Mỹ cẩn trọng tìm thêm bằng chứng Syria dùng vũ khí hóa học

Chuyên gia phân tích tình báo quân sự hàng đầu của Israel phát biểu tại  Tel Aviv vào hôm 23/4 rằng lực lượng quân đội Syria đã sử dụng vũ khí hóa học- có thể là chất khí sarin gây ảnh hưởng tới thần kinh- trong cuộc chiến chống quân nổi dậy đang cố lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad.

Ông đã đưa ra các bằng chứng bằng hình ảnh về những nạn nhân sùi bọt mép và co đồng tử.

Những cáo buộc do Israel đưa ra trong chuyến thăm kéo dài một tuần của Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel tới Trung Đông, theo sau những mối quan ngại tương tự  của Anh và Pháp.

Nhưng cho đến nay, những lời đánh giá này dường như còn thiếu các bằng chứng cụ thể cho thấy Mỹ sẽ cần phải tham gia sâu hơn vào cuộc nội chiến của Syria, mà Obama đến nay vẫn phản đối. Việc đó, đến lượt mình lại đặt ra những câu hỏi về mức độ rõ ràng trong “vạch đỏ” mà ông Obama đưa ra.

Những con vật này bị cho là chết gần thành phố Aleppo do vũ khí hóa học (ảnh: Reuters)

Người phát ngôn của Nhà Trắng, Jay Carney đã rất thận trọng khi trả lời phóng viên, nhấn mạnh Washington sẽ tiếp nhận những lời cáo buộc của Israel một cách nghiêm túc nhưng đòi hỏi phải có “những bằng chứng thuyết phục” trước khi quyết định nên tiếp tục điều tra hay không.

“Chúng tôi chưa có kết luận nào về việc Syria sử dụng vũ khí hóa học”, Carney cho biết. “Nhưng đây là mối quan tâm lớn đối với chúng tôi và đối tác. Tất nhiên, một chuyện như thế là không thể chấp nhận được, như Tổng thống đã chỉ rõ ”.

Một quan chức cấp cao của Mỹ yêu cầu giấu tên đã nói rằng những lời đánh giá “thiếu tự tin” của các chính phủ nước ngoài không thể là cơ sở cho những hành động của Mỹ.

Các quan chức có vẻ đã hạ thấp mức độ tin cậy của bất kỳ bằng chứng nào về việc sử dụng vũ khí hóa học do giới ngoại giao Anh và Pháp cung cấp trong một bức thư gửi cho văn phòng Tổng Thư kí Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon ngày 21/3 vừa qua. Một quan chức chính quyền Obama đã lưu ý rằng bằng chứng dựa trên các nguồn tin lấy lại và thông tin của bên thứ ba.

“Bức thư đã không cung cấp bằng chứng thuyết phục về việc sử dụng vũ khí hóa học, nhưng nó đã buộc Liên Hợp Quốc phải có một cuộc điều tra về tất cả những cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria”, một quan chức quốc phòng cho biết.

Một nhóm các chuyên gia đã bị ngăn không được sang Syria để tiến hành điều tra các khiếu nại do một tranh chấp với chính phủ Damascus.

Trong chuyến thăm Israel hồi tháng trước, ông Obama phát biểu rằng chính phủ Syria có thể đã sử dụng vũ khí hóa học. “Một khi chúng ta xác lập rõ các sự việc, tôi có thể khẳng định việc sử dụng vũ khí hóa học sẽ làm thay đổi hẳn tình hình”.

Một nguồn tin xác nhận chính quyền Obama quyết tâm giành sự ủng hộ của quốc tế và tránh buộc tội mà không dựa trên chứng cứ chính xác, một phần là do những bài học từ Iraq.

Chính quyền George W.Bush trước kia từng sử dụng những thông tin tình báo sai để biện minh cho hành động xâm lược Iraq và tìm vũ khí hạt nhân, hóa học và sinh học tại đây, mà hóa ra là không tồn tại. “Không việc gì phải vội kết luận,” ông Obama nói.

Các quan chức và chuyên gia Mỹ đã nêu lên những khó khăn đối với Mỹ trong việc xác nhận về chuyện vũ khí hóa học có được sử dụng ở Syria hay không.

Cho đến nay, Mỹ mới chỉ tự giới hạn các giúp đỡ của mình vào những hỗ trợ phi quân sự cho phe đối lập. Cuối tuần qua, Ngoại trưởng John Kerry đã công bố gói viện trợ mới phi sát thương, một phần dành cho những lực lượng quân nổi dậy.

Raymond Zilinskas, chuyên gia về vũ khí hóa học và sinh học tại trung tâm James Martin của Viện Monterey về những nghiên cứu không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, cho biết những bằng chứng ảnh được đưa ra bởi quan chức Israel- với hình ảnh các nạn nhân sủi bọt mép- cho thấy những triệu chứng giống như sử dụng chất độc gây ảnh hưởng thần kinh như khí sarin.

Nhưng ông đặt câu hỏi liệu những bức ảnh có đủ khả năng chứng minh việc sử dụng vũ khí hóa học.

“Điều khó khăn và cũng rất cần thiết là những mẫu xét nghiệm” Zilinskas nói.

Sarin hoặc những chất độc tác động lên thần kinh khác sẽ nằm trong trong các mẫu máu và mô tế bào một thời gian, và có lẽ còn lâu hơn trong các mẫu tóc, ông nói. "Nó gần giống với một khẩu súng bốc khói".

Người ta không biết rằng liệu các cơ quan tình báo phương Tây, có lẽ với sự trợ giúp của quân nổi dậy Syria, đã mua các mẫu sinh học hoặc mẫu đất từ những điểm xảy ra các cuộc tấn công hồi tháng trước.

Ngay cả khi bằng chứng về việc sử dụng vũ khí hóa học đáp ứng những tiêu chuẩn về mặt chứng minh của Washington thì hành động của Mỹ có thể tiếp tục bị trì hoãn trong khi các nhà phân tích tình báo cố gắng xác định quy mô sử dụng  - một yếu tố mà sẽ xác định mức độ phản ứng của Mỹ.

Trong khi các kế hoạch dự phòng đã được phác thảo, các quan chức Mỹ vẫn tiếp tục vật lộn với những câu hỏi như liệu các lực lượng Mỹ có thể sẽ xác định được vị trí kho dự trữ của Assad và liệu các vũ khí có thể được “canh phòng cẩn mật" bên trong Syria trong bối cảnh nội chiến hay nó sẽ buộc phải tiết lộ.

Nhân tố khó đoán khác là phản ứng của Israel. Carney từ chối trả lời câu hỏi liệu Nhà Trắng đã nhận thức được rằng Israel sẽ công khai những lời buộc tội vào 23/4 và nó có được coi là đúng đắn khi làm như vậy.

Một nguồn tin gần gũi với giới xây dựng chính sách Mỹ dự đoán Israel có thể đã công khai những điều tra của họ nhằm gửi cho ông Assad thông điệp rằng quân đội Israel đã đưa kho vũ khí hóa học của Syrai vào tầm ngắm, và sẽ không ngần ngại hành động nếu thấy cần thiết./.