Trong xu hướng hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, thời gian gần đây, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam ngày càng phải đối mặt nhiều hơn với các vụ kiện phòng vệ thương mại.

Từ đầu năm đến nay, nhiều quốc gia liên tiếp có động thái điều tra, làm rõ các sản phẩm nhập khẩu từ Việt Nam. Có thể đơn cử như việc Bộ Thương mại Hoa Kỳ khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp, đối với sản phẩm bao và túi đóng hàng được dệt từ polyetylen hoặc dải polypropylen, nhựa, gai hoặc các vật liệu tương tự nhập khẩu từ Việt Nam; Hay như Bộ Kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ thông báo khởi xướng điều tra tự vệ đối với sản phẩm thép nhập khẩu…

Theo Cục phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), tính đến thời điểm hiện tại, đã có 128 vụ việc phòng vệ thương mại được khởi xướng điều tra bởi 17 quốc gia và vùng lãnh thổ đối với hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam. Dẫn đầu là các vụ việc điều tra chống bán phá giá (77 vụ việc), thứ hai là các vụ việc tự vệ (23 vụ),  tiếp theo là các vụ việc chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá (17 vụ việc) cuối cùng là các vụ việc chống trợ cấp (11 vụ việc).

Bên cạnh nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc xử lý các vụ kiện phòng vệ thương mại, nhiều chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp trong nước cần nâng cao hiểu hết về công cụ phòng vệ thương mại được các nước áp dụng, tăng hiệu quả công tác kháng kiện, đảm bảo thị trường và giá trị thặng dư cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Theo ông Chu Thắng Trung, Phó cục trưởng Cục phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), trong bối cảnh tiến trình tự do hoá thương mại toàn cầu ngày càng sâu rộng, các hàng rào thương mại truyền thống như thuế quan dần dần được dỡ bỏ, các cam kết mở cửa thị trường được đẩy mạnh cùng với sự gia tăng của các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương.

“Đây được xem như là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng được sử dụng nhiều như một công cụ hợp pháp để tăng thuế nhập khẩu, bảo hộ sản xuất trong nước”, ông Trung nêu rõ.

Cũng theo ông Trung, trước đây, chỉ những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn như thuỷ sản, da giầy mới bị kiện, nhưng nay, ngay cả những mặt hàng có kim ngạch nhỏ cũng phải đối mặt với các vụ kiện.

Trong khi đó, năng lực ứng phó của một số ngành hàng, doanh nghiệp trong nước còn yếu so với đối thủ nước ngoài. Các doanh nghiệp Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm kháng kiện nên gặp khó khăn trong việc xác định chiến lược, định hướng, quyết tâm khi vướng phải các vụ kiện phòng vệ thương mại.

Bên cạnh đó, năng lực tài chính của các doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, trong khi chi phí kháng kiện rất cao, để thành công có thể cần phải thuê luật sư tư vấn dày dạn kinh nghiệm từ chính nước khởi xướng điều tra.

“Nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu của cơ quan điều tra trong việc cung cấp tài liệu, số liệu, hệ thống lưu giữ tài liệu, hợp đồng, dữ liệu, hoá đơn chưa đầy đủ, khoa học và hệ thống. Một số doanh nghiệp còn tâm lý né tránh, không tham gia hoặc tham gia không đầy đủ vào công tác kháng kiện. Trong khi sự tham gia vào toàn bộ quá trình giải quyết vụ việc lại có vai trò quyết định cơ hội thành công cho doanh nghiệp”, ông Trung chỉ rõ.

Để hạn chế thấp nhất việc bị khởi kiện phòng vệ thương mại, đồng thời gia tăng khả năng thành công khi tham gia vào các vụ kiện, theo ông Trung, điều quan trọng là các doanh nghiệp nên tự bảo vệ mình bằng cách trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về pháp luật phòng vệ thương mại.

Đồng thời, doanh nghiệp nên thường xuyên có hoạt động trao đổi thông tin với hiệp hội và cơ quan quản lý nhà nước, nhằm nắm bắt được những thông tin cảnh báo sớm về khả năng bị khởi kiện tại thị trường xuất khẩu, từ đó lên phương án điều chỉnh hoạt động kinh doanh để tránh bị khởi kiện.

Ngoài ra, để tạo điều kiện thuận lợi cho mình trong việc tham gia các vụ kiện phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải củng cố quan hệ với các bạn hàng, đối tác bên phía nước ngoài vì nhóm những đối tác này cũng là một bên có lợi ích bị ảnh hưởng bởi vụ việc điều tra phòng vệ thương mại.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cần đa dạng hoá thị trường, tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, đa dạng hoá sản phẩm, tránh tăng trưởng xuất khẩu quá nóng vào 1 thị trường, chuyển dần từ chiến lược cạnh tranh bằng giá sang cạnh tranh bằng chất lượng và thương hiệu.

 Đặc biệt, khi vụ việc đã được khởi xướng điều tra, doanh nghiệp xuất khẩu cần tích cực tham gia vào công tác kháng kiện, hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra để tránh trường hợp cơ quan điều tra sử dụng dữ liệu sẵn có bất lợi để tính toán biên độ phá giá, trợ cấp.

“Khi phải đối mặt với các vụ kiện phòng vệ thương mại, doanh nghiệp xuất khẩu phải cùng hợp tác với nhau, nhằm xác định chiến lược, phương án đối phó cho công tác kháng kiện cũng như công tác vận động hành lang để đạt được kết quả tốt nhất cho vụ kiện”, ông Trung khuyến cáo./.

Xử lý điều tra phòng vệ thương mại: Doanh nghiệp quá ít kinh nghiệm

VOV.VN - Các doanh nghiệp trong nước còn thiếu kinh nghiệm ứng phó với các vấn đề phòng vệ thương mại, nhất là các vụ việc xảy ra ở nước ngoài.