Nhiều cách tính ngân sách, bức tranh tài chính Việt Nam mù mờ?

Nhiều khả năng thâm hụt ngân sách năm nay ổn định

Theo HSBC, Bộ Tài chính đang tiến hành những biện pháp có thể để hỗ trợ nền kinh tế. Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp được cắt giảm để hỗ trợ các doanh nghiệp và thu hút vốn đầu tư FDI vào sản xuất, đặc biệt là với các công ty công nghệ cao. Cụ thể, trong tháng 1 năm 2014, thuế suất đã giảm xuống còn 22% từ mức 25% và đến năm 2016, sẽ được giảm xuống mức 20%.

HSBC lạc quan về thâm hụt ngân sách Việt Nam có thể được cải thiện (Ảnh minh họa: KT)

Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực và vùng ưu tiên của chính phủ còn được hưởng mức thuế nhiều ưu đãi hơn nữa. Các ưu đãi về thuế cộng với tốc độ tăng trưởng GPD chậm làm gia tăng mối quan ngại về ngân sách của Việt Nam. Năm 2013, thâm hụt ngân sách đã tăng lên 5,5%1 GDP từ mức 5,4% GDP trong năm 2012. Mối quan ngại không nằm ở báo cáo thâm hụt ngân sách của chính phủ mà ở sự thiếu minh bạch về nợ công dẫn đến nhiều ước lượng về nợ công khác nhau.

Đề cập đến cách tính ngân sách, HSBC cho rằng, điểm khác biệt chính giữa cách tính của chính phủ và phương pháp tính theo chuẩn quốc tế là định nghĩa đâu là những khoản chi và thu. Do đó, có nhiều con số ước lượng nợ tồn đọng, thường là dẫn đến những con số khá lớn. Nhìn chung, ngân sách Việt Nam toàn diện, chỉ còn vài vấn đề liên quan đến nợ mang sang, nguồn vốn phát sinh ngoài ngân sách, chi tiêu ngoài ngân sách và các doanh nghiệp nhà nước... làm ảnh hưởng tới bức tranh thật về tình hình sức khỏe ngân sách Việt Nam.

Xét về lĩnh vực thì thuế doanh nghiệp, thuế nhập khẩu và doanh thu từ dầu là nguồn thu chính của ngân sách. Năm nay, thu ngân sách Việt Nam đã tăng trở lại. Theo nhận định của HSBC, với chi ngân sách không thay đổi, nhiều khả năng thâm hụt ngân sách sẽ ổn định không tăng nếu không nói còn có khả năng được cải thiện.

Một số liệu, nhưng có nhiều kết luận khác nhau

Theo HSBC, việc có quá nhiều con số ước lượng ngân sách khác nhau tại Việt Nam cũng gây hoang mang về tình trạng sức khỏe của hệ thống tài chính Việt Nam. Đặc biệt, dựa trên một nghiên cứu của Ngân hàng thế giới, HSBC thấy rằng, nguồn thu thập thông tin chính về các con số tài chính thường từ báo chí, mà đa phần các thông tin này bị nhiễu do từ một số liệu có thể có nhiều kết luận khác nhau.

Hiện Chính phủ cũng công bố hai bảng cân đối ngân sách: một bảng dùng cách tính Việt Nam và một bảng tính theo GFSM 2001, song cách tính của IMF thường cho kết quả thâm hụt thấp hơn bởi Việt Nam tính cả phần nợ trả dần vào các khoản chi, khiến bội chi gia tăng.

"Điều này thể hiện cán cân tài chính của Việt Nam trong thực tế thấp hơn so với các con số thống kê, đặc biệt khi sử dụng các chuẩn quốc tế để tính toán. Song, khó có thể khẳng định chắc chắn nợ của Việt Nam có thể thấp hơn vì nhiều vấn đề chưa thực sự rõ ràng", HSBC cảnh báo.

Chẳng hạn nhiều khoản mục doanh thu và chi phí còn phải sắp xếp lại cho phù hợp với chuẩn GFSM 2001, tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp Nhà nước cũng chưa được đánh giá sẽ ảnh hưởng thế nào tới ngân sách, nguồn thu từ dầu khí, vốn đóng góp gần 20% trong tổng thu ngân sách cũng chưa được nhìn nhận đầy đủ...

Về triển vọng kinh tế vĩ mô, HSBC nhận định: quá trình phục hồi vẫn còn chậm. Sau giai đoạn tăng trưởng khá vững chắc từ tháng 9/2013, chỉ số nhà quản trị mua hàng ngành sản xuất (PMI) giảm liên tiếp 4 tháng, xuống mức 50,3 trong tháng 8/2014. Chỉ số lạm phát toàn phần tiếp tục giảm xuống mức 4,3% so với cùng kỳ năm ngoái do nhu cầu nội địa yếu.

Và, hoạt động trong tháng sau sẽ tiếp tục ảm đạm do hàng tồn kho còn cao và các đơn hàng ít. Nếu lạm phát vẫn ở dưới mức 4,5% trong tháng 9, nhiều khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ cắt giảm thêm lãi suất thị trường mở để kích cầu nội địa./.