Khai thác cát sỏi trái phép khiến dân bức xúc, chính quyền kêu khó xử lý

Cát tặc lộng hành, dân bức xúc, chính quyền kêu khó xử lý

Sáng 8/12, HĐND TP Hà Nội chất vấn Nhóm vấn đề quản lý nhà nước về khai thác cát, sỏi, lòng sông. Các đại biểu HĐND Thành phố chất vấn việc xử lý cá nhân, tổ chức khai thác cát sỏi ở nhiều quận huyện diễn ra công khai ngang nhiên bất chấp pháp luật khiến người dân bức xúc ở một số nơi như Đan Phượng, Phúc Thọ, Mê Linh, Thường Tính.  Trách nhiệm của chính quyền và lực lượng chức năng trong vấn đề này.

Nói về tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn mình quản lý, Chủ tịch UBND xã Xuân Đình, huyện Phúc Thọ Nguyễn Văn Tín cho biết, vào thời điểm năm 2018 -2019, cát tặc đến xã khai thác cả ngày đêm, tàu cuốc hút cát rất nhiều. Cao điểm năm có lúc có khoảng 10 tàu hút cát. Sau khi xảy ra tình trạng khai thác cát trên địa bàn, xã đã báo cáo UBND huyện và TP. Huyện đã ban hành văn bản, quyết liệt xử lý.

Cuối năm 2019, tình trạng khai thác cát cơ bản chấm dứt. Tuy nhiên, năm 2020, một số tàu cuốc lại đến, khai thác vào ban đêm, quy mô nhỏ hơn, chỉ khoảng 1-2 tàu cuốc. Huyện và xã đã ra quân quyết liệt, đến nay cơ bản chấm dứt nhưng mấy đêm gần đây vẫn có 1-2 tàu khai thác từ 9 giờ đêm đến 4 - 5 giờ sáng.

"Các đối tượng này khai thác 1 - 2 ngày lại nghỉ, và việc khai thác cát giữa dòng sông Hồng, công an huyện và xã không được trang bị lực lượng và phương tiện chuyên dụng để có thể ngăn chặn triệt để", Chủ tịch UBND xã Xuân Đình nói.

Lãnh đạo xã Xuân Đình cho biết nhân dân bức xúc, chủ tịch xã cũng rất áp lực. "Dân đánh trống thổi kèn không đuổi được cát tặc thì vào trước nhà chủ tịch xã đánh trống thổi kèn. Xã muốn xin 1 tàu cao tốc, lực lượng chuyên dụng, đề nghị TP hỗ trợ. Nếu không được, chúng tôi đề xuất lực lượng công an giao thông chốt trực tại đây để ngăn chặn triệt để cát tặc” - Chủ tịch UBND xã Xuân Đình kiến nghị.

Về trách nhiệm của UBND huyện, Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ Doãn Trung Tuấn nêu trách nhiệm của huyện là phối hợp bảo vệ tài nguyên, bảo vệ cát sỏi chưa khai thác, có hành động ngăn chặn đối với các tình trạng khai thác cát trái phép, đối với các nội dung vượt thẩm quyền thì báo cáo cấp trên.

Ông Doãn Trung Tuấn, Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ cho biết, những năm qua huyện Phúc Thọ thực hiện nhiều giải pháp theo thẩm quyền tập trung chỉ đạo cùng các lực lượng chức theo đúng thẩm quyền, tuy nhiên tình trạng khai thác cát trên địa bàn huyện còn phức tạp. Năm 2018, huyện đã tập trung chỉ đạo các lực lượng chức năng xử lý bắt 9 vụ, 9 đối tượng, phạt 775 triệu đồng, trong đó có 1 vụ xử lý hình sự, thu giữ các phương tiện như máy xúc, xe ô tô. Năm 2019, xử lý 6 vụ, 7 đối tượng, thu giữ các phương tiện. Năm 2020, xử lý 4 vụ, 4 đối tượng, xử phạt 65 triệu đồng.

Trong công tác phối hợp, ông Doãn Trung Tuấn cho hay huyện đã chủ động phối hợp với các địa bàn lân cận để quản lý khai thác cát trên lòng sông Hồng “Tình trạng khai thác trái phép như công trường vào ban ngày đã chấm dứt, song vẫn còn tình trạng khai thác cát lén lút  trái phép vào ban đêm” – ông Doãn Trung Tuấn nói.

Lực lượng chức năng phương tiện có những khó khăn do đối tượng khai thác ban đêm. Hiện công an huyện chỉ có 1 xuồng và 1 công an có giấy phép lái xuồng.

Ông Tuấn đề nghị, địa bàn giáp ranh 2 xã của huyện Phúc Thọ cần có xác định mốc giới trên sông nên có tình trạng ban ngày đậu ở Vĩnh Phúc ban đêm sang khai thác nên khó quản lý. Bên cạnh đó, rà soát mỏ cát cho đấu giá để quản lý, đảm bảo tài nguyên.

Về tình trạng khai thác cát trái phép tại 6 xã ven sông Hồng, Trưởng Công an huyện Đan Phượng Nguyễn Văn Khanh cho biết, huyện có 15km sông Hồng chảy qua, các điểm có giấy phép khai thác cát nhưng đã hết thời gian khai thác từ ngày 1/5/2020, dù các doanh nghiệp đã có giấy phép nhưng chưa hoạt động do chưa xong thủ tục.

Trong thời gian Covid-19, nhiều đối tượng lợi dụng khai thác cát trái phép; Đầu tháng 6 thực hiện chỉ đạo của Công an TP, Công an huyện đã bắt một số đối tượng khai thác trên địa bàn giáp ranh với huyện, có những đối tượng từ nơi khác tới.

Chủ tịch huyện Đan Phượng Nguyễn Hữu Hoàng thừa nhận, còn tình trạng hút cát trái phép xảy ra vào tháng 3-4 vì dịch Covid-19, công an lơ là. “Chúng tôi nhận trách nhiệm trước việc này thời gian tới sẽ có giải pháp tuyên truyền, rà soát chủ phương tiện yêu cầu ký cam kết không vi phạm; Tăng cường kiểm tra giám sát của công an huyện, công an xã nhất là dịp lễ tết; Xem xét trách nhiệm của chủ tịch xã, trưởng công an xã trong việc kiểm tra giám sát”.

Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội Nguyễn Thanh Tùng cho biết, hiện TP có 7 tuyến sông chính giáp ranh với 8 tỉnh, thường có các đối tượng hoạt động khai thác cát lén lút ở các khu vực giáp ranh các địa bàn huyện. Hàng năm, Công an TP đều có kế hoạch yêu cầu các đơn vị các cấp điều tra cơ bản, qua đó phát hiện 13 điểm khai thác cát trái phép trên địa bàn.

Tính đến tháng 11/2020, trên địa bàn TP có 14 giấy phép hoạt động, trong đó có 11 giấy phép do UBND TP cấp; 8 tổ chức được khai thác cát nổi còn thời hạn. Xác định trên các tuyên sông 207 bãi tập kết khoáng sản đang hoạt động, trong đó có 57 bãi có thủ tục hoạt động, 150 bãi chưa có thủ tục hoạt động trên các địa bàn quận, huyện.

Đối với thủ đoạn hoạt động, ông Nguyễn Thanh Tùng cho biết, đối tượng được cấp phép khai thác bãi nổi không khai thác đúng vị trí do cát không đẹp như ở lòng sông. Tự ý đưa các tàu phương tiện không được đăng ký vào khai thác. Thường xuyên thay đổi quy luật khai thác vào ngày nghỉ lễ của cơ quan chức năng.

Về phương tiện khai thác cát, đối tượng thường sử dụng tàu có ống hút để khai thác cát trái phép, có trường hợp bán cát ngay trên sông. Hầu hết những phương tiện này đều không có đăng kiểm, biển số. “Chúng tôi có nhiều kiến nghị gần đây với Sở GT-VT đề nghị kiểm tra các phương tiện kể cả không hoạt động để xử lý. Vì không có phương tiện thì không thể khai thác được” – ông Nguyễn Thanh Tùng nói.

Ông Nguyễn Thanh Tùng cho biết, 13 điểm khai thác cát trái phép được đại biểu nêu là các điểm phức tạp. Công an TP kiến nghị Sở GTVT phối hợp kiểm tra các tàu chưa đăng kiểm. Ngoài ra, Công an đã có 25 kiến nghị đối với các Sở, quận, huyện; xem xét xử lý dứt điểm đối với các bến bãi không phép. Tăng cường kiểm tra, phối hợp với các lực lượng các tỉnh giáp ranh. Công an TP cũng đề nghị Thanh tra giao thông tiếp tục phối hợp với lực lượng công an giải quyết kiểm tra những phương tiện vi phạm.

Các điểm mỏ khai thác được cấp phép phải lấy ý kiến dân, đảm bảo môi trường

Về việc cấp phép các điểm trung chuyển vật liệu xây dựng, trước một số khó khăn mà các quận, huyện đang gặp phải, Giám đốc Sở TN-MT Nguyễn Trọng Đông cho biết, qua rà soát, trên địa bàn TP hiện có 214 điểm tập kết, trong đó có 43 điểm có thủ tục cho thuê đất, 197 chưa có thủ tục thuê đất. Các quận huyện sở ngành giải tỏa được 73 điểm, còn 123 điểm hoạt động chưa xử lý được.

Sở sẽ tiếp tục triển khai rà soát với các tiêu chỉ cho thuê đất, cấp phép sử dụng bãi trung chuyển vật liệu xây dựng với các tiêu chí cụ thể như: không được vi phạm hành lang đê điều, cách khu dân cư ít nhất 50m, có đường vận chuyển thuận lợi…

Về nguồn gốc sử dụng đất của các điểm, chủ yếu là đất công do các phường xã thị trấn quản lý, một số nhỏ là đất thổ cư rồi chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Các đất công này phải đấu giá đất, đảm bảo hành lang thoát lũ… Đối với các điểm là đất của các hộ dân, đất thổ cư, Sở kiến nghị các quận huyện cho chuyển mục đích sử dụng đất mà không cần tổ chức đấu giá.

Làm rõ thêm về việc quản lý cấp phép khai thác cát sỏi, lòng sông. ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội thừa nhận tình trạng khai thác cát, sỏi lòng sông phức tạp hiện nay có trách nhiệm của Thành phố. “Quá trình quản lý thực hiện qua các thời kỳ chồng chéo, đối tượng lợi dụng thu lợi khiến người dân bức xúc, nhà nước thất thoát. Để khắc phục tình trạng trên, TP khoanh vùng không phát sinh, phân loại để xử lý đúng quy định pháp luật. Vì thế chỉ một số vị trí tương đối cụ thể được cấp phép, còn lại những tồn tại TP chỉ đạo trước hết giữ nguyên hiện trạng đảm bảo nghĩa vụ với nhà nước chỗ nào vi phạm xử lý".

Về các điểm mỏ khai thác cát, ông Hùng cho biết, tất cả các điểm mỏ phải đấu thầu theo Luật Đấu thầu. Hiện TP giao Sở TN-MT rà soát đánh giá 23 điểm mỏ trên các lòng sông thuộc Hà Nội xây dựng kế hoạch tổ chức khai thác sắp tới đây TP sẽ triển khai. Đối với các điểm mỏ hết hạn quan điểm TP sẽ đóng cửa nếu có phải đấu thầu và quản lý thật tốt. Bên cạnh đó, một số hồ sơ đủ điều kiện tồn tại chúng tôi phải thống nhất với Bộ TN-MT sau đó mới cho đấu thầu. Quan điểm của TP phải lấy ý kiến của người dân địa phương khai thác.

“Giao trách nhiệm xử lý khai thác cát, sỏi lòng sông cho Công an TP, nếu thiếu phương tiện TP sẽ trang bị hỗ trợ”, ông Hùng nói./.