IAEA: Không thể chứng thực tuyên bố của Nga và Ukraine về nhà máy Zaporizhzhia

Tại  cuộc họp, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi cho biết, tình hình ở nhà máy Zaporizhzhia rất đáng quan ngại khi các cuộc pháo kích ở khu vực đã buộc một lò phản ứng hạt nhân phải đóng cửa vào hôm 6/8. Theo ông Grossi, các tuyên bố từ phía Nga và Ukraine “thường mâu thuẫn” và IAEA không thể chứng thực. Chính vì vậy, ông kêu gọi Nga và Ukraine, ngay lập tức cho phép các chuyên gia hạt nhân đánh giá thiệt hại và đánh giá an toàn và an ninh tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia.

“Tôi xin nhắc lại rằng các hành động quân sự tại một nhà máy điện hạt nhân, dù là nhỏ nhất có khả năng gây nguy hiểm về an toàn hạt nhân hoặc an ninh hạt nhân. Những hành động như vậy cần phải dừng lại ngay lập tức. Những hành động này có thể mang đến những hậu quả nghiêm trọng. IAEA sẵn sàng giúp ngăn chặn sự leo thang như vậy”, ông Grossi nhấn mạnh.

Các nước thành viên khác trong Hội đồng Bảo an cũng bày tỏ quan điểm phải đảm bảo an toàn, an ninh cho khu vực Zaporizhzhia cũng như bất cứ cơ sở sản xuất hạt nhân nào ở Ukraine nhằm tránh xảy ra thảm họa hạt nhân đối với loài người, đặc biệt là với những người dân đang sống trong vùng chiến sự giao tranh.

Theo bà Bonie Jenkins, đại diện của Mỹ, cần phải thiết lập một khu vực phi quân sự quanh nhà máy Zaporizhzhia và thúc giục IAEA tới xem xét tình hình khu vực này càng sớm càng tốt.

Ông Vassily Nebenzia, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc cũng nhất trí, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế có thể đến nhà máy Zaporizhzhia ngay trong tháng 8.

“Chúng tôi sẵn sàng cung cấp mọi hỗ trợ để giải quyết mọi vấn đề về khâu tổ chức. Chúng tôi tin rằng các đại diện của IAEA đến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia càng sớm càng tốt và hợp lý nhất là  trước cuối tháng 8”, ông Nebenzia nói

Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc cáo buộc các lực lượng vũ trang Ukraine trong những ngày gần đây đã liên tục sử dụng pháo hạng nặng để bắn phá nhà máy Zaporizhzhia. Ông nhận định “thế giới đang bị đẩy tới bờ vực thảm họa hạt nhân ở quy mô không khác gì thảm họa hạt nhân Chornobyl năm 1986”.

Trong khi đó, về phần mình, phát biểu qua video, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky yêu cầu Nga trả cho Ukraine quyền kiểm soát nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia để đảm bảo an toàn an ninh hạt nhân cho toàn châu Âu.

Cuộc họp khẩn được tiến hành theo đề nghị của Nga, môt trong 5 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an sau khi khu vực gần nhà máy Zaporizhzhia hứng chịu nhiều cuộc pháo kích, đặc biệt các vụ ném bom hôm ngày 9/8 vừa qua khiến 14 người thiệt mạng.

Mới nhất, ngày 11/8, Cơ quan Năng lượng Hạt nhân Energoatom của Ukraine cáo buộc Nga pháo kích Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia làm hỏng trạm bơm nước thải và cảm biến bức xạ. Trong khi đó, chính quyền khu vực Zaporizhzhia do Nga thành lập đã cáo buộc quân đội Ukraine bắn 10 quả đạn pháo vào nhà máy điện hạt nhân này trong đó, 5 quả đạn rơi xuống gần văn phòng điều hành của nhà máy và một cơ sở lưu trữ chất phóng xạ. 5 quả đạn pháo khác rơi xuống gần trạm cứu hỏa bên cạnh nhà máy điện hạt nhân, khiến nhân viên không thể đổi ca trực.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia nằm trong quyền kiểm soát của Nga kể từ tháng 3, sau khi nước này tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Tuy nhiên, nhà máy vẫn do các kỹ thuật viên Ukraine vận hành./.