích người dân tiếp cận thức ăn lành mạnh thông qua biện pháp đánh thuế vào đồ uống có đường để định hướng tiêu dùng. Các nước đã dần bổ sung đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB: Năm 2012 chỉ có khoảng 15 quốc gia đến 2021 có ít nhất 50 quốc gia thu thuế TTĐB đối với mặt hàng này. Trong ASEAN có 6/10 nước đã thu thuế TTĐB đối với đồ uống có đường.

Bộ Tài chính đề xuất, bổ sung đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB với mức thuế suất phù hợp để góp phần định hướng tiêu dùng và đảm bảo hài hòa lợi ích của doanh nghiệp, người tiêu dùng và nhà nước. Đồng thời cần nghiên cứu quy định rõ tên đồ uống có đường thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB. Trước đó, năm 2017, Bộ Tài chính cũng đề xuất đưa nước ngọt có ga vào diện chịu thuế TTĐB.

Đối với thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn, Bộ Tài chính cho biết, trên thực tế đã xuất hiện việc nhập khẩu sản phẩm thức uống không có cồn được sản xuất theo quy trình sản xuất và nguyên liệu sản xuất tương tự như mặt hàng bia (sau quy trình sản xuất lên men thì tách cồn khỏi sản phẩm và bổ sung hương tự nhiên).

Sản phẩm thức uống đại mạch có quy trình sản xuất và nguyên liệu giống mặt hàng bia, hình thức bề ngoài của sản phẩm giống bia, vẫn có mùi vị đặc trưng như bia, chỉ khác tên gọi, giá bán xấp xỉ như nhau nên có thể coi là sản phẩm tương tự bia không cồn. Do vậy, cần thiết phải quy định rõ để định hướng tiêu dùng đối với mặt hàng này.

Bộ Tài chính đề nghị cần nghiên cứu bổ sung mặt hàng thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế TTĐB với mức thuế suất phù hợp để định hướng tiêu dùng mặt hàng này.

Đối với sản phẩm thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá mới, Bộ Tài chính cho biết, tên thị trường hiện nay đã xuất hiện một số sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha sử dụng toàn bộ, một phần hoặc không sử dụng nguyên liệu từ cây thuốc lá, mặc dù các sản phẩm này đều chưa được phép nhập khẩu và kinh doanh tại Việt Nam.

Theo WHO, Bộ Y tế và các tổ chức bảo vệ sức khỏe, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và shisha đều có chứa các thành phần độc hại gây hại cho người hút trực tiếp và người xung quanh như thuốc lá truyền thống. Hút thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa là hình thức tiêu thụ thuốc lá.

Đối với thuốc lá điện tử: Có 71 quốc gia thu thuế TTĐB đối với thuốc lá điện tử . Trong đó, 23 nước áp dụng thuế tuyệt đối, 7 nước áp dụng thuế theo tỷ lệ phần trăm, còn lại là các nước áp dụng thuế hỗn hợp cả tuyệt đối và phần trăm theo các tỷ lệ giống nhau. Nhìn chung, các nước này áp thuế đối với thuốc lá điện tử ở mức ngang bằng với thuốc lá truyền thống. Đối với thuốc lá nung nóng: có 61 quốc gia thu thuế TTĐB đối với thuốc lá làm nóng ở mức ngang bằng với thuốc lá truyền thống.

Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung các sản phẩm thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá mới vào đối tượng chịu thuế TTĐB.

Ngoài ra, trò chơi điện tử trên mạng (game online) là một loại hình giải trí gắn liền với sự phát triển của internet, có sự tương tác giữa những người chơi với nhau và giữa người chơi với máy chủ của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trò chơi trực tuyến thông qua các thiết bị điện tử như máy tính cá nhân, máy chơi game, các thiết bị di động.

Loại hình kinh doanh game hiện nay là mặt hàng có doanh thu lớn, mức lợi nhuận cao so với các loại hình kinh doanh khác, thu hút mọi độ tuổi tầng lớp dân cư, đặc biệt là giới trẻ tham gia. Do vậy, cần thiết phải nghiên cứu bổ sung vào đối tượng chịu thuế TTĐB để định hướng tiêu dùng.

Bộ Tài chính đề nghị nghiên cứu bổ sung loại hình "kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng" vào đối tượng chịu thuế TTĐB với mức thuế suất hợp lý để đảm bảo hạn chế dịch vụ này.

Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu việc áp dụng bổ sung thuế tuyệt đối để loại trừ, giảm sử dụng thuốc lá chất lượng thấp, giá thấp cũng như có lộ trình để đảm bảo tăng thuế tuyệt đối qua các năm tương ứng với tốc độ lạm phát.

Đối với đồ uống có cồn, Bộ Tài chính cho rằng, để định hướng tiêu dùng, hạn chế việc lạm dụng đồ uống có cồn, cần nghiên cứu điều chỉnh thuế TTĐB theo lộ trình đối với rượu và bia./.