Những thủ lĩnh phong trào kháng chiến chống Taliban tại Thung lũng Panjshir

Chiến trường ở Afghanistan thời gian tới nhiều khả năng sẽ xoay quanh Thung lũng Panjshir. Hiện lực lượng kháng chiến tại đây đang tổ chức các cuộc đối thoại trực tiếp và gián tiếp với phong trào Taliban để hướng tới một giải pháp hòa bình, nhưng cũng sẵn sàng cho một cuộc chiến vũ trang nếu họ lựa chọn giải pháp quân sự, đại diện lực lượng kháng chiến Fahum Dashti cho biết.

Trong khi đó, Taliban hiện cũng đã áp sát Thung lũng Panjshir sau khi tái chiếm 3 quận Bano, Deh Saleh và Pul e-Hesar ở tỉnh Baghlan, miền Bắc Afghanistan.

Thung lũng Panjshir, được bao quanh bởi các đỉnh núi cao của Hindu Kush cách Kabul 125 km (78 dặm) về phía Bắc, đang làm sống lại lịch sử như một pháo đài kháng chiến khi hai thủ lĩnh Tajik - Ahmad Massoud và Amrullah Saleh – đều gửi lời kêu gọi kháng chiến chống Taliban từ đây.

Ông Amrullah Saleh, 48 tuổi, tuyên bố ông là quyền Tổng thống Afghanistan sau khi Tổng thống Ashraf Ghani rời khỏi đất nước giữa lúc Taliban tiếp quản thủ đô Kabul. Ông đã kêu gọi những người ủng hộ tập trung tại Panjshir để chống lại Taliban.

Ông Saleh - người giữ chức Phó Tổng thống thứ nhất kể từ tháng 2/2020 - từng là thành viên của Liên minh phương Bắc chống Taliban vào những năm 1990 cùng với cha của Massoud, chỉ huy Ahmad Shah Massoud quá cố.

Ahmad Shah Massoud được mệnh danh là Sư tử của Panjshir sau khi ông bảo vệ thành công khu vực này trong Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan vào những năm 1980. Sau đó, trong Liên minh phương Bắc, ông đã lãnh đạo cuộc kháng chiến quyết liệt chống lại Taliban cho đến khi bị al-Qaeda ám sát vào tháng 9/2001.

Ahmad Massoud

Ahmad Massoud, lãnh đạo Mặt trận Kháng chiến Quốc gia Afghanistan, khẳng định lực lượng của ông đã sẵn sàng chống lại Taliban. Thủ lĩnh 32 tuổi nói rằng ông sẽ tiếp bước cha mình và không bao giờ đầu hàng.

“Tôi viết từ Thung lũng Panjshir hôm nay, sẵn sàng tiếp bước cha tôi, với các chiến binh Mujahideen, những người đã sẵn sàng một lần nữa chống lại Taliban. Chúng tôi có kho đạn và vũ khí mà chúng tôi đã kiên nhẫn thu thập từ thời cha tôi vì chúng tôi biết ngày này có thể đến”, ông viết trên báo Washington Post.

Tuy nhiên, ông Massoud nói thêm rằng lực lượng kháng chiến – được cho là có khoảng 6.000 người - cần sự hỗ trợ của quốc tế. Ông kêu gọi viện trợ từ Pháp, Châu Âu, Mỹ và thế giới Arab, nói rằng họ đã từng giúp đỡ cuộc chiến của cha ông trong cuộc chiến chống Liên Xô và Taliban 20 năm trước.

Mặc dù chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu, Massoud cho biết ông vẫn hy vọng có thể tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình với Taliban.

“Chúng tôi muốn làm cho Taliban nhận ra rằng con đường duy nhất để tiến về phía trước là thông qua đàm phán. Chúng tôi không muốn chiến tranh nổ ra”, ông nói với Reuters qua điện thoại từ thành trì ở Panjshir.

Thủ lĩnh Tajik đã kêu gọi một chính phủ toàn diện, rộng khắp ở Kabul đại diện cho các nhóm dân tộc khác nhau của Afghanistan và cho rằng một “chế độ chuyên chế” không nên được cộng đồng quốc tế công nhận.

Trong khi đó, Zabihullah Mujahid, người phát ngôn của Taliban, cho biết ở Panjshir chưa có giao tranh và Taliban đang tìm kiếm một “giải pháp hòa bình” cho tình thế bế tắc. Taliban đã xúc tiến quá trình đàm phán thành lập chính phủ và hứa hẹn một chính phủ bao gồm các nhóm sắc tộc đa dạng của đất nước.

Ahmad Massoud sinh năm 1989 tại Piyu thuộc tỉnh Takhar, phía đông bắc Afghanistan. Ông theo học trung học tại Iran và sau đó có một năm tham gia khóa học quân sự tại Học viện Quân sự Hoàng gia Sandhurst, Vương quốc Anh.

Năm 2012, ông theo học đại học tại King’s College ở London và lấy bằng cử nhân vào năm 2015. Năm 2016, ông lấy bằng thạc sĩ về Chính trị Quốc tế tại Anh, sau đó trở về Afghanistan. Ông chính thức bước vào sự nghiệp chính trị từ tháng 3/2019.

Amrullah Saleh

Hiện đang dẫn dắt lực lượng kháng chiến cùng Ahmad Massoud, ông Amrullah Saleh có thể sẽ là nhân vật chủ chốt trong bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào diễn ra với Taliban.

Giống như Ahmad Massoud, ông Saleh cũng rất kiên định trong cam kết chiến đấu và tiếp bước di sản của Ahmad Shah Massoud. Điều này làm dấy lên các thông tin cho rằng nhiều chính trị gia Afghanistan đang tập hợp lại ở Thung lũng Panjshir.

“Tôi sẽ không bao giờ và trong bất cứ hoàn cảnh nào cúi đầu trước những kẻ khủng bố Taliban. Tôi sẽ không bao giờ phản bội linh hồn và di sản của Ahmad Shah Masoud -người anh hùng, chỉ huy, huyền thoại và người dẫn đường của tôi. Tôi sẽ không làm thất vọng hàng triệu người đã lắng nghe tôi”, ông Saleh tuyên bố trên Twitter.

Ông Saleh nằm trong nhóm các chính trị gia Panjshir từng đảm nhận các vai trò quan trọng trong chính phủ Afghanistan sau khi chế độ Taliban sụp đổ năm 2001.

Ông Saleh từng là người đứng đầu cơ quan tình báo Afghanistan và trở thành Phó Tổng thống năm 2020.

Ông Saleh đã sống sót sau nhiều âm mưu ám sát, trong đó có cả một cuộc tấn công liều chết nhằm vào văn phòng của ông ở Kabul năm 2019. Trong vụ việc này, ông Saleh thoát nạn mà không bị thương, nhưng hơn 20 đồng nghiệp của ông đã thiệt mạng trong cuộc tấn công mà ông cáo buộc là do Taliban tiến hành.

Ông Saleh hiện đang ở Panjshir và tuyên bố ông là quyền Tổng thống, phù hợp với hiến pháp Afghanistan.

Ông từng là Bộ trưởng Nội vụ trong năm 2018 và 2019, là người đứng đầu Cơ quan  An ninh Quốc gia từ năm 2004-2010. Sau khi từ chức tại cơ quan an ninh quốc gia, ông Saleh đã thành lập một phong trào ủng hộ dân chủ, chống Taliban có tên Basij-e Milli.

Ông Saleh từng tham gia cuộc kháng chiến mujahideen dưới thời Ahmed Shah Massoud khi còn trẻ và được chủ huy Massoud bổ nhiệm làm đại diện văn phòng liên lạc của Liên minh phương Bắc bên trong Đại sứ quán Afghanistan tại Tajikistan vào năm 1997./.