EU trước bài toán “chống khủng bố” và “bảo vệ quyền tự do cá nhân”

Hệ thống PNR được cho là sẽ giúp các nước theo dõi được sự di chuyển, ít nhất theo đường hàng không của những người bị nghi ngờ có liên hệ với các lực lượng thánh chiến Hồi giáo, nhằm ngăn chặn nguy cơ tấn công khủng bố.

Theo thỏa thuận đạt được, dữ liệu hành khách trên các chuyến bay đến và khởi hành từ Liên minh châu Âu sẽ được các cơ quan tình báo quốc gia thành viên lưu giữ và thông tin sau đó sẽ được mã hóa. Các hồ sơ về PNR có thể được sử dụng độc quyền cho việc điều tra và truy tố các hành động khủng bố, buôn người, tình dục trẻ em, buôn ma túy và vũ khí, rửa tiền, tội phạm mạng. 

Hệ thống Dữ liệu hành khách đi máy bay (PNR), một công cụ giúp cơ quan an ninh theo dõi sự di chuyển nhằm chống khủng bố. (ảnh minh họa: EPA).

Được đưa ra đàm phán kể từ năm 2011 theo đề xuất của Ủy ban châu Âu song dự án này đã luôn bế tắc do vấp phải sự phản đối của nhiều quốc gia thành viên và Nghị viện châu Âu bắt nguồn từ những lo ngại rò rỉ thông tin cá nhân.

Tuy  nhiên, vấn đề một lần nữa được đưa ra sau vụ tấn công nhằm vào Tòa soạn Tạp chí Charlie Hebdo hồi đầu năm và loạt vụ tấn công khủng bố tại thủ đô Paris mới đây. Chính hệ thống lưu trữ thông tin đã từng giúp an ninh Mỹ phá vỡ được âm mưu khủng bố tại Quảng trường Thời đại, New York ngày 1/5/2010.

Phát biểu sau cuộc họp, Bộ trưởng Nội vụ Pháp Bernard Cazeneuve nói: “Từ nhiều tháng nay, Pháp đã vận động để thông qua biện pháp này. Đây là một công cụ không thể thiếu để chống chủ nghĩa khủng bố, bởi những kẻ khủng bố thường sử dụng các chuyến bay nội khối và vì thế chúng ta cần nắm rõ mọi thông tin, dữ liệu để ngăn ngừa nguy cơ khủng bố”.

Thỏa thuận dự kiến sẽ được trình lên Ủy ban Nghị viện phụ trách vấn đề này vào ngày 10/12 tới đây, trước khi được Nghị viện châu Âu bỏ phiếu trong phiên họp toàn thể vào đầu năm tới. 

Nếu được thông qua, hệ thống PNR sẽ được chuyển tới tất cả các quốc gia thành viên. Mỗi nước sẽ thiết lập PNR của riêng mình và sẽ cùng chia sẻ kết quả phân tích các dữ liệu thu nhận được với các nước khác trong những điều kiện cụ thể.

Hiện thời EU sử dụng các cơ sở dữ liệu gồm Hệ thống Thông tin Schengen, Hệ thống Thông tin về thị thực và Hệ thống vào/ra của công dân không thuộc EU. Dữ liệu này chỉ lưu thông tin của người đã được nhận dạng là nghi can.

Thế nhưng liên tiếp các vụ khủng bố xảy ra gần đây, đặc biệt là loạt vụ tấn công đẫm máu ngay tại thủ đô Paris, địa điểm vốn được mệnh danh là kinh đô ánh sáng của thế giới, buộc nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có châu Âu, phải xem xét lại và tăng cường chính sách an ninh quốc gia, khu vực nhằm ngăn chặn các thảm kịch tương tự có thể xảy ra.

Một số nước EU muốn lập PNR để trao đổi trong EU như Mỹ, Anh, Canađa, Úc từng làm, mục đích để nhận dạng nghi can chưa từng biết. Tuy nhiên, đây chắc chắn sẽ là một vấn đề gây tranh cãi tại Liên minh châu Âu, bởi hiện cũng có nhiều ý kiến cho rằng, điều này sẽ gây ảnh hưởng tới các quyền tự do cá nhân.

Nhiều nghị sĩ đã yêu cầu có những đảm bảo về việc bảo vệ và xử lý dữ liệu công dân trước khi Nghị viện châu Âu và quốc hội các nước thành viên thông qua kế hoạch./.