Trữ lượng cát đắp nền ở ĐBSCL không thiếu nếu điều phối hợp lý

Tại buổi làm việc với lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương về cung cấp nguồn vật liệu đắp nền đường cho các dự án giao thông trọng điểm vùng đồng bằng sông Cửu Long mới đây tại TP. Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ rõ, trữ lượng các mỏ cát không thiếu nhưng các địa phương, nhà thầu đang thiếu sự phối hợp. Vì vậy, các địa phương cần phải hoàn thành thủ tục, đưa những mỏ mới vào hoạt động cũng như gia hạn, nâng công suất các mỏ hiện có trong tháng 9 này.

4 tuyến cao tốc cần hơn 53 triệu m3 cát

Theo Bộ Giao thông vận tải, vùng ĐBSCL đang triển khai 4 dự án trọng điểm với tổng chiều dài là 355km, tổng mức đầu tư hơn 82.000 tỷ đồng. Nhu cầu nguồn vật liệu đá khoảng 6,6 triệu m3, đất khoảng 4,7 triệu m3 và cát đắp nền hơn 53 triệu m3. Về nguồn vật liệu đá, đất tại các mỏ đang khai thác trong khu vực đã cơ bản đảm bảo đủ trữ lượng, riêng cát đắp nền bị “ách tắc” do thủ tục nâng công suất mỏ đang khai thác, giao mỏ mới cho nhà thầu theo cơ chế đặc thù của các địa phương còn chậm và việc cung cấp cát của các chủ mỏ chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu đề ra. Đây chính là điểm nghẽn làm tiến độ các dự án giao thông trọng điểm ở vùng ĐBSCL có nguy cơ bị chậm tiến độ.

Bộ Giao thông vận tải cũng cho biết, việc triển khai cơ chế đặc thù về cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ dự án hạ tầng giao thông quan trọng quốc gia chỉ được áp dụng trong 2 năm 2022 và 2023. Vì vậy, các địa phương, chủ đầu tư không sớm hoàn thiện các thủ tục để cấp phép cho nhà thầu đủ trữ lượng theo nhu cầu trong năm 2023 sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến độ triển khai các dự án.

Theo Giám đốc Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận Trần Văn Thi, dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau có tổng nhu cầu cát hơn 18 triệu m3, trong năm 2023 cần hơn 9 triệu m3 được cung cấp từ các mỏ cát của tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long. Tuy nhiên, việc tiếp nhận cát chưa đáp ứng được yêu cầu, hiện nay mới tiếp nhận được 0,48 triệu m3 trên tổng số 1,47 triệu m3 mà các địa phương có văn bản cung cấp cho dự án. Trước thực trạng trên, hiện nay các nhà thầu đang tập trung thi công 128 cầu trên toàn tuyến, còn đường thì đang chờ nguồn vật liệu cát đắp nền.

“Trên toàn tuyến cần khoảng 18,46 triệu m3 cát san lấp nền, trong đó các địa phương đã bố trí trên giấy tờ 1,47 triệu m3 đạt 8% và thực tế đã tiếp nhận được 0,48 triệu m3 từ các địa phương. Trong đó tỉnh Đồng Tháp đã bố trí được 0,37 triệu m3 và nhà thầu đã tiếp nhận hết. Tỉnh An Giang đã bố trí được 1,1 triệu m3 từ 4 khu mỏ, tuy nhiên hiện nay mới lấy được 110.000 m3 thì phải tạm dừng do một số mỏ bị thu hồi”, ông Trần Văn Thi cho biết.

Địa phương cam kết đủ nguồn cát cho cao tốc

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa cho biết, địa phương được giao 14 triệu m3 cát cho 3 dự án cao tốc gồm Mỹ An – Cao Lãnh, Cao Lãnh – An Hữu và Cần Thơ  - Cà Mau. Về hỗ trợ cho dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, Đồng Tháp được giao 7 triệu m3 và năm nay sẽ giao 3,3 triệu m3, các mỏ đã được địa phương đánh giá trữ lượng và cung cấp cho dự án. Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cũng cam kết đến ngày 20/9 sẽ hoàn thành cấp phép khai thác mỏ cho nhà thầu để bảo đảm đủ nguồn cát san lấp cho dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau và đảm bảo đủ nguồn cát san lấp cho các dự án cao tốc trên địa bàn.

Về nguyên nhân chậm trễ trong việc cấp phép, gia hạn, nâng công suất khai thác mỏ, ông Phạm Thiện Nghĩa cho rằng: “Thời gian qua, hồ sơ chậm cũng có trách nhiệm của địa phương, cũng có trách nhiệm của các Bộ, ngành, thiếu sự chuẩn bị trước. Chưa chuẩn bị trước mỏ cát, mỏ đất để thực hiện cao tốc. Chúng ta không đánh giá được tổng thể xác định được nguồn, rồi hướng dẫn của các Bộ, ngành cùng với vấn đề giao thầu nó hơi khác so với Luật khoáng sản, do đó, chỗ này rất lúng túng đối với góc độ địa phương”.

Theo nhiều ý kiến, vướng mắc lớn nhất trong cơ chế giao mỏ cho nhà thầu là khả năng, kinh nghiệm khai thác, để không ảnh hưởng đến môi trường, gây sạt lở. Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu những cồn nổi, khu bãi bồi nếu thấy chất lượng cát đảm bảo thì địa phương sẽ sẵn sàng thực hiện các thủ tục để khai thác, vì đây là tài nguyên quốc gia và cũng vì các dự án trọng điểm của vùng.

Để đảm bảo cát từ chỗ cung đến chỗ nhận mà không bị thất thoát, tỉnh An Giang đã thành lập những trạm kiểm soát và sẽ phối hợp chặt chẽ để kiểm soát, theo dõi trữ lượng phục vụ các công trình để không bị thất thoát. An Giang cũng kiến nghị Bộ Giao thông vận tải tham mưu Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế Nghị định 159/2018 của Chính phủ để làm cơ sở để triển khai, thực hiện các dự án nạo vét thông luồng giao thông đường thủy kết hợp với thu hồi vật liệu san lấp làm tăng nguồn cung cấp cho các công trình trọng điểm ở ĐBSCL.

Trữ lượng cát ở ĐBSCL không thiếu nếu điều phối một cách hợp lý

Theo Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên, trữ lượng cát đắp nền ở ĐBSCL không thiếu và khẳng định nếu có sự điều phối hợp lý hoàn toàn có thể cung cấp được tiến độ cho các dự án thành phần. Qua khảo sát, Sóc Trăng có thể tự đảm bảo nguồn cát phục vụ cho dự án đi qua địa bàn, hoặc Tiền Giang trong 10 năm qua không cấp phép mỏ cát mới nhưng trước thực trạng trên cũng đã chủ động khảo sát, đánh giá trữ lượng vật liệu san lấp để phục vụ dự án cao tốc đi qua địa bàn. Thời gian qua, Bộ đã hướng dẫn các địa phương thực hiện thủ tục giao mỏ vật liệu xây dựng cho nhà thầu, đồng thời bảo đảm kiểm soát sản lượng, bảo vệ môi trường, chống sạt lở, không để xảy ra trục lợi chính sách.

“Trữ lượng cát ở ĐBSCL nếu mà khai thác, điều phối một cách hợp lý thì hoàn toàn có thể cung cấp được tiến độ cho các dự án thành phần. Vì chúng ta cần 53,68 triệu m3 nhưng không phải cần tất cả một năm mà rải ra 4 năm, trong đó tập trung năm 2024 là năm nhiều hơn, còn lại là năm 2026”, Thứ trưởng Trần Quý Kiên khẳng định.

Trước những khó khăn về nguồn cát cho cao tốc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, Trữ lượng các mỏ không thiếu nhưng các địa phương, nhà thầu đang thiếu sự phối hợp, chưa hiểu cặn kẽ, đầy đủ quy định pháp lý, chưa đủ năng lực đánh giá tác động môi trường đối với những mỏ lớn để đưa ra phương án khai thác phù hợp, bảo vệ môi trường, chống sạt lở.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu, trong tháng 9, các địa phương phải hoàn thành thủ tục, đưa những mỏ mới vào hoạt động cũng như gia hạn, nâng công suất các mỏ hiện có hoặc đã hết hạn nhưng trữ lượng vẫn còn. Ngoài ra, những mỏ khai thác vật liệu phục vụ dự án cao tốc trọng điểm quốc gia phải hoàn thiện thủ tục theo cơ chế đặc thù trong năm 2023 theo đúng Nghị quyết của Quốc hội.

“Trong tháng 9 này, An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp với sự hỗ trợ của Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài nguyên và môi trường thì các đồng chí hoàn thành hết các thủ tục và dự án nằm trong danh mục hồ sơ được khảo sát của dự án tổng thể đường cao tốc, các dự án đã hết hạn, đối với dự án hết hạn và dự án nâng công suất cơ chế đặc biệt. Phải đảm bảo chủ đầu tư phối hợp tiếp thì phải khẩn trương làm thủ tục trong một tuần hai tuần phải xong để cung cấp cát cho các nhà thầu. Đối với chủ đầu tư mà đã hết hạn và nâng công suất thì tự gia hạn và nâng công suất nhưng mà chắc chắn là phải ưu tiên cho đường cao tốc Bắc – Nam”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ.

Mặc dù trữ lượng cát đắp nền đủ đáp ứng nhu cầu cho các dự án ở ĐBSCL nhưng việc triển khai các thủ tục nâng công suất mỏ đang khai thác, giao mỏ mới cho nhà thầu theo cơ chế đặc thù của các địa phương còn chậm, chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu. Với sự quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc, hành động của các địa phương cùng nhau tháo sẽ gỡ những khó khăn, vướng mắc về nguồn cát cho các tuyến cao tốc trọng điểm ở ĐBSCL để về đích đúng tiến độ. Đây là những công trình quan trọng nhằm gỡ nút thắt về hạ tầng giao thông, giúp hàng hóa nông sản của vùng vươn xa và đáp ứng mong mỏi của gần 20 triệu dân đồng bằng trong thời gian qua.