Mỹ nỗ lực cứu vãn quan hệ đồng minh với thế giới Arab

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 21/5 đã thể hiện sự ủng hộ với Tunisia khi thông báo ý định thông qua “quy chế đồng minh chủ chốt ngoài Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)” cho quốc gia Arab được xem là cái nôi của làn sóng nổi dậy ở các nước Trung Đông và Bắc Phi cách đây 4 năm. 

Tổng thống Mỹ Barack Obama (phải) và Tổng thống Tunisia Béji Caid Essebsi (ảnh: The Economic Times)

Theo giới quan sát, bước đi này không chỉ cho thấy sự thừa nhận của Mỹ đối với những tiến bộ dân chủ tại Tunisia, mà còn nhằm củng cố quan hệ đồng minh giữa Mỹ với các quốc gia Arab, vốn đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng niềm tin nghiêm trọng do những biến động tại khu vực thời gian qua. 

Phát biểu tại cuộc gặp Tổng thống Tunisia Béji Caid Essebsi đang có chuyến thăm Washington, Tổng thống Obama tuyên bố, Mỹ tin tưởng Tunisia, đồng thời cam kết tăng cường hỗ trợ kinh tế và quân sự cho quốc gia 11 triệu dân, đang phải đối mặt với mối đe dọa thánh chiến ngày càng tăng do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng Libya.

Theo Tổng thống Obama, nơi mà làn sóng nổi dậy ở các Trung Đông và Bắc Phi khởi phát cũng là nơi là quốc tế đang chứng kiến những bước tiến ngoạn mục nhất. Chính phủ Mỹ muốn tăng gấp đôi hỗ trợ cho quân đội và các lực lượng an ninh Tunisia vào năm 2016, đồng thời yêu cầu Quốc hội thông qua khoản hỗ trợ 138 triệu USD cho năm tới, trong đó hơn 62 triệu USD là hỗ trợ quân sự.

“Chúng tôi đã thảo luận về tầm quan trọng của an ninh và nhất trí rằng, trước những bất ổn tại khu vực, điều quan trọng là phải tiếp tục duy trì quan hệ đối tác hiệu quả không chỉ trong các nỗ lực chống khủng bố, mà còn trong các nỗ lực ổn định Libya. Do tầm quan trọng của quan hệ an ninh và ngoại giao với Tunisia, tôi muốn thông qua quy chế đồng minh chủ chốt ngoài  NATO cho Tunisia”, ông Obama cho biết.

Đây là chuyến thăm lần thứ 2 của ông Essebsi tới Mỹ. Lần đầu tiên là vào tháng 10/2011 khi ông Essebsi còn là Thủ tướng chính phủ chuyển tiếp tại Tunisia được lập nên sau cuộc lật đổ chính quyền Tổng thống Abidine Ben Ali ngày 14/01/2011. 

Quy chế “đồng minh chủ chốt ngoài NATO” tới nay mới chỉ được Mỹ dành cho khoảng 15 nước sẽ cho phép các nước liên quan được hưởng những chương trình hợp tác quân sự tăng cường với Mỹ, đặc biệt là trong phát triển và mua bán vũ khí.

Chính phủ Tunisia đang phải đối mặt các thách thức lớn về an ninh. Vụ tấn công mà nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) nhận trách nhiệm nhằm vào Bảo tàng Bardo hồi tháng 3 vừa qua làm 22 người chết, phần lớn là người nước ngoài, được xem là một cú sốc lớn đối với nền kinh tế đất nước vốn phụ thuộc lớn vào ngành công nghiệp du lịch.

Ngày 21/5, Tổng thống Essebsi cũng thừa nhận, Tunisia vẫn còn một chặng đường dài phải vượt qua. Môi trường an ninh, chính trị khu vực đang đặt ra những thách thức lớn, thậm chí là đe dọa tiến trình dân chủ của Tunisia: “Mặc dù Tunisia đã vượt qua những giai đoạn quan trọng trong tiến tình chuyển tiếp dân chủ, song chúng tôi mới chỉ đi được nửa chặng đường. Chúng tôi vẫn còn một chặng đường dài phải vượt qua để có thể đi tới một hệ thống dân chủ bền vững. Vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Tuy  nhiên, một điều may mắn là người dân Tunisia ý thức được tầm quan trọng của những thành quả mà họ đạt được và bảo vệ những thành quả này”.

Theo các nhà phân tích, việc Mỹ cấp quy chế đồng minh chủ chốt ngoài NATO cho Tunisia không chỉ là sự thừa nhận những tiến bộ trong cải cách dân chủ tại Tunisia, mà còn là nhằm củng cố quan hệ đồng minh với các quốc gia Arab đang trong một cuộc khủng hoảng niềm tin nghiêm trọng.

Chính quyền Obama muốn duy trì quan hệ tốt đẹp với các đồng minh Arab qua đó góp phần bảo vệ cho các lợi ích của Mỹ tại khu vực đầy bất ổn này. Vì thế, nhiều nhà phân tích cho rằng, chắc chắn thời gian tới ông Obama sẽ có nhiều bước đi cụ thể để trấn an các đồng minh về những cam kết sát cánh cùng họ trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ Tổng thống.

Theo Tổng thống Tunisia Essebsi, quốc gia Bắc Phi này cần sự hỗ trợ của Mỹ, song ngược lại, Mỹ cũng đang rất cần Tunisia để hoàn thành các chiến lược an ninh quan trọng tại Trung Đông và Bắc Phi./.