Vụ việc kéo dài hơn 15 năm vì tòa án khác nhau quan điểm

Theo hồ sơ vụ việc, vợ chồng cụ Nguyễn Văn S. (SN 1922, mất năm 2006) và Nguyễn Thị H. (SN 1926, mất năm 2005) có 9 người con. Vợ chồng cụ tạo lập được thửa đất tại xã Hòa Long, TP.Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu với diện tích hơn 9.600 m2. Thửa đất này được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vào ngày 11/7/2006.

Sau khi vợ chồng cụ S. chết, ông Nguyễn Văn X. - con trai của vợ chồng cụ trình “Tờ di chúc” lập ngày 15/2/2005 với nội dung ông X. được thừa kế toàn bộ diện tích đất nói trên với cơ quan chức năng để lập thủ tục kê khai, hưởng di sản thừa kế. Ngày 9/8/2006, TP.Bà Rịa đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông S.

Việc ông X được thừa kế mảnh đất chỉ được 8 người con của cụ S phát hiện khi năm 2009 người được ông X chuyển nhượng một phần trong số 9.600m2 đất đến đóng cọc, đổ đất. Cho rằng, di chúc của ông X không phải do cha mẹ mình viết và ký tên nên 7 anh chị em trong gia đình, trừ bà Nguyễn Thị H. đã khởi kiện ra tòa.

Quá trình xét xử, ông X. luôn cho rằng, việc lập di chúc được hai người hàng xóm làm chứng. Hơn nữa, vào ngày 15/9/2005, bố mẹ ông có tổ chức họp gia đình để thông báo việc để lại thửa đất hơn 9.600 m2 cho ông X. sau khi cha mẹ qua đời.

Ở buổi họp đó có làm “Giấy cho nhà ở và đất”, mặt trước ghi nội dung cho ông X. thừa kế đất và chữ ký của bố mẹ ông, còn mặt sau là chữ ký của 8 người con (trừ một người không ký)… nên ông X. cho rằng, ông đương nhiên được thừa hưởng. Trong khi, nguyên đơn lại phủ nhận tất cả vấn đề phía ông X. đưa ra. 

Theo các nguyên đơn, chữ ký trong “Tờ di chúc” ngày 15/2/2005, “Giấy cho nhà ở và đất” ngày 15/9/2005 cũng như “Giấy sang nhượng” ngày 5/5/2003 không phải của bố mẹ mình vì đối chiếu với các chữ ký trong các văn bản trước đây có chữ ký của cụ S. cụ H. thì các chữ ký này hoàn toàn khác với chữ ký trong các giấy tờ mà phía ông X. đưa ra. Do vậy tờ di chúc này không hợp pháp, không có giá trị để ông X. thừa hưởng di sản, mà cần phải được chia đều cho các đồng thừa kế.

Để làm rõ vấn đề, tòa án đã trưng cầu giám định. Tại bản kết luận giám định số 796/C54B ngày 20/5/2013 của Phân viện Khoa học hình sự - Bộ Công an kết luận: Chữ ký ghi tên Nguyễn Văn S. trên “Tờ di chúc”, giấy “Cho nhà ở và đất” và “Giấy sang nhượng đất” không do cùng một người ký ra. Chữ ký mang tên Nguyễn Thị H. trên 3 giấy tờ trên không đủ cơ sở để giám định.

Tuy nhiên, ngày 9/10/2018, TAND tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu đã đưa ra bản án, tuyên ông X. được hưởng toàn bộ di sản vì cho rằng di chúc này hợp pháp.

Cho rằng, bản án của TAND tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu chưa thấu tình đạt lý nên ngày 18/2/2020, Viện Kiểm sát Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đã có kháng nghị gửi TAND Cấp cao tại TP.HCM đề nghị giám đốc thẩm đối với vụ án.

Theo Viện Kiểm sát Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM cần hủy bản án để làm rõ việc, vì sao tòa tuyên bản di chúc là hợp pháp khi mà những người làm chứng chỉ được mời tới ký mà không trực tiếp chứng kiến vợ chồng cụ S. ký hoặc điểm chỉ. Tất cả anh em trong gia đình, kể cả bà Nguyễn Thị H. người không khởi kiện đều khẳng định, không có cuộc họp gia đình vào ngày 15/9/2005. Bà cũng không ký tên vào cuộc họp đó vì thời điểm đó, bà không có mặt tại địa phương. Còn chữ ký của bà trên “Giấy cho nhà ở và đất” này là do người khác ký, chứ không phải của bà. Ngoài ra, kết luận giám định chữ ký của Phân viên Khoa học Hình sự- Bộ Công an là không phải do một người ký nhưng tòa vẫn tuyên là bản di chúc hợp pháp….

Xét thấy bản án chưa đủ căn cứ, TAND Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên hủy cả bán án sơ thẩm của TAND TP.Bà Rịa lẫn bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. 

Để làm rõ các nội dung đó, TAND TP.Bà Rịa tiếp tục trưng cầu giám định chữ ký của S. và cụ H. 

Tại bản giám định ngày 24/7/2023 của Phân viện Khoa học hình sự - Bộ Công an kết luận: Không đủ cơ sở kết luận chữ ký đứng tên Nguyễn Văn S., Nguyễn Thị H. trên các tài liệu giám định có phải hay không phải do cùng một người ký.

Kết luận là vậy nhưng tháng 9/2023, TAND TP.Bà Rịa mở phiên tòa sơ thẩm và công nhận “Tờ di chúc”, “Giấy cho nhà ở và đất” là hợp pháp, ông X. được thừa hưởng toàn bộ di sản.

Không đồng tình với bản án đó, các nguyên đơn làm đơn kháng cáo toàn bộ bản án lên cấp phúc thẩm. 

Trải qua 8 bản án, mỗi bản án có cách nhìn nhận khác nhau khiến vụ việc kéo dài hơn 15 năm mà chưa có hồi kết.