Khủng hoảng chính trị Ukraine trên bàn cờ kinh tế

Trong bối cảnh khủng hoảng chính trị tại Ukraine chưa tìm được giải pháp, quốc gia Đông Âu này tiếp tục nhận được những “lời hứa hẹn có cánh” về hỗ trợ kinh tế từ cả phía Liên minh châu Âu (EU) và Nga. Cục diện trên bàn cờ kinh tế này được cho là chỉ khiến những bế tắc chính trị ở Ukraine càng khó tháo gỡ.

EU và Mỹ đang thúc đẩy một kế hoạch hỗ trợ tài chính ngắn hạn cho Ukraine nhằm giúp nước này vượt qua giai đoạn khó khăn chuyển tiếp về cải cách kinh tế và chính trị và chuẩn bị cho bầu cử Tổng thống dự kiến diễn ra vào năm sau.

Người biểu tình phản đối Chính phủ Ukraine ngừng ký thỏa thuận liên kết với EU (Ảnh: AFP)

Ngày 5/2, phát biểu sau cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovich, Cao ủy Liên minh châu Âu phụ trách về an ninh và đối ngoại Catherine Ashton cho biết, EU sẵn sàng giúp đỡ Ukraine về tài chính và chuyên gia để cải thiện phát triển kinh tế dài hạn của quốc gia Đông Âu này.

Hãng tin Reuters dẫn lời bà Ashton nói: “Chúng tôi đã nhiều lần nói đến tầm quan trọng của việc hỗ trợ kinh tế cho Ukraine song không phải vô điều kiện mà cần phải có những cải cách kinh tế cần thiết. Vì những hỗ trợ và đầu tư này sẽ chẳng có nghĩa lý gì nếu chỉ tồn tại trong ngắn hạn. Đây là vấn đề dài hạn, là khả năng phát triển của nền kinh tế này không chỉ trong một vài mà tất cả các lĩnh vực”.

Trong chuyến thăm Ukraine, bà Ashton không thảo luận nhiều về việc thành lập một chính phủ mới song Cao ủy Liên minh châu Âu về an ninh và đối ngoại cho rằng, tình trạng biểu tình bạo lực ở Kiev dù đã thuyên giảm thì vẫn là mối quan ngại lớn nhất của cộng đồng quốc tế, đồng thời kêu gọi xét xử những kẻ kích động bạo lực trong các cuộc biểu tình thời gian qua.

Trước đó, tháng 12/2013, Ukraine cũng đã nhận được cam kết cứu trợ 15 tỷ euro từ Nga. Chủ tịch Ủy ban các vấn đề quốc tế của Duma quốc gia Nga (tức Hạ viện Nga) Alexei Pushkov cho biết, 3 tỷ USD trong gói hỗ trợ này đã được chuyển cho phía Ukraine dưới hình thức mua lại trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên, ông Pushkov cũng nhấn mạnh rằng, gói hỗ trợ này đi kèm những điều kiện là Ukraine phải duy trì và phát triển quan hệ thương mại với Nga.

Reuters dẫn lời ông Pushkov: “Về khoản tiền 2 tỷ USD tiếp theo trong gói hỗ trợ này, chúng tôi cần phải được đảm bảo rằng chính phủ kế tiếp của Ukraine tiếp tục thực hiện những cam kết giữa 2 bên. Nhưng như chúng ta biết, tình hình hiện nay vẫn chưa rõ ràng. Phe đối lập từ chối tham gia chính phủ, thay vào đó họ đòi tổ chức bầu cử sớm. Vì thế tôi không thể loại trừ khả năng hỗ trợ tài chính từ Nga phụ thuộc nhiều vào việc Ukraine có một chính phủ ổn định và hoạt động hiệu quả hay không”.

Cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay tại Ukraine bùng phát sau khi chính phủ của Tổng thống Yanukovich trì hoãn ký Thỏa thuận liên kết với EU hồi cuối năm ngoái. Quyết định này vấp phải sự phản đối của phe đối lập và những người ủng hộ các chính sách thân Tây Âu.

Ngay sau đó, Tổng thống Yanukovich lại đạt được một thỏa thuận với Nga về khoản tài trợ 15 tỷ USD khiến người biểu tình càng giận dữ. Cho đến nay, chính phủ của ông Yanukovich vẫn mắc kẹt giữa 2 gọng kìm Liên minh châu Âu và Nga.

Ở trong nước, phe đối lập Ukraine hôm 4/2 vừa qua tiếp tục gây sức ép bằng yêu cầu sửa đổi Hiến pháp nhằm hạn chế bớt quyền hạn của Tổng thống Yanukovich. Thủ tướng lâm thời Ukraine Serhiy Arbuzov cho rằng, các bên vẫn thiếu sự thỏa hiệp cần thiết để giải quyết những mâu thuẫn đang khiến nền kinh tế này ngày càng suy yếu.

Cơ quan xếp hạng tín nhiệm quốc tế Standard and Poor's hôm 28 tháng 1 vừa qua đã hạ thứ hạng tín nhiệm dài hạn của Ukraine từ B- xuống CCC+ đi kèm với triển vọng tiêu cực đối với nền kinh tế này. Cục thống kê quốc gia Ukraine cũng cho biết tăng trưởng kinh tế của nước này trong năm 2013 chỉ đạt xấp xỉ con số 0 dù tăng trưởng quý 4 đạt 3,7% nhờ vào vụ mùa bội thu.

Chuyên gia kinh tế Andriy Novak nhận định: “Trong tình cảnh hiện nay, cách duy nhất để người Ukraine bảo vệ bản thân và tài sản của họ là đổi đồng nội tệ sang USD, euro hoặc những đồng tiền khác vốn là trụ cột của hệ thống tài chính thế giới. Chừng nào tranh cãi chính trị ở Ukraine còn tiếp diễn thì đồng nội tệ còn tiếp tục bị hạ giá”.

Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng, ưu tiên lớn nhất lúc này của Ukraine là phải thành lập được một chính phủ mới và giải quyết những yêu cầu của người biểu tình nhằm chấm dứt tình trạng bất ổn hiện nay./.