Ngày 9/5 đã trở thành ngày lễ chính ở nước Nga hiện đại như thế nào?

Gần 80 năm trước, Liên Xô đã đánh bại phát xít Đức trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc, một dấu mốc quan trọng giúp khép lại Thế chiến II. Cuộc chiến vừa là thử thách lớn nhất vừa là chiến thắng vĩ đại nhất trong lịch sử hiện đại của nước Nga.

Văn kiện đầu hàng vô điều kiện của Đức Quốc xã được Thống chế Wilhelm Keitel ký vào lúc 22:43 ngày 8/5/1945 theo giờ Trung Âu. Ở Moscow, khi đó đã là rạng sáng ngày 9/5. Buổi sáng hôm đó, người Nga biết rằng cuộc chiến cướp đi sinh mạng của 27 triệu người Liên Xô cuối cùng đã kết thúc và kẻ thù đã đầu hàng.

Lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng đầu tiên đã diễn ra ngay ngày hôm đó. Ở khắp các địa phương, người dân đổ ra đường chúc mừng nhau.

Chiến thắng của Liên Xô trước phát xít Đức là một sự kiện vô cùng quan trọng. Nhưng khi đó, mọi người vẫn đang đau buồn trước cái chết của người thân và bạn bè. Đó là nỗi đau rất lớn.

Ngày 9/5 ngay lập tức được chỉ định là ngày lễ quốc gia. Tuy nhiên, những lễ kỷ niệm hoành tráng không phù hợp khi đất nước đang bị tàn phá và khi những người lính thương tật về cả về tinh thần và thể chất, những tù nhân trong trại tập trung và những người tị nạn vừa trở về nhà.

Ở Tây Ukraine và các nước vùng Baltic, cuộc chiến chống lại những người theo chủ nghĩa dân tộc vẫn tiếp tục. Trong những năm đó, lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng chỉ được tổ chức một lần, vào mùa hè năm 1945.

Những năm sau đó, lễ kỷ niệm được tổ chức khiêm tốn hơn. Hàng năm vào ngày 9/5 có bắn pháo hoa, nhưng từ năm 1947, đây là ngày làm việc bình thường và các cựu chiến binh thường tổ chức kỷ niệm cùng với bạn bè.

Mọi thứ bắt đầu thay đổi vào năm 1965. Thời điểm đó, 20 năm đã trôi qua kể từ khi chiến tranh kết thúc. Lãnh đạo mới của Liên Xô Leonid Brezhnev, một cựu chiến binh Thế chiến II, đã quyết định một lần nữa lấy ngày 9/5 làm ngày nghỉ lễ. Từ đó trở đi, các cuộc duyệt binh được tổ chức vào dịp kỷ niệm Ngày Chiến thắng, Mộ Chiến sĩ Vô danh được mở cửa bên bức tường Điện Kremlin và truyền thống đặt vòng hoa tại đài tưởng niệm này bắt đầu hình thành.

Ngày lễ có quy mô hoành tráng và được tổ chức long trọng hơn sau khi nỗi đau của dân tộc đã phần nào nguôi ngoai.

Liên Xô đã tan rã nhưng ký ức vẫn còn

Lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng quy mô lớn hàng năm, với các cuộc duyệt binh được tổ chức trên khắp đất nước và duyệt binh trên Quảng trường Đỏ ở Moscow, là một truyền thống khá mới.

Sau khi Liên Xô tan rã, người ta đặt câu hỏi: nên làm gì với di sản và biểu tượng cộng sản của đất nước? Ví dụ, Ngày Cách mạng 1917 được tổ chức vào ngày 7/11 đã được thay thế bằng một ngày lễ khác, gắn liền với các anh hùng dân tộc Nga Minin và Pozharsky, sống ở thế kỷ 17. Nhưng không ai từng nghĩ tới việc sửa đổi Ngày Chiến thắng 9/5 thành một ngày lễ khác.

Tuy nhiên, chính quyền muốn tách ngày lễ ra khỏi hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa.

Ở Liên Xô, hệ tư tưởng và chiến thắng không thể tách rời. Nhưng vào những năm 1990, một kỷ nguyên mới đã bắt đầu. Liên Xô đã tan rã.

Khi đó, một câu hỏi được đặt ra: Ngày Chiến thắng có ý nghĩa gì đối với các nước cộng hòa mới? Ở nhiều nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ khác, Ngày Chiến thắng được tổ chức theo những cách khác nhau.

Ở Nga, Ngày Chiến thắng vẫn là một trong những ngày lễ quốc gia quan trọng nhất và là mốc quan trọng trong lịch sử nước Nga. Tuy nhiên, ngày lễ đã mất đi một số ý nghĩa chính trị của nó. Ví dụ, Lăng Lenin được treo rèm vào ngày 9/5 để tránh ràng buộc về ý thức hệ. Một biểu tượng mới đã được thêm vào các lễ kỷ niệm: dải băng Thánh George màu đen và màu cam, giống với dải băng của Dòng Thánh George ( huân chương quân sự cao nhất của Đế quốc Nga) và dải băng Huân chương Vinh quang – phần thưởng dành cho người lính trong Thế chiến thứ hai.

Những người cộng sản và cánh tả Nga không thích việc các biểu tượng của Liên Xô bị thay thế. Tuy nhiên, đối với đa số người dân Nga, các khía cạnh khác lại quan trọng hơn. Thế chiến thứ hai đã tác động đến hầu hết mọi gia đình ở Nga và hầu hết mọi người đều coi thời kỳ Xô Viết chỉ đơn giản là một giai đoạn trong lịch sử đất nước. Vì vậy, chủ đề dân tộc được coi là quan trọng hơn biểu tượng của Liên Xô.

Người ta cũng đặt câu hỏi Ngày Chiến thắng sẽ có ý nghĩa như thế nào sau cái chết của hầu hết các cựu chiến binh. Phần lớn những người tham gia vào Thế chiến II thuộc thế hệ sinh vào những năm 1900-1920. Thế hệ cuối cùng thực sự tham gia vào cuộc chiến này sinh năm 1926. Đến năm 2010, những cựu chiến binh này đã 85 tuổi. Ngày nay, hầu hết người Nga không quen biết những người đã chiến đấu trong Thế chiến thứ hai.

Ngày lễ cũ được tổ chức theo cách mới

Năm 2012, ba nhà báo từ thành phố Tomsk đã tổ chức một cuộc tuần hành trên đường phố. Con cháu của các cựu chiến binh diễu hành khắp thành phố, mang theo ảnh của những người thân đã khuất của họ từng chiến đấu trong Thế chiến thứ hai. Sự kiện này được gọi là cuộc diễu hành “Trung đoàn Bất tử”.

Năm đó, 6.000 người đã tham gia cuộc diễu hành vào ngày 9/5. Mặc dù đối với những người này, chiến tranh không còn là một phần cuộc sống của họ nữa nhưng nó vẫn là một phần lịch sử gia đình.

Ý tưởng diễu hành với những bức ảnh của thế hệ ông, cha anh hùng của họ đã thu hút người dân trên khắp nước Nga. Đến năm sau đó, các sự kiện của Trung đoàn Bất tử đã được tổ chức ở hầu hết các thành phố lớn của Nga. Cuộc diễu hành bắt đầu trở thành một truyền thống chính thức của Ngày Chiến thắng.

Một nhánh trực tuyến của Trung đoàn Bất tử cũng xuất hiện – một nền tảng nơi mọi người có thể đăng tải thông tin về thế hệ ông, cha của họ đã chiến đấu trong Thế chiến thứ hai. Số lượng hồ sơ như vậy trên trang web đã lên tới một triệu. Vì vậy, ngày 9/5 mang một ý nghĩa mới – nó không chỉ trở thành ngày lễ của các cựu chiến binh hay lễ kỷ niệm chiến thắng quân sự, mà còn là một cuộc tuần hành tưởng niệm để mọi người có thể tôn vinh lịch sử gia đình của họ.

Đối với nước Nga, ngày 9/5 là một ngày đã ăn sâu vào lịch sử và văn hóa đất nước. Trong Thế chiến thứ hai, người dân Nga, cùng với người dân các nước cộng hòa thuộc Liên Xô khác, đã vượt qua 4 năm chiến tranh. Họ không để mình bị gục ngã mà đã đánh bại kẻ thù và sau đó xây dựng lại đất nước từ đống đổ nát. Nga đã mất rất nhiều người trong Thế chiến thứ hai và chiến thắng đã đến với cái giá không thể tưởng tượng nổi.

Đó là lý do tại sao đối với người Nga, ngày 9/5 không chỉ là ngày kỷ niệm chiến thắng quân sự mà còn là ngày kỷ niệm chiến thắng cái chết.