Đặt tên con cháu

Cháu ngoại tôi tên Trần Lan Chi. Lan Chi sinh ra mở đầu cho thế hệ thứ ba của vợ chồng tôi trên đất Mỹ.

Họ hàng đến thăm, bạn bè điện thoại chúc mừng. Sau những câu chúc mừng xã giao, câu hỏi của họ thường là: “Baby tên là gì?”. “Trần Lan Chi”. “Tên Mỹ là gì?”. “Trần Lan Chi”. “Không có tên  Mỹ à? Làm sao gọi?”.

Làm sao gọi có nghĩa là làm sao người Mỹ phát âm cho đúng tên. Việc đặt tên cho cháu ngoại khiến chúng tôi rất lo lắng. Khoảng ba tháng trước ngày em bé ra chào đời, biết ý của con gái không dùng tên Mỹ trong giấy khai sanh cho đứa con đầu lòng của nó, chỉ có tên Việt thôi, vợ chồng tôi ra tay thuyết phục. Chúng tôi lý luận rằng sống ở Mỹ thì phải có tên Mỹ. Có tên Mỹ sẽ dễ dàng trong việc giao dịch, tiếp xúc. Đặt tên Việt Nam để gọi ở nhà. Không cần phải đặt tên Việt Nam để khẳng định cho mọi người biết con mình là người Việt. Chỉ cần nhìn vào họ Trần, Lê, Nguyễn… người Mỹ biết đứa bé là người Việt Nam.

Để thuyết phục con gái tôi bỏ ý định đặt tên Việt cho con, chúng tôi đưa ra nhiều tên Việt bị người Mỹ phát âm sai như con Thy trở thành con Thai, thằng Hải trở thành thằng Hai… đã trở thành đề tài bỡn cợt, chọc ghẹo đứa bé. Con gái tôi im lặng nghe chúng tôi thuyết phục. Bị áp lực quá, bà mẹ tương lai chỉ nói: “Đặt tên Việt Nam, nếu sau này nó không thích thì đổi tên Mỹ”. Chúng tôi tấn công: “Không có ai đặt tên cho con với ý nghĩ sau này đứa con sẽ có thể không thích cái tên đó. Sống ở Mỹ phải đặt tên Mỹ. Người Tàu, người Đại Hàn thực tế. Đến Mỹ, họ lấy tên Mỹ, không giữ tên Tàu, tên Đại Hàn mặc dù họ đã lớn tuổi. Qua Mỹ, bố mẹ đã già, các con đã lớn giữ tên Việt còn chấp nhận được. Con nên đặt tên Mỹ cho em bé sắp ra đời của con”.

Con gái tôi vẫn cứng đầu, cứng cổ. Nghe mọi người nói, nó chỉ im lặng. Tôi quay ra bàn với cô chị của nó thì lại được nghe trả lời: “Bây giờ người Việt sống ở Mỹ càng ngày càng đông. Đặt tên Việt Nam cho baby (Trẻ sơ sinh, trẻ thơ. BT) cũng được. Tìm tên nào dễ phát âm là được”.

Tôi vội vàng đi tìm đồng minh cuối cùng. Tôi điện thoại cho con trai tôi đang học tại Boston University. Con trai tôi đến Mỹ năm tám tuổi, nói tiếng Việt lọng cọng, hiểu tiếng Việt lõm bõm, lại từng đi hầu hết các tiểu bang. Tôi hy vọng anh con trai tôi thức thời hay thân Mỹ hơn. Anh con trai tôi trả lời ngắn gọn: “Cha là Việt Nam, mẹ là Việt Nam. Con tên Việt Nam”. Ra là cả ba anh chị đều thuộc loại khác người.

Thời gian trôi qua, chúng tôi vẫn hy vọng con gái tôi sẽ nghĩ lại vì đại đa số trẻ em Việt sinh tại Mỹ đều có tên Mỹ trong khai sanh và có tên Việt để gọi ở nhà. Chúng tôi cũng hy vọng áp lực của chồng và phía gia đình chồng, con gái tôi sẽ đặt tên Mỹ cho đứa con đầu lòng. Chúng tôi chờ đợi trong sự thất vọng thì lớn và hy vọng thì nhỏ.

Cháu ngoại tôi ra đời, chúng tôi quên hết mọi việc. Niềm vui to lớn làm vợ chồng tôi choáng ngợp. Buổi tối, vợ tôi nói với tôi: “Anh gọi ngay cho con gái. Giọng anh đầm ấm may ra có tính thuyết phục hơn, nhưng phải rào đầu, đón đuôi cho có lớp lang bài bản… Trước hết phải cho nó hiểu rằng, người lớn khác trẻ con. Người lớn không muốn có cùng một thứ mà người khác đã có. Trái lại, trẻ con thì luôn muốn có thứ mà bạn bè chung quanh đã có, như quần áo, giầy dép, đồ chơi. Một ngày nào đó Lan Chi có thể cảm thấy tên của mình weird (kỳ quặc – BT) vì không giống tên những trẻ con ở đây thường có. Đi theo trào lưu vẫn dễ sống hơn chọn một con đường khác thường”.

Tôi gọi điện thoại cho con gái, lập lại những lý luận tôi đã nói với nó nhiều lần. Con gái tôi im lặng nghe một lúc, rồi nói: “Con không đặt tên cho baby nữa”.

Cuộc điện đàm chấm dứt.

Tên cháu ngoại tôi là Trần Lan Chi trong khai sanh.

Ba ngày sau, vợ tôi hỏi con gái: “Có gạch ngang giữa Lan Chi không?”. “Mẹ, tiếng Việt không có gạch ngang giữa Lan Chi”. “Không có gạch ngang giữa Lan Chi. Mỹ sẽ gọi nó là Lan, không gọi là Chi”. Vợ tôi nói tiếp: “Vậy phải viết là Chi L. Trần, hay là Trần, Chi L. Gọi là con Chi Eo”.

Ra là vợ tôi vẫn còn hậm hực.

Văn phòng tôi làm việc gồm mười người: tám Mỹ trắng, một Mỹ đen và một Mỹ vàng là tôi. Cũng như bà con, bạn bè của tôi, họ chúc mừng tôi và hỏi tôi: “Tên baby là gì?”.

Tôi không trả lời. Tôi yêu cầu mọi người tập họp chung quanh bàn tôi. Tôi viết vào tờ giấy lớn tên cháu ngoại tôi: Trần Lan Chi. Tôi chỉ từng người và bảo họ đọc. Tất cả đều phát âm Lan Chi chuẩn xác như người Việt. Tôi rất mừng. Tôi vẫn lo ngại người Mỹ phát âm Lan Chi thành Lăn Chai. Câu hỏi kế tiếp của họ: “Lan Chi có ý nghĩa gì?”.

Sở dĩ họ có câu hỏi này vì có một lần tôi nói với họ: Tên của người Mỹ thì không có ý nghĩa như John, Robert. Họ của người Mỹ hiếm khi có ý nghĩa. Trái lại, họ Việt Nam không có ý nghĩa, nhưng hầu hết tên Việt Nam có ý nghĩa. Tôi trả lời họ: “Lan Chi có hai nghĩa. Nghĩa thứ nhất là bông hoa lan đẹp. Nghĩa thứ hai là baby được sinh ra từ bông hoa lan”.

Tôi kể cho những đồng nghiệp trong sở nghe cuộc thảo luận về việc đặt tên cho cháu ngoại tôi. Tôi kết luận: Tôi muốn cháu ngoại tôi có tên Mỹ. Bà giám đốc ngắt lời tôi. Bà nói: “Anh nhớ rằng anh đang sống tại Seatle. Seatle là thành phố có nhiều dân tộc sinh sống. Trong tương lai, cháu ngoại của anh sẽ hạnh phúc, hãnh diện, thích thú vì có tên Việt hơn là tên Mỹ. Cháu ngoại của anh sẽ cảm ơn mẹ nó đã đặt cho nó tên Việt Nam vừa đẹp vừa có ý nghĩa”. Bà giám đốc đã bảo tôi sai lầm trong việc chống đối con gái tôi đặt tên Việt cho đứa con của nó. Có thêm một người đồng ý với con gái tôi.

Một buổi tối, tôi ngồi ngắm Lan Chi đang ngủ. Tôi bỗng nhận ra rằng Lan Chi là cô bé gái Việt Nam. Tôi tự hỏi: “Thế thì trước đây mình không biết nó là đứa bé Việt Nam hay sao?”. Tôi không trả lời được câu hỏi này. Có thể bởi vì trước khi Lan Chi sinh ra đời, tôi đã cố ép cho Lan Chi phải có một chút ít gì Mỹ chăng? Để giảm nhẹ tầm quan trọng của việc đặt tên Mỹ hay tên Việt đã gây ra những nóng giận, hờn dỗi trong gia đình, tôi kể lại cho mọi người sự việc xảy ra trong sở tôi quanh câu chuyện về Lan Chi. Tôi kể đúng 100%, không bớt. Tôi chỉ thêm một chi tiết nhỏ trong lời bà giám đốc nói với tôi. Tôi thêm: “Tên không tạo nên con người. Tài năng và đạo đức mới là nền tảng của một người. Tên Barack Hussein Obama không giúp ông Obama trở thành Tổng thống mà nhờ tài năng và đạo đức của ông ta”.

Người chống đối quyết liệt nhất việc đặt tên Việt cho cháu ngoại tôi là vợ tôi nay cũng nhận thấy tên Lan Chi hay hay, sang sang. Nay vợ tôi luôn gọi: Cô – Lan – Chi – Yêu – Quý – Của – Bà.

Cháu ngoại tôi là Trần Lan Chi. Tôi yêu quý cháu ngoại tôi, do đó tôi yêu quý tên Lan Chi. Tôi hy vọng và ước mong Lan Chi sẽ là bông hoa lan đẹp bao gồm đạo đức và tài năng./.