Quan hệ Nga - Mỹ và các “cuộc chiến” gián điệp trong lịch sử

Ngày 14/5, báo chí Nga đồng loạt đưa tin nước này đã bắt giam một điệp viên CIA hoạt động dưới vỏ bọc là một nhà ngoại giao ở sứ quán Mỹ tại Moscow. Người này bị cáo buộc âm mưu tuyển mộ một sỹ quan tình báo Nga.

Theo cơ quan An ninh liên bang Nga (FSB), người đàn ông bị bắt là nhà ngoại giao Mỹ có tên là Ryan Fogle. Ông này đã bị giữ lại qua đêm trước khi được thả về.

Trên trang web của Bộ Ngoại giao Nga, nước này kết luận ông Fogle là nhà ngoại giao không được chấp nhận và yêu cầu trục xuất ông. Đại sứ Mỹ ở Moscow, ông Michael McFaul, cũng bị triệu tập.

Vụ việc diễn ra vào thời điểm nhạy cảm trong quan hệ Nga-Mỹ. Hai nước hiện đang bất đồng trong cách giải quyết cuộc xung đột ở Syria. Trong khi đó Moscow và Washington đang có những bước đi thận trọng nhằm làm tăng cường mối quan hệ song phương.

Trong lịch sử lâu dài của quan hệ Nga - Mỹ, vụ bê bối gián điệp như vừa rồi không phải là điều mới, nhất là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh.

Cùng nhìn lại một số vụ hoạt động gián điệp để thấy một lịch sử lâu dài và phức tạp của hoạt động này trong quan hệ song phương Nga - Mỹ:

Phi công lái máy bay do thám Mỹ  Francis Gary Powers bị bắn rơi ở Liên Xô vào năm 1960.

Năm 1957: Rudolf Ivanovich Abel - Điệp viên cao cấp của KGB (đơn vị tiền thân của FSB ngày nay) đã bị Mỹ bắt và kết án vì âm mưu chuyển bí mật quân sự cho Liên Xô. Ông bị kết án 30 năm tù giam.

Năm 1960: Francis Gary Powers - Phi công Không quân Mỹ lái máy bay do thám U-2 đã bị bắn hạ bởi tên lửa đất đối không của Liên Xô khi đang tiến hành nhiệm vụ bí mật trong không phận Liên bang Xô viết. Powers đã sống sót sau khi máy bay của ông bị bắn hạ được đưa ra xét xử và bị kết tội làm gián điệp. Ông bị kết án 3 năm tù giam, tiếp theo là 7 năm cải tạo trong một trại lao động.

Năm 1962, Washington và Moscow đã đồng ý trao đổi Abel và Powers trong một thỏa thuận trao đổi tù nhân diễn ra trên một cây cầu kết nối Đông và Tây Berlin.

Năm 1988: James W. Hall III - Sĩ quan quân đội Mỹ đóng quân ở Tây Đức đã bị bắt và bị kết tội bán thiết bị nghe trộm điện tử và mật mã cho Đông Đức và Liên Xô trong vòng 6 năm. Sau khi nhận tội, Hall đã bị kết án 40 năm tù giam.

Năm 1994: Aldrich Ames - Sĩ quan phản gián trong phân bộ Liên Xô của CIA bị cáo buộc làm gián điệp cho Nga từ năm 1985. Ames bị bắt cùng với vợ mình - người đã hỗ trợ các hoạt động gián điệp của ông. Cả hai đã nhận tội tại tòa án. Ông Ames đã bị kết án tù chung thân, trong khi đó vợ ông nhận án tù 63 tháng.

Năm 1996: Harold James Nicholson - Nhân viên CIA cao cấp nhất bị bắt và kết tội làm gián điệp cho Nga. Nicholson bị cáo buộc bán danh tính của nhân viên tình báo Mỹ cho tình báo Nga. Ông bị kết án 40 năm tù giam.

Năm 1996: Earl Edwin Pitts - Nhân viên FBI bị buộc tội cung cấp thông tin mật cho Moscow trong giai đoạn từ năm 1987 đến 1992 để đổi lấy tiền. Ông bị kết án 27 năm tù giam.

Năm 2000: Edmond Pope - Doanh nhân và là sĩ quan tình báo hải quân Mỹ đã nghỉ hưu đã bị bắt tại Moscow bởi cơ quan An ninh liên bang Nga (FSB) khi đang tìm cách để có được bản kế hoạch về việc trang bị tên lửa siêu thanh cho tàu ngầm của Nga. Ông bị kết tội gián điệp và bị kết án 20 năm tù. Tuy nhiên, ông này sau đó được Tổng thống Nga Vladimir Putin ân xá và trở về Mỹ.

Năm 2001: Robert Hanssen - Nhân viên FBI  - người đã phải nhận 15 tội danh làm gián điệp và âm mưu chuyển thông tin mật cho Liên Xô và sau đó là Nga trong suốt 22 năm. Ông đã bị kết án tù chung thân.

Năm 2002 - Cơ quan an ninh Nga cáo buộc các điệp viên Mỹ đã đánh thuốc mê một nhà khoa học làm việc cho Bộ Quốc phòng Nga để có được thông tin từ ông này.

Nữ điệp viên xinh đẹp của Nga Anna Chapman (Ảnh: AP)

Năm 2010: Những người Nga “bất hợp pháp” - nhà chức trách Mỹ bắt giữ 10 người Nga, trong đó có Anna Chapman - người bị cáo buộc là gián điệp nằm vùng.  Tất cả họ đã nhận tội làm nhân viên cho chính phủ nước ngoài nhưng không đăng ký với chính quyền Mỹ. 10 người này đã được giao lại cho phía Nga trong một thỏa thuận trao đổi gián điệp.

Năm 2012: Robert Patrick Hoffman III - Sĩ quan Hải quân Mỹ đã về hưu bị bắt ở Virginia về tội cố gắng cung cấp thông tin mật cho các nhân viên FBI giả làm gián điệp Nga trong một chiến dịch bí mật. Trường hợp của ông đang tiếp tục bị điều tra.

Năm 2013: William Colton Millay - Nhân viên quân cảnh Mỹ làm việc tại căn cứ quân sự ở Alaska bị buộc tội bán bí mật quân sự của Mỹ cho một nhân viên FBI bí mật giả làm điệp viên Nga. Millay đã bị kết án 16 năm tù./.