Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, một số dự án trì trệ, yếu kém đã có bước chuyển biến tích cực và đã có dự án đã hoạt động, kinh doanh có lợi nhuận. Tiêu biểu là nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 sau 11 năm "đóng băng" đã tổ chức đốt lửa lần đầu tổ máy số 1 ngày 23/3 vừa qua, hướng tới mục tiêu hòa lưới điện vào ngày 30/4 và đốt than lần đầu tổ máy 1 vào ngày 16/6 tới đây.

Cùng với đó, sau hơn 3 năm triển khai Quyết định số 1468 của Thủ tướng phê duyệt Đề án xử lý các tồn tại yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ kém hiệu quả thuộc ngành Công thương (Đề án 1468), Ban chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của các dự án trên thống nhất đưa 5 dự án ra khỏi danh sách 12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả cụ thể là: 1 doanh nghiệp là DAP-1 Hải Phòng thuộc Tập đoàn Hóa chất cơ bản khắc phục các tồn tại yếu kém, sản xuất kinh doanh có lãi.

Bốn dự án, doanh nghiệp khác thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (gồm Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ; Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước; Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất; Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ) cơ bản không còn vướng mắc về cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền của cơ quan Nhà nước. Đây là kết quả khởi sắc có được từ nhiều nỗ lực, quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, doanh nghiệp liên quan trong việc tháo gỡ khó khăn về cơ chế và tinh thần dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Ông Nguyễn Hữu Tú, Thành viên HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam cho rằng, Tập đoàn có 4 dự án, trong đó có 2 dự án phân bón urea với tổng công suất 1,06 triệu tấn; 2 dự án phân bón phức hợp DAP với tổng công suất 660.000 tấn. Thời gian vừa qua, được sự chỉ đạo hết sức sát sao của Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành để triển khai các nhóm giải pháp tháo gỡ khó khăn, phục hồi sản xuất kinh doanh... trong năm 2021, Tập đoàn đã có sự chuyển biến rõ nét so với năm 2020. Cụ thể dự án DAP Hải Phòng đã đủ điều kiện để đưa ra khỏi danh sách 12 dự án, hiện tại kinh doanh bền vững. Tập đoàn đã tiếp tục chỉ đạo để đưa ra các phương án bảo toàn bền vững hơn nữa, bảo toàn vốn Nhà nước và thực hiện nghĩa vụ khác.

“Ba dự án còn lại, đến năm 2021, dự án đạm Hà Bắc lần đầu tiên sau 5 năm đi vào vận hành và đã có lãi; Dự án đạm Ninh Bình và dự án DAP số 2 Lào Cai cũng đã cắt lỗ hàng nghìn tỷ đồng. Do vậy công tác chia sẻ rủi ro vừa qua, chúng tôi đã thực hiện được nghĩa vụ đó. Điều này khẳng định uy tín của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam” - ông Nguyễn Hữu Tú nói

Mặc dù có những kết quả khả quan đối với một số dự án, song các đại biểu tại toạ đàm cho rằng, xử lý dự án yếu kém mang tính lịch sử. 12 dự án yếu kém này bắt đầu từ rất lâu, có những dự án được chuẩn bị từ năm 2005-2009. Những khó khăn của các dự án cũng rất đa dạng như tổng mức đầu tư tăng lên, rồi chi phí vay vốn cao. Có những dự án vướng ở vấn đề liên quan đến tranh chấp hợp đồng giữa chủ đầu tư và nhà thầu…

Do đó, các ý kiến tại toạ đàm cho rằng, để xử lý những tồn đọng việc đánh giá kỹ từng dự án là một vấn đề rất cần thiết để từ đó có phương án tối ưu. Theo đó, không thể phá vỡ được các nguyên tắc của quản trị doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp hay Luật Đầu tư và sử dụng vốn của doanh nghiệp. Khi xử lý các dự án cần tính toán các lợi ích, cơ cấu lại chính bản thân dự án, tiết giảm các chi phí để nâng cao hiệu quả. Thậm chí tính đến cả phương án cơ cấu lại sản phẩm phù hợp, phục hồi đúng sản phẩm ban đầu nếu không có thị trường. Tính đến cả dài hạn. Ngay cả sau khi khôi phục ở một giai đoạn nhất định thì có thể tạo điều kiện thoái vốn hoàn toàn ra khỏi các dự án.

Đối với 7 dự án còn lại do còn có những tồn đọng chưa được giải quyết, ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, hiện Ban chỉ đạo cùng với doanh nghiệp đã đánh giá lại các dự án, sau khi rà soát nếu đảm bảo yêu cầu sẽ ra quyền chủ động cho doanh nghiệp. Đây là tinh thần được nêu và khẳng định rõ trong thông báo số 43 của Bộ Chính trị đó là phát huy, giao cho doanh nghiệp quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

“Thời gian tới, Bộ Chính trị cũng đã chấp thuận giao cho doanh nghiệp được quyền chủ động dùng nguồn vốn hợp pháp của mình để cơ cấu cho các dự án đang còn nhiều vướng mắc. Đối với cả các dự án tới đây, hiện nay, Tập đoàn Dầu khí, Tập đoàn Hóa chất bám đúng các nguyên tắc này, chủ động lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh sản phẩm để có thể đưa ra các phương án và các giải pháp cho việc tái cơ cấu các dự án yếu kém. Đồng thời, sẽ có sự tương tác giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp khi thấy rằng phương án này có những vấn đề vướng với chính sách. Chúng tôi sẽ báo cáo lên các cấp có thẩm quyền có liên quan” - ông Hồ Sỹ Hùng nói./.