Khủng hoảng chính trị Israel và những tác động

Theo quy định, nếu dự thảo ngân sách không được thông qua, Israel sẽ phải tiến hành tổng tuyển cử vào tháng 3 năm tới. Quốc hội Israel cũng đã giải tán để mở đường cho cuộc bầu cử tiếp theo. Với diễn biến mới nhất, cuộc khủng hoảng chính trị tại Israel tiếp tục kéo dài khi phải tổ chức tới 4 cuộc bầu cử chỉ trong vòng 2 năm.

Cạnh tranh chính trị và lợi ích cá nhân?

Về bản chất, đây là sự cạnh tranh quyền lực giữa hai đảng phái chính là đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu và đảng Xanh - Trắng của ông Benny Gantz cũng như lợi ích của các cá nhân. Chính trường Israel đang ở vào giai đoạn bất ổn nhất lịch sử khi mà trong vòng 2 năm phải tổ chức tới 4 cuộc bầu cử nhưng những bất ổn vẫn khó có thể giải quyết trong trong một sớm một chiều.

Các chính đảng Likud và đảng Xanh - Trắng phải liên kết lại trong một tình thế không mong muốn để thành lập chính phủ mới sau 18 tháng khủng hoảng và luôn tồn tại những quan điểm trái ngược nhau trong cách giải quyết các vấn đề nội bộ và quốc tế. Đó là chưa kể tới các thỏa thuận mong manh mà hai đảng này đã ky trước khi bắt tay thành lập chính phủ liên kết.

Kịch bản về một cuộc bầu cử sớm trước tháng 11/2021 khi ông Netanyahu hết thời hạn một nửa đầu nhiệm thủ tướng để chuyển giao cho ông Benny Gantz cũng đã được dự báo trước. Nếu cuộc bầu cử diễn ra thì mọi thỏa thuận của hai đảng gần như không có giá trị và ông Netanyahu có thể tiếp tục có cơ hội trở thành Thủ tướng nếu đảng Likud thắng cử dù trong bối cảnh hiện nay có nhiều rủi ro cho ông Netanyahu. Kịch bản này đang hiện hữu khi Quốc hội Israel sáng nay (23/12) đã buộc phải giải tán, sau khi các nghị sĩ không thể thông qua dự thảo ngân sách vào đêm 22/12.

Theo luật của Israel, nếu không có gì thay đổi, nước này sẽ bước vào kì tổng tuyển cử mới, sớm nhất vào tháng 3/2021. Bất đồng lớn nhất là Thủ tướng Netanyahu muốn thông qua dự thảo ngân sách thời hạn 1 năm, thay vì 2 năm như thông lệ trong khi đó đảng Xanh - Trắng muốn một ngân sách 2 năm như thông lệ. Thứ hai là những bất đồng gay gắt giữa ông Gantz và ông Netanyahu trong việc điều hành đất nước trong bối cảnh đại dịch Corona, liên quan đến kế hoạch sáp nhập các phần của Bờ Tây. Đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng trên chính trường Israel tuần này là yêu cầu thành lập một ủy ban điều tra với ông Netanyahu liên quan tới vấn đề mua tàu ngầm của Đức. Những bất đồng này không loại trừ sự sụp đổ của liên minh này bất cứ lúc nào.

Tương lai chính trị của Thủ tướng Netanyahu?

Kịch bản dường như đang đi theo hướng mà đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu mong muốn và đây cũng là cách duy nhất đối với ông Netanyahu để vừa có thể duy trì quyền lực trong trường hợp chính phủ không giải thể hoặc nếu có tổ chức bầu cử lại thì cơ hội tiếp tục làm Thủ tướng vẫn còn, đồng thời ông Netanyahu tránh bị xét xử do liên quan tới các cáo buộc tham nhũng trước đây và mới nhất là về vấn đề mua tàu ngầm của Đức mà ông Netanyahu đã mua một mình không thông qua quân đội Israel.

Các nhà phân tích cho biết ông Netanyahu sẽ cố gắng kéo lùi thời hạn bầu cử mới, bởi nếu kì bầu cử diễn ra vào tháng 3 năm tới ông sẽ đối mặt với nhiều rủi ro hơn khi ông phải đối mặt với phiên tòa xung quanh các cáo buộc tham nhũng vào tháng 2/2021. Hiện nhà lãnh đạo lâu đời nhất Israel - Netanyahu cũng đang đối mặt với làn sóng biểu tình vì bị cáo buộc tham nhũng, cũng như cách thức ứng phó với Covid-19. Giới phân tích nhìn nhận một cuộc bỏ phiếu vào tháng 6/2021 sẽ có lợi hơn vì khi đó ông Netanyahu có thêm thời gian để phục hồi kinh tế và phân bổ vaccine.

Trước bầu không khí này, các cuộc thăm dò dư luận mới nhất do Kênh 13 của Israel thực hiện chỉ ra rằng mối nguy hiểm đang đến với ông Netanyahu và đang đặt ông vào ngã ba đường cho dù bầu cử hay tiếp tục đối đầu với những tranh chấp nội bộ. Khủng hoảng kinh tế và đại dịch cũng đang gây sức em cho ông Netanyahu khi chính phủ Israel đã hoạt động mà không có ngân sách từ 2018 tới nay, các doanh nghiệp đang sụp đổ, tỷ lệ thất nghiệp cao, thâm hụt tài chính ngày càng lớn và hệ thống y tế đang phải chịu gánh nặng của dịch bệnh.

Những kịch bản có thể xảy ra

Kịch bản của Israel sẽ là những căng thẳng và bất ổn bởi những mâu thuẫn trong nội bộ các đảng và giữa các đảng phái chính trị. Không ai dám chắc cuộc bầu cử lần thứ 4 dự kiến vào tháng 3 tới sẽ thành công. Ngay cả ông Netanyahu khi đã lựa chọn kịch bản này cũng đã phải chấp nhận các rủi ro, nhưng đó là kịch bản được cho là tối ưu nhất đối với ông vào thời điểm này.

Ông Netanyahu (lãnh đạo của Đảng Likud) đã tổ chức một loạt cuộc họp nội bộ đảng việc tổ chức bầu cử nội bộ để chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử.

Như giới phân tích nhìn nhận, các cuộc bầu cử ở Israel thường là một lối thoát khi đối mặt với các áp lực bên ngoài, đặc biệt là các nghĩa vụ hòa bình trong quá khứ và nhiều yếu tố đan xen. Trong 4 năm qua, chính quyền của ông Netanyahu đã nhận được nhiều “món quà” từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, bao gồm việc ngừng lên án việc xây dựng các khu định cư, công nhận Jerusalem là thủ đô thống nhất của Israel, chuyển đại sứ quán Mỹ đến Jerusalem, bình thường hóa với các nước Arab và những nhượng bộ khác để vẫn trụ vững làm Thủ tướng.

Tuy nhiên, với chính quyền mới của ông Joe Biden thì những đặc quyền này khó đạt được và ông Netanyahu có thể phải đối mặt với áp lực từ chính quyền Mỹ. Do đó, việc ông Netanyahu tham gia bầu cử sẽ là một rủi ro đối với bản thân ông.

Thứ hai, quan hệ giữa ông Netanyahu và Đảng Dân chủ tại Mỹ không xấu nhưng sẽ không tốt bằng thời Tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump. Dư luận Israel có thể giảm bớt sự ủng hộ đối với ông Netanyahu dù xã hội Israel đã nghiêng về cánh hữu và cực hữu nhiều hơn.

Giới phân tích nhận định có khả năng sẽ hoãn cuộc bầu cử ở Israel cho đến tháng 7 năm sau, cho đến khi dịch bệnh covid-19 và ảnh hưởng kinh tế được phục hồi và ông Netanyahu ở vị trí bầu cử tốt hơn. Tương tự như vậy, thành quả của việc bình thường hóa đã đến và điều này mang lại cho ông Netanyahu và đảng Likud của ông rất nhiều lợi thế, nổi bật.

Israel gần như chắc chắn hướng tới cuộc bầu cử lần thứ 4, và đây là lần đầu tiên trong lịch sử chính trị của nước này, tổ chức 4 vòng bầu cử trong vòng hai năm, và là vòng cuối cùng mà ông Netanyahu tìm kiếm hơn một năm trước, để loại bỏ đối tác luân phiên của mình Benny Gantz./.