Dựng lại Đài kỷ niệm quan hệ hữu nghị Việt- Hung tại Paks

Thành phố Paks là thành phố nằm bên bờ sông Danube, gần chính giữa CH Hungary. Mặc dù là thành phố với lượng dân cư không lớn nhưng Paks đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Hungary vì bên cạnh thành phố có Nhà máy Điện nguyên tử lớn nhất đất nước. Nhà máy điện nguyên tử Paks sản xuất và cung cấp khoảng 50% năng lượng điện cho toàn Hungary. Nhà máy là đơn vị kinh tế có vốn sở hữu của nhà nước và đóng góp một phần quan trọng cho Ngân quỹ Nhà nước Hungary.

Năm 1970, nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Công viên Việt Nam đã khai trương ở thành phố Paks. Khi thể chế chính trị ở Hungary thay đổi, công viên đã bị bỏ hoang và quên lãng. Khi được biết về điều này, các thành viên của Quỹ vì quan hệ Hungary- Việt Nam đã có suy nghĩ: phải làm được điều gì để giữ gìn được dấu ấn của Việt Nam ở đây. Chủ tịch Quỹ Phan Bích Thiện đã xuống thành phố Paks tìm đến địa điểm cũ của Công viên Việt Nam. Khu vực công viên ở ngay trung tâm thành phố Paks cạnh Tòa Lâu đài Erzsebet hiện giờ đã thuộc về quyền sở hữu của Nhà máy Điện nguyên tử. Nhà máy điện nguyên tử mua toàn bộ khu đất này để khôi phục tòa Lâu đài thành khu Trung tâm Hội nghị và Khách sạn. Khu công viên đã trở thành bãi đậu xe. Chị Thiện tìm thấy tấm bê-tông với dòng chữ „Tình hữu nghị Hung- Việt” đã bị đổ nát và xóa mờ. Quỹ vì quan hệ Hungary- Việt Nam đã quyết định đặt vấn đề và thuyết phục Ban lãnh đạo Nhà máy về việc khôi phục Đài kỷ niệm hữu nghị hai nước.

Sau khi làm việc với đại diện của Quỹ và Đại sứ Việt Nam tại Hungary, Tổng giám đốc nhà máy - ông Suli Janos đã đích thân đi xem lại khu công viên (giờ là bãi đậu xe). Sau đó Ban giám đốc nhà máy quyết định giúp xây dựng lại một Đài kỷ niệm hữu nghị ở khu đất đối diện công viên cũ, nằm trong khu vực Quảng trường trung tâm thành phố, cạnh khu Trung tâm Hội nghị mang tên „Lâu đài Erzsebet”.

Việc xây một Đài kỷ niệm không đơn giản, vì theo thủ tục, bất cứ một tượng đài nào cũng phải thông qua Hội đồng giám định. Quỹ và Đại sứ quán sau khi bàn bạc đã có ý tưởng là tượng đài hữu nghị hai nước thì phải mang được biểu tượng của hai dân tộc và thống nhất là biểu tượng Việt Nam sẽ là mặt trống đồng. Đài kỷ niệm được thiết kế bởi Fusz Gyorgy, một nhà thiết kế và điêu khắc về đồ gốm và dựng tượng, hiện là hiệu trưởng Trường Cao đẳng Mỹ thuật Szekszard. Ông đã đạt những giải thưởng Biennale (giải thưởng về thiết kế đồ gốm) năm 1982, 1984, 1992, giải thưởng Schneider-Preis năm 1986, giải Ferenczy Noemi về điêu khắc năm 1997.

Đài kỷ niệm gồm 2 phần. Phần dưới là tấm cột bằng đá đỡ một bệ đá. Ở giữa bệ đá sẽ có mặt trống đồng được đúc dày 15 cm để nghiêng chéo. Hai bên là hai cột đá, trên đó có chạm biểu tượng Hươu thần của dân tộc Hung và một bên chạm hình hoa của bộ tộc sống trên lãnh thổ Hung từ thời La Mã.

Chi phí cho việc xây dựng cũng không nhỏ và một niềm vui nữa là Quỹ vì quan hệ Hungary Việt Nam đã thuyết phục được Nhà máy điện nguyên tử tài trợ cho việc xây dựng. Các chi phí khác thì do Quỹ lo.

Việc dựng biểu tượng trống đồng Việt Nam ở giữa trung tâm một thành phố quan trọng ở Hungary là việc có ý nghĩa rất lớn đối với cộng đồng Việt Nam ở đây, góp phần giúp cho việc củng cố mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước. Sự kiện này càng có ý nghĩa đặc biệt trong dịp kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Biểu tượng trống đồng được dựng lên ở Hungary trong năm nay cũng thể hiện tấm lòng, là món quà của cộng đồng Việt Nam ở Hungary hướng về Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội.

Ngày 18/06/2010 vừa qua, lễ khánh thành Đài kỷ niệm hữu nghị Việt-Hung đã được diễn ra trọng thể tại thành phố Paks. Đến dự Lễ khánh thành có đoàn đại biểu của UBTW MTTQ Việt Nam do Phó Chủ tịch Nguyễn Lam dẫn đầu từ Việt Nam sang dự, có đại biện lâm thời Đại sứ quán Việt Nam tại Hungary Trần Ngọc Liễu, đại diện các Hội đoàn người Việt Nam tại Hungary. Về phía Hungary có ông Puskas Imre, Chủ tịch tỉnh Tolna, nghị sỹ Quốc hội Hungary, ông Kovacs Peter, ủy viên Hội đồng về Du lịch và Thể thao Quốc hội Hungary, chủ tịch Hội hữu nghị Hung-Việt Botz Laszlo, nhiều nghị sỹ Quốc hội và đại diện nhiều cơ quan chủ quản của chính quyền địa phương.

Phát biểu tại buổi lễ Phó Chủ tịch UBTW MTTQ Nguyễn Lam cũng như đại biện lâm thời Đại sứ quán Việt Nam tại Hungary Trần Ngọc Liễu đã cảm ơn sự ủng hộ và giúp đỡ của tỉnh Tolna và Lãnh đạo nhà máy điện nguyên tử Paks cho việc xây dựng và hoàn thành Đài kỷ niệm. Phó chủ tịch UBTW MTTQ Việt Nam Nguyễn Lam hy vọng sự hợp tác của hai nước sẽ càng được củng cố và phát triển hiệu quả hơn trong nhiều lĩnh vực như văn hóa, thương mại, du lịch, đào tạo...

Chủ tịch tỉnh Tolna, nghị sỹ Quốc hội Puskas Imre rất vui mừng về việc một biểu tượng hữu nghị Hung-Việt được dựng lên trên địa phận của tỉnh. Ông nhận định: tình đoàn kết hai dân tộc đã không chỉ dừng lại ở quan hệ ngoại giao cấp Chính phủ mà đã trở thành sự gắn bó của những người dân hai nước. Không phụ thuộc vào thể chế chính trị, mối quan hệ bạn bè và hợp tác giữa hai nước được giữ vững và sẽ ngày càng phát triển./.