Các nước lớn toan tính gì khi can dự vào cuộc xung đột tại Syria?

VOV.VN - Nhiều quốc gia khác đã“nhúng tay” vào chiến sự để theo đuổi lợi ích riêng của mình, biến Syria thành một “chảo lửa cháy hừng hực” tại Trung Đông.

Cuộc xung đột tại Syria đã kéo dài sang năm thứ 7 với những diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Phe đối lập Syria và lực lượng trung thành với chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad giờ đây không phải là các bên duy nhất tham chiến. Nhiều quốc gia khác cũng “nhúng tay” vào chiến sự để theo đuổi lợi ích riêng của mình, biến Syria thành một “chảo lửa cháy hừng hực” tại Trung Đông.

Tổng thống Nga Vladimir Putin luôn chứng minh là một đồng minh thân cận của Syria. Ảnh: TASS.

Iran

Iran là một trong những quốc gia thân cận nhất với chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad, thậm chí từ trước khi xảy ra cuộc nội chiến tại Syria. Mong muốn duy trì ảnh hưởng tại Trung Đông, chính phủ Iran đã hỗ trợ vũ khí, tài chính, thông tin tình báo cho quân đội Syria và lực lượng ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad.

Iran cũng điều các cố vấn quân sự từ Lực lượng Vũ trang cách mạng tới Syria và đào tạo những tay súng từ Phong trào Hezbollah – một nhóm vũ trang có căn cứ tại Lebanon do Iran hậu thuẫn chiến đấu cùng lực lượng của Tổng thống Bashar al-Assad.

Sự can dự trong cuộc chiến này giúp Iran tạo dựng hình ảnh là “người bảo vệ” cho cộng đồng Hồi giáo Shiite – nhánh Hồi giáo chiếm đa số tại Iran, cũng như người Hồi giáo Shiite tại Syria vốn là mục tiêu tấn công của nhiều nhóm phiến quân và khủng bố dòng Sunni đối lập. Hơn nữa, Iran muốn giúp đỡ Tổng thống Bashar al-Assad khôi phục quyền lực.

Tổng thống Syria từ trước đến nay luôn có quan điểm tương đồng với Iran về nhiều vấn đề trong khu vực, đặc biệt là phản đối ảnh hưởng của Mỹ tại Trung Đông, mong muốn Iran sẽ giữ vai trò dẫn đầu khu vực thay vì Saudi Arabia.

Nga

Nga đã trở thành đồng minh chính của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và là một trong những nhà tài trợ cho chính phủ Syria kể từ khi tiến hành chiến dịch quân sự tại Syria theo đề nghị của ông al-Assad vào năm 2015. Các quan chức Nga cho biết, cuộc không kích đều nhằm mục tiêu vào các nhóm khủng bố, trong đó có tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Tuy nhiên máy bay ném bom của Nga được cho là còn nhắm mục tiêu vào cả những nhóm chống đối Tổng thống Bashar al-Assad.

Nhờ có sự hỗ trợ mạnh mẽ của lực lượng không quân Nga cũng như một số lực lượng khác, quân đội của Tổng thống Assad đang giành chiến thắng lớn tại nhiều khu vực và từ đó củng cố quyền lực cho ông Assad. Đến thời điểm hiện tại, kế hoạch thay đổi chế độ ở Syria có thể coi là đã thất bại thảm hại.

Sự can dự của Nga tại Syria đã mang lại nhiều kết quả khả quan mà phía Nga đánh giá là thành công. Một mặt, sự hiện diện của Nga đã phần nào ổn định tình hình trên chiến trường và giúp quân đội Syria chiếm thế thượng phong. Mặt khác, điều này giúp Nga đảm bảo an toàn cho các căn cứ quân sự tại Syria, gồm căn cứ không quân ở tỉnh Latakia và căn cứ hải quân ở thành phố cảng Tartus.

Cuối cùng, quyết định can thiệp của Nga đã giúp Moscow gia tăng đáng kể sức ảnh hưởng của mình về mặt địa chính trị, đưa Nga trở thành một nhân tố chính trong khu vực Trung Đông, hướng tới giảm dần sự ảnh hưởng của Mỹ.

Saudi Arabia

Saudi Arabia đã cung cấp tài chính và vũ khí cho nhiều lực lượng đối lập Syria, trong đó có cả các nhóm phiến quân Hồi giáo. Quốc gia này cũng tham gia vào liên minh quốc tế chống khủng bố do Mỹ dẫn đầu tại Syria.

Saudi Arabia là một quốc gia Hồi giáo với cộng đồng người Sunni chiếm đa số. Nước này từng phản đối các nỗ lực của Iran mở rộng ảnh hưởng tại Vùng Vịnh Ba Tư kể từ khi kết thúc chiến tranh tại Iraq năm 2003. Chính phủ Saudi Arabia muốn thay thế Tổng thống Assad của Syria bằng một vị tổng thống có quan điểm tương đồng và ủng hộ Saudi Arabia, chống lại Iran.

Thổ Nhĩ Kỳ

Các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ từng có quan hệ rất tốt với chính quyền Tổng thống Assad từ giữa những năm 2000. Tuy nhiên kể từ khi xung đột tại Syria bùng phát vào tháng 3/2011, Thổ Nhĩ Kỳ lại ủng hộ và cung cấp vũ khí cho phe đối lập không phải người Kurd tại Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cho phép các tay súng đối lập Syria thực hiện các cuộc tấn công trên bộ từ lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ hoặc tại khu vực biên giới giữa hai nước. Bên cạnh đó, Ankara cũng tiến hành các cuộc không kích chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và giao chiến với phe đối lập người Kurd tại Syria kể từ giữa năm 2016.

Trên thực tế, Thổ Nhĩ Kỳ muốn ngăn cản người Kurd tại Syria thành lập “vương quốc tự trị” vì nếu điều này thành hiện thực sẽ truyền cảm hứng cho những tham vọng tương tự với người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mặt khác Thổ Nhĩ Kỳ cũng muốn đánh bại IS – tổ chức khủng bố đã tiến hành nhiều cuộc tấn công tại quốc gia này và gây dựng một chính phủ ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ (phải) bày tỏ bất bình trước việc Mỹ trang bị vũ khí cho người Kurd tại Syria. Ảnh: DW.

Israel

Israel đã phát động nhiều cuộc không kích chống lại lực lượng Hezbollah và các căn cứ quân sự của Iran trên lãnh thổ Syria kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 3 năm 2011. Sở dĩ Israel muốn can dự vào tình hình chiến sự của Syria vì muốn ngăn chặn Iran mở rộng ảnh hưởng tại quốc gia Trung Đông này.

Israel và Iran có cả một lịch sử đối đầu. Quốc hội Iran từng bỏ phiếu ủng hộ dự luật công nhận Jerusalem là thủ đô của Palestine, động thái được cho là nhằm đáp trả việc Mỹ công nhận thành phố này là thủ đô Israel. Iran cũng nhiều lần hoài nghi về sự tồn tại của nhà nước Israel và hỗ trợ các lực lượng chống đối Israel.

Can dự vào xung đột Syria, Israel còn muốn ngăn chặn phong trào Hồi giáo Hezbollah do Iran hậu thuẫn mở rộng lãnh thổ cũng như ngăn ngừa các nguy cơ bất ổn an ninh. Israel nhiều lần cáo buộc Hezbollah nã đạn pháo vào nước này từ lãnh thổ Lebanon và cũng lo ngại những vụ tấn công tương tự sẽ xảy ra tại khu vực do Israel kiểm soát tại Cao nguyên Golan.

Mỹ

Mỹ dẫn đầu liên minh quốc tế chống khủng bố tấn công các cứ điểm của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria kể từ năm 2014. Nước này đã yểm trợ trên không và cung cấp vũ khí cho nhiều nhóm đối lập tại miền bắc Syria, trong đó có Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đang giao tranh với Thổ Nhĩ Kỳ - một đồng minh của Mỹ tại NATO. Bên cạnh đó, Mỹ còn triển khai hàng trăm lực lượng đặc nhiệm tới Syria tham chiến cùng các phe đối lập.

Mục đích trước nhất của Mỹ là loại bỏ tổ chức khủng bố IS và các nhóm khủng bố khác tại Syria. Ngoài ra, theo giới phân tích quân sự, Mỹ còn có những toan tính lợi ích khác, trong đó mong muốn gia tăng ảnh hưởng tại khu vực đồng thời tiếp tục khai phá nguồn tài nguyên của Syria để hưởng lợi về kinh tế, lật đổ chế độ của Tổng thống Syria Al Assad để tạo ra một chính phủ mới thân Mỹ. Một trong những con bài này bao gồm cáo buộc chính phủ Syria là thủ phạm gây ra các cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học.

Hơn thế nữa, Mỹ luôn nuôi hoài bão gia tăng cạnh tranh địa chính trị với Nga tại khu vực, từng bước xóa bỏ tầm ảnh hưởng của Nga đối với các nước Trung Đông, làm suy yếu các thế lực mà Mỹ cho là kẻ thù truyền thống tại Trung Đông, khiến Iran – quốc gia đối đầu với Mỹ thiệt hại nghiêm về tài chính và quân sự.

Pháp và Đức

Đức đã thực hiện nhiều chuyến bay do thám trên lãnh thổ Syria để giúp liên minh chống khủng bố tiến hành các cuộc không kích chống khủng bố, hỗ trợ phe đối lập người Kurd tại Syria. Trong khi đó, Pháp gửi vũ khí và hàng viện trợ về y tế cho các phe đối lập tại Syria. Nước này đã tham gia các vụ không kích chống khủng bố sau cuộc tấn công khủng bố tại Paris năm 2015 mà thủ phạm là IS.

Pháp và Đức đều là đồng minh thân cận của Mỹ trong khối NATO. Mục đích của hai quốc gia này là đánh bại IS để ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố tại Châu Âu. Không chỉ vậy, cả Pháp và Đức đều có quan điểm đối đầu với chính phủ Syria, muốn Tổng thống Assad từ bỏ quyền lực, nhằm gây dựng một chính phủ Syria tương lai thân phương tây./.