Đàm phán Iran- P5+1: Quá nhiều những giới hạn đỏ

Sau phiên họp toàn thể mang tính nghi thức ngày 20/11, hôm nay, Iran và nhóm P5+1 bắt đầu thảo luận chi tiết đề xuất thỏa thuận tạm thời về chương trình hạt nhân Iran. Các bên đều bước vào bàn đàm phán với nỗ lực “dung hòa những giới hạn đỏ” để có thể đi tới một sự thỏa hiệp.

Sinh viên Iran trong một cuộc biểu tình nhằm bảo vệ chương trình hạt nhân của nước này bên ngoài cơ sở làm giàu urani Fordo ngày 19/11 (Ảnh: AFP)

Phát biểu với báo chí sau phiên họp toàn thể, ông Michael Mann, người phát ngôn của Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Liên minh châu Âu Catherine Ashton miêu tả cuộc họp diễn ra suôn sẻ. “Đây là một phiên làm việc rất tích cực. Nhìn chung các bên đều thể hiện quyết tâm thúc đẩy các cuộc đàm phán nhằm được một thỏa thuận trong tuần này”, bà Ashton nói.

Vòng đàm phán thứ ba dự kiến kéo dài trong 3 ngày, trong đó các bên hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận tạm thời mang tính bước ngoặt trong 6 tháng nhằm đặt ra những giới hạn đối với chương trình hạt nhân Iran. Đổi lại, các nước phương Tây sẽ nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với quốc gia Trung Đông này.

Chi tiết đề xuất vẫn chưa được tiết lộ, song theo ông Michael Mann, cả thế giới đều biết rõ đâu là những thách thức chính, đặc biệt là vấn đề làm giàu urani, quyền phát triển hạt nhân mà Iran luôn kêu gọi được thừa nhận, trong khi phương Tây lại bác bỏ do nghi ngờ nước này đang tìm cách chế tạo bom hạt nhân.

Vì thế, những vấn đề thảo luận chính sẽ liên quan tới việc chấm dứt hoạt động làm giàu urani, cũng như số phận của 186 kg urani đã làm giàu cấp độ 20% của Iran và lò phản ứng nước nặng Arak.

Một nguồn tin ngoại giao phương Tây cho rằng, mọi vấn đề hiện nay đều nằm ở chỗ làm thế nào để dung hòa được các giới hạn đỏ trong khi mỗi bên liên tục đưa ra những tuyên bố làm gia tăng căng thẳng xung quanh các cuộc đàm phán.

Ngày 20/11, ngay trước khi các cuộc đàm phán được nối lại tại Geneva, thủ lĩnh tinh thần tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khameni một lần nữa nhắc lại rằng, nước này sẽ không nhượng bộ trước các vấn đề liên quan tới các quyền hạt nhân. Trong phát biểu của mình được truyền hình trực tiếp, Đại giáo chủ Iran cũng nhấn mạnh “những giới hạn đỏ” đối với chương trình hạt nhân của Iran, trong đó có việc làm giàu urani trên lãnh thổ Iran, cũng như từ chối đóng cửa nhà máy làm giàu urani dưới lòng đất Fordo.

Cùng ngày, Tổng thống Pháp Francois Hollande thúc giục Iran đưa ra “những câu trả lời và không có các hành vi kích động”, trong khi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry bác bỏ mọi thỏa thuận giúp Iran kéo dài thời gian và không giải tỏa được những lo ngại cơ bản của cộng đồng quốc tế.

“Mỹ sẽ không chấp nhận một thỏa thuận chỉ mang tính kéo dài thời gian. Vấn đề Iran có được phép làm giàu urani hay không sẽ không được nêu ra trong thỏa thuận tạm thời. Điều này  phụ thuộc vào các cuộc đàm phán, vào một tiến trình. Chúng ta mới chỉ ở giai đoạn đầu tiên nhằm xác định xem liệu có thể thực hiện một bước đi đầu tiên”, ông Hollande nhấn mạnh.

Theo các nguồn tin ngoại giao Mỹ tại Geneva, với nỗ lực trấn an những nghị sĩ cứng rắn trong Quốc hội muốn tăng cường các biện pháp trừng phạt chống Iran và xoa dịu Israel, đồng minh quan trọng tại khu vực, chính quyền Mỹ chỉ có thể đưa ra được những nhượng bộ "rất hạn chế" đối với Iran. Việc nới lỏng các lệnh trừng phạt chủ yếu sẽ tập trung vào việc dỡ bỏ lệnh phong tỏa đối với các tài khoản của Iran tại nước ngoài. Nhiều nhà ngoại giao phương Tây cũng tỏ ra thận trọng khi đề cập khả năng đạt được một thỏa thuận trước cuối tuần này khi cho rằng, các cuộc đàm phán còn nhiều giới hạn đỏ./.