Nghề cá vẫn là trở ngại lớn nhất ngăn EU và Anh đạt thỏa thuận hậu Brexit

Ngày 16/12, Chủ tịch Ủy ban châu Âu - bà Ursula von der Leyen cho biết, các đàm phán giữa EU và Anh đã đạt các bước tiến quan trọng trong các lĩnh vực như trợ cấp nhà nước hay tiêu chuẩn cạnh tranh bình đẳng nhưng mâu thuẫn quá lớn trong lĩnh vực nghề cá có nguy cơ làm sụp đổ thỏa thuận.

Báo cáo trước Nghị viện châu Âu ngày 16/12 về các bước tiến mới trong đàm phán giữa EU và Anh, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết, trong những ngày qua một trong các chủ đề gai góc nhất là trợ cấp nhà nước đã được giải quyết. Ngoài ra, hai phía EU và Anh cũng đã thống nhất được việc cho ra đời cơ chế “cùng tiến - evolution clause”, theo đó hai bên sẽ phải duy trì các tiêu chuẩn cao về môi trường và lao động giống nhau.

Theo bà Ursula von der Leyen, các văn bản pháp lý liên quan đến hai lĩnh vực này đang được các nhà đàm phán hai bên hoàn thiện và về cơ bản, một trong các trở ngại lớn nhất trong đàm phán từ hơn 9 tháng qua về quản trị và sân chơi thương mại công bằng đã được giải quyết.

Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu thừa nhận, các khác biệt trong lĩnh vực nghề cá vẫn quá lớn và có thể làm thất bại toàn bộ nỗ lực của hai phía suốt cả năm qua.

“Trong lĩnh vực nghề cá, các thảo luận vẫn đang hết sức khó khăn. Chúng tôi không đòi hỏi về chủ quyền của Vương quốc Anh trong vùng biển của mình mà chỉ đòi hỏi về tính ổn định và dự báo được của các chính sách liên quan đến các ngư dân châu Âu. Có những lúc chúng tôi cảm thấy không đủ khả năng để giải quyết bất đồng này”, bà Ursula von der Leyen bày tỏ.

Theo các thông tin ngoại giao phát đi từ Brussels, trong các đàm phán về nghề cá hiện vẫn tồn tại hai vướng mắc lớn. Đầu tiên, phía EU chỉ muốn trao lại cho phía Anh từ 15-18% sản lượng đánh bắt hàng năm hiện nay, trong khi chính phủ Anh yêu cầu con số này là 60%. Ngoài ra, phía Anh cũng từ chối cho phép các ngư dân châu Âu được đánh bắt trong hải phận từ 6 đến 12 hải lý tính từ bờ biển Anh.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, lí do lớn nhất khiến nghề cá trở thành bế tắc nghiêm trọng nhất là do tính biểu tượng của chủ đề này. Phía Anh xem việc lấy lại toàn bộ quyền kiểm soát vùng biển nước này là biểu tượng của Brexit nên không chấp nhận chia sẻ chủ quyền với các ngư dân châu Âu, và đặc biệt không chấp nhận việc ngư dân các nước như Pháp, Bỉ đánh cá ngay trong vùng nội thủy của mình. Lí do này quan trọng hơn khía cạnh kinh tế bởi nghề cá chỉ chiếm 0,01% GDP của Vương quốc Anh.

Chia sẻ với tại Nghị viện Đức chiều 16/12 về khả năng đạt được thỏa thuận giữa EU và Anh, bà Angela Merkel, Thủ tướng Đức, nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên của EU, cho rằng có khả năng hai bên đạt được một thỏa thuận sơ bộ vào cuối tuần này để kịp cho Nghị viện châu Âu phê chuẩn trước khi hết thời hạn quá độ Brexit vào ngày 31/12.

Giới quan sát cho rằng, một kịch bản khác có thể xảy ra là vào ngày 1/1/2021, EU và Anh sẽ vẫn áp dụng một thỏa thuận sơ bộ tạm thời để chờ Nghị viện châu Âu phê chuẩn sau. Hiện các quan chức EU và Anh trong các lĩnh vực y tế, kiểm dịch thực phẩm và thực vật đã và sẽ họp với nhau để bàn về khía cạnh kỹ thuật cho việc thông quan hàng hóa sau ngày 31/12 tới./.