Gói 30.000 tỷ đồng đang đi về đâu?

Gói tín dụng 30.000 tỷ đồng mà Chính phủ ưu tiên dành để tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản (BĐS) được xác định tập trung vào phân khúc nhà ở xã hội là phân khúc phù hợp với thực tế thị trường BĐS Việt Nam, có cầu rất cao nhưng cung rất thấp.

Với đối tượng thụ hưởng khá rộng, từ người mua nhà đến doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, gói tín dụng này được rất nhiều người trông đợi và kỳ vọng. Thế nhưng, sau hai tháng triển khai, sự kỳ vọng bắt đầu giảm sút rõ rệt. Đó đây đã có những ý kiến thất vọng, thậm chí lo ngại về việc gói tín dụng này có khả năng đi chệch hướng.

Trước hết là việc triển khai gói tín dụng này quá chậm. Cho tới đầu tháng 7/2013, ở một số ngân hàng nằm trong nhóm 5 ngân hàng tham gia cho vay gói tín dụng này, số hồ sơ được xét duyệt vẫn bằng 0. Đơn vị duy nhất có số hồ sơ được vay lên tới 2 chữ số là Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), nhưng cũng chỉ là với khối khách hàng cá nhân.

Với khối khách hàng doanh nghiệp, những ràng buộc về thời gian triển khai dự án khiến các doanh nghiệp khó tiếp cận được gói tín dụng này. Sự chậm trễ đã tới mức Thủ tướng phải nhắc nhở Bộ Xây dựng và Bộ này đã phải có công văn gửi tới các địa phương yêu cầu đẩy nhanh việc thực hiện.

Tuy nhiên, chuyện chậm trễ chưa đáng ngại bằng việc các văn bản hướng dẫn của Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước đang khiến người có thu nhập thấp - đối tượng mà Chính phủ muốn dành ưu đãi - dần dần bị đứng ngoài lề. Công văn số 1250 ngày 25/06/2013 của Bộ Xây dựng chỉ quy định đối tượng được vay vốn, khả năng trả nợ theo điều kiện vay vốn của ngân hàng và điều kiện về nhà ở dưới 8m2/người chứ không quy định về mức thu nhập tối đa được tham gia chương trình. Điều này đồng nghĩa với việc thu nhập càng cao - tức là có khả năng trả nợ ngân hàng càng cao - càng dễ tiếp cận với gói tín dụng 30.000 tỷ đồng.

Liệu có xảy ra tình trạng gói tín dụng đi chệch hướng và có câu chuyện lợi ích nhóm ở đây hay không? Câu trả lời là: Rất có thể. Thực tế cho thấy, chỉ những người có thu nhập trung bình và ổn định mới có khả năng tiếp cận gói tín dụng này. Đồng thời, việc chuyển đổi công năng từ nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội cũng chỉ được các doanh nghiệp thực hiện tại một phần rất nhỏ của dự án và cũng triển khai khá chậm.

Do đó, nếu không có những hoạt động kiểm tra, giám sát nghiêm túc thì nhiều khả năng số vốn đó sẽ bị sử dụng sai mục đích, không tăng thêm nguồn cung cho phân khúc nhà ở xã hội, đồng nghĩa với việc không giải quyết được sự mất cân bằng cung cầu và không theo đúng mục tiêu của Nghị quyết 02 ngày 07/01/2013 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu.

Trong chương trình Dân hỏi - Bộ trưởng trả lời mới đây, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng khẳng định: “Những công việc của Bộ Xây dựng, các bộ, ngành liên quan, các địa phương và các doanh nghiệp thực hiện là hoàn toàn nghiêm túc theo đúng hướng Nghị quyết 02 của Chính phủ”. Thế nhưng, những gì đang diễn ra trên thị trường BĐS hiện nay, ngay tại phân khúc nhà ở xã hội, đang cho thấy những nguy cơ là có thực, và câu trả lời của Bộ trưởng chưa thật thuyết phục. Nếu các bộ, ngành tham gia triển khai gói tín dụng 30.000 tỷ đồng không thực hiện công tác hậu kiểm chặt chẽ thì khả năng thất thoát vốn và nguy cơ gia tăng nợ xấu BĐS là hoàn toàn có thể xảy ra khi chỉ có các doanh nghiệp và người có tiền mới có khả năng tiếp cận nguồn vốn này.

Đã từng có ý kiến cho rằng, con số 30.000 tỷ đồng đối với thị trường BĐS không lớn. Đúng vậy, nhưng trong bối cảnh kinh tế nước ta đang gặp rất nhiều khó khăn, thu ngân sách 6 tháng đầu năm đạt thấp thì số tiền đó lại mang ý nghĩa rất lớn. Dùng số tiền này như thế nào cho đúng và trúng, câu hỏi này đang đòi hỏi các cơ quan thực thi cân nhắc kỹ phương thức triển khai trong 16 tháng còn lại của gói tín dụng này./.