Làng tỷ phú Văn Môn ở Bắc Ninh chìm trong khói bụi, ô nhiễm, vì sao khó xử lý?

Sống trong ô nhiễm

Trước tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ngày càng phức tạp, ảnh hưởng tới đời sống, sinh hoạt của nhân dân, UBND tỉnh Bắc Ninh đã chỉ đạo tập trung quyết liệt các giải pháp, đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện Đề án tổng thể xử lý môi trường làng nghề xã Văn Môn, giai đoạn 2022-2026.

Hiện, UBND xã Văn Môn cũng đang tích cực đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các hộ sản xuất kinh doanh tại địa phương chuyển đổi mô hình sản xuất hoặc di dời cơ sở vào trong cụm công nghiệp (CCN) làng nghề Mẫn Xá để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn gặp nhiều khó khăn, tình trạng ô nhiễm môi trường ở đây vẫn chưa được cải thiện.

Thôn Mẫn Xá có gần 300 cơ sở kinh doanh phế liệu, buôn bán, cô đúc nhôm. Sau nhiều năm vận động tuyên truyền, hiện, địa phương còn khoảng hơn 150 cơ sở cô đúc nhôm trong thôn (trong đó có 126 cơ sở đang hoạt động) và khoảng 100 cơ sở đã chuyển vào sản xuất tại CCN làng nghề Mẫn Xá. Qua nắm bắt, các cơ sở sản xuất tại địa phương đều đồng tình với chủ trương di dời để hạn chế ô nhiễm môi trường trong khu dân cư. Tuy nhiên, đến nay, việc chuyển hoạt động sản xuất vào CCN của các cơ sở trong thôn vẫn chưa có nhiều chuyển biến.

Ông B.V.L ở xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh cho biết, cả xã Văn Môn có 5 thôn, tuy nhiên, chỉ thôn Mẫn Xá là có nghề tái chế. Thôn này ở giữa nên khói bụi, ô nhiễm cả xã phải hứng chịu. Rác thải được đổ vô tội vạ khắp nơi, ùn ứ thành những đống sừng sững như núi bủa vây quanh thôn.

“Đặc biệt trong ngày trời mưa thì cả làng bị mùi thum thủm, hôi thối do hóa chất nhôm bị hòa tan bủa vây. Ngày nắng, gió thổi bụi nhôm mù mịt khắp làng. Trên không trung, khói bụi từ các ống khói lò luyện nhả thẳng lên trời… Cả xã Văn Môn sống nơm nớp trong ô nhiễm. Trung bình mỗi ngày, các lò luyện xử lý, tái chế khoảng 30 tấn nhôm, thải ra khoảng 3 – 4 tấn xỉ thải. Những núi chất thải lưu cữu nhiều năm, ước tính vài trăm ngàn tấn. Dù vậy, vì kinh tế, nhiều người sẵn sàng đánh đổi, bào mòn sức khỏe, làm việc trong môi trường vô cùng độc hại” - ông L bức xúc nói.        

Vì sao khó xử lý?

Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VOV, ông Nguyễn Công Đoàn – Phó Chủ tịch UBND xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh cho biết, thời gian vừa qua vấn đề ô nhiễm môi trường làng nghề tại xã Văn Môn luôn được các cấp, các ngành quan tâm, tháo gỡ. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có chuyển biến rõ nét do vấn nạn đổ trộm chất thải công nghiệp vẫn còn diễn ra, nhiều đối tượng đã lạm dụng trời mưa, lúc đêm tối thiếu sự giám sát để đổ trộm chất thải ra môi trường, khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.

“Tính từ năm 2023 đến nay, UBND xã Văn Môn đã phối hợp kiểm tra, phát hiện 60 vụ việc vi phạm pháp luật về môi trường trên địa bàn, xử phạt 46 vụ với tổng số tiền xử phạt là gần 760 triệu đồng. Hiện tại, địa phương vẫn tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý song song với tăng cường vận động, tuyên truyền tới các hộ dân. Đồng thời xã hội hoá được 81 mắt camera an ninh nhằm góp nâng cao ý thức trong việc giám sát tình trạng đổ, đốt chất thải không đúng nơi quy định”- ông Đoàn nói.

Như Báo Điện tử VOV đưa tin trước đó, ngày 17/7, Công an huyện Hiệp Hòa (tỉnh Bắc Giang) cho biết, đơn vị đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự "Gây ô nhiễm môi trường" xảy ra tại thôn Hương Sơn (xã Hòa Sơn, huyện Hiệp Hòa).

Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan chức năng xác định, cuối năm 2023, Nguyễn Văn Đễ tập hợp được một lượng lớn chất thải rắn (thải ra từ quá trình luyện tái chế kim loại phế liệu ở xã Văn Môn, huyện Yên Phong) tại kho ở khu phố Đa Hội, phường Châu Khê, TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Tuy nhiên, sau đó Đễ không tìm được cách xử lý số chất thải này nên nảy sinh ý định chôn lấp xuống đất. Sau mỗi lần chôn lấp chất thải thành công, đối tượng Đễ sẽ trả tiền công cho Nhật 12 triệu đồng.

Cũng theo Phó Chủ tịch UBND xã Văn Môn cho biết, Đối với công tác giải phóng mặt bằng dự án khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải rắn làng nghề xã Văn Môn, huyện Yên Phong còn gặp nhiều khó khăn do còn một số hộ dân không nhận tiền đền bù. Đến nay, có 71/78 hộ nhận tiền.

“Bên cạnh đó, tỉ lệ di dời các cơ sở sản xuất, hộ gia đình cô đúc nhôm trong làng nghề ra cụm công nghiệp đạt thấp 86/240 cơ sở (còn 154 cơ sở trong làng), nguyên nhân là do giá thuê mặt bằng trong cụm công nghiệp cao so với mặt bằng chung của huyện. Giá thuê trung bình tại đây là 8-9 triệu đồng/m2, đặc biệt có lô đến 10 triệu đồng/m2”- ông Đoàn thông tin.

Liên tiếp xử phạt cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá. Năm 2021, UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định Xử phạt VPHC trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản tại dự án CCN làng nghề Mẫn Xá, xã Văn Môn của Công ty cổ phần tập đoàn Hanaka với số tiền 275 triệu đồng (đã có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản tại dự án) yêu cầu Công ty dừng kinh doanh bất động sản khi chưa đủ điều kiện theo quy định.

Năm 2023, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Quyết định số 2035/QĐ-XPHC xử phạt hành chính đối với Công ty cổ phần tập đoàn Hanaka đối với hành vi đưa công trình vào sử dụng, hoạt động khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy.

Nhiều năm trời sống chung với khói bụi và ô nhiễm, doanh nghiệp và người dân làng nghề Mẫn Xá hiểu rõ nhất mối nguy hiểm đối với sức khỏe như thế nào? Nên việc đưa ra các cơ chế phù hợp và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Dự án đầu tư xây dựng cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá; dự án thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn tồn đọng tại xã Văn Môn; dự án đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải làng nghề xã Văn Môn cũng cần được tích cực triển khai để sớm có cơ sở khắc phục, xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay tại địa phương.