Nga khôi phục lễ kỷ niệm ngày chiến thắng Nhật Bản, kết thúc Thế chiến II

Tháng 8 bão tố

Theo các cam kết đồng minh với Mỹ và Anh, Liên Xô tham chiến với Đế quốc Nhật Bản. Ngày 5/4/1945, Moscow thông báo cho Tokyo về việc chấm dứt hiệp ước trung lập giữa Liên Xô và Nhật Bản được ký ngày 13/4/1941. Phía Liên Xô lưu ý rằng, Nhật Bản là đồng minh của Đức - nước đã tấn công Liên Xô; đồng thời, Đế quốc Nhật Bản đang tiến hành chiến tranh với Mỹ và Anh là các đồng minh của Nga, kết quả là hiệp định Xô-Nhật đã không còn hiệu lực.

Ngày 7/8/1945, Tổng tư lệnh tối cao Stalin và Tổng tham mưu trưởng Antonov ký Chỉ thị số 11122 của Bộ chỉ huy tối cao gửi Tư lệnh quân đội Liên Xô ở Viễn Đông, ra lệnh cho ba mặt trận (Transbaikal, Viễn Đông 1 và 2) bắt đầu các chiến dịch quân sự chống Nhật Bản vào ngày 9/8. Ngày 8/8, thay mặt chính phủ Liên Xô, Bộ trưởng Ngoại giao Molotov đã triệu tập Đại sứ Nhật Bản Naotake Sato, tuyên bố rằng, Liên Xô sẽ coi mình có chiến tranh với Đế quốc Nhật Bản từ ngày 9/8. 

Ngày 9/8/1945, Hồng quân Liên Xô mở cuộc tấn công. Ngay trong những ngày đầu tiên, Quân đội Liên Xô đã đột nhập vào tuyến phòng thủ của Quân đoàn Kwantung Nhật Bản. Không quân Liên Xô tấn công vào các cơ sở quân sự của đối phương, các nhà ga và đầu mối giao thông đường sắt quan, sân bay và bến cảng trọng nhất. Thông tin liên lạc của quân đội Nhật bị gián đoạn phần lớn. Ngày 10/8, ủng hộ quân đồng minh, Mông Cổ tham chiến chống Nhật. Đến ngày 14/8, quân đội Liên Xô đánh tan quân Nhật ở khu vực biên giới và tiến vào không gian tác chiến, tiến nhanh đến các trung tâm trọng yếu chính của Mãn Châu. 

Các công trình phòng thủ kiên cố ở biên giới của Nhật thất thủ, các đơn vị bị thiệt hại nặng, bộ chỉ huy mất kiểm soát và liên lạc với hầu hết các đơn vị. Trước tình hình đó, ngày 14/8, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định đầu hàng vô điều kiện. Vào ngày 15/8, sắc lệnh đầu hàng được phát trên đài phát thanh của Nhật Bản. Từ ngày 18/8, quân Nhật bắt đầu đầu hàng, tuy nhiên, không phải tất cả các đơn vị Nhật Bản đều hạ vũ khí cùng một lúc. Thực hiện mệnh lệnh của Bộ chỉ huy, các cánh quân vẫn tiếp tục chiến đấu.

Bộ chỉ huy Liên Xô đã thành lập các phân đội cơ động và được trang bị tốt, hoạt động biệt lập với các lực lượng chính. Ngoài ra, để đánh chiếm các cơ sở quân sự quan trọng và các trung tâm trọng yếu lớn của Mãn Châu và Triều Tiên các cuộc đổ bộ đường không và đường biển cũng được tổ chức. Trong các ngày 18-24/8, Hồng quân Liên Xô chiếm Changchun, Harbin, Jirin, Dalian-Dalny, Port Arthur và Bình Nhưỡng.

Đến cuối tháng 8, các trung tâm đề kháng bị phong tỏa, các khu vực kiên cố và các đồn trú của địch đã hạ vũ khí. Các trung tâm kháng chiến riêng biệt đã bị dập tắt vào ngày 10/9. Ngày 11-25/8, Hồng quân đánh tan tập đoàn quân Sakhalin của Nhật và thu hồi Nam Sakhalin. Đầu tháng 9, quân đội Liên Xô đã đập tan cánh quân Nhật tập hợp ở quần đảo Kuril.

Bằng cách đó, Hồng quân đã góp phần quyết định vào việc kết thúc Thế chiến II. Nếu không có sự tham chiến của Liên Xô chống lại Nhật Bản, người Nhật sẽ chiến đấu trong một hoặc hai năm, điều này sẽ dẫn đến tổn thất lớn cho quân đồng minh và thương vong lớn cho dân thường trên các đảo của Nhật Bản và Trung Quốc. Ngày 29/8, Tư lệnh cánh quân Viễn Đông của Liên Xô - Nguyên soái Alexander Mikhailovich Vasilevsky - ra lệnh bãi bỏ thiết quân luật trên lãnh thổ Viễn Đông của Liên Xô từ ngày 1/9.

Ngày 3/9, Vasilevsky báo cáo với Stalin về việc kết thúc chiến dịch chống quân Nhật. Theo số liệu cập nhật, Nhật Bản thiệt hại trên 700.000 quân, trong đó có hơn 640.000 bị bắt làm tù binh. Tổn thất của quân đội Liên Xô: hy sinh - hơn 12.000, bị thương - hơn 24.000 người. Chính phủ Liên Xô đã khen thưởng cho những người tham gia cuộc chiến với Nhật Bản. Hơn 2,1 triệu người được tặng thưởng huân, huy chương, trong đó có 308.000 quân nhân.

93 binh sĩ và sĩ quan được phong tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô, hơn 300 đơn vị, phân đội và tàu được tặng thưởng huân chương, 25 đơn vị nhận danh hiệu cận vệ. Hơn 220 đơn vị và phân đội được mang tên danh dự Khingan, Amur, Ussuri, Harbin, Mukden, Port Arthur, Sakhalin, Kuril... Theo sắc lệnh của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô ngày 30/9/1945, huy chương "Chiến thắng Nhật Bản" được thông qua và hơn 1,8 triệu người đã được trao tặng huy chương này.

Ngày lễ chiến thắng Nhật Bản

Việc đầu hàng chính thức của Nhật Bản diễn ra vào ngày 2/9/1945 trên thiết giáp hạm Missouri của Mỹ ở Vịnh Tokyo. Đối với Nhật Bản, Đạo luật Đầu hàng do Bộ trưởng Ngoại giao Shigemitsu Mamoru và Tổng Tham mưu trưởng Umezu Yoshijiro ký; về phía Đồng minh, Tư lệnh tối cao của quân đội Đồng minh, Đại tướng quân đội Mỹ Douglas MacArthur, thay mặt Mỹ; Đô đốc Bruce Fraser - Hạm đội Chester Nimitz, Anh; Trung tướng Kuzma Nikolayevich Derevyanko - Liên Xô; Đại tướng Su Yongchan - Trung Quốc, ký.

Ngày 3/9/1945, báo chí Liên Xô đăng lời kêu gọi nhân dân của Stalin nhân sự kiện kết thúc của chiến tranh với Nhật Bản. Nhà lãnh đạo Liên Xô lưu ý rằng nhà nước của Liên Xô có một "duyên nợ đặc biệt với Nhật Bản". “Chúng ta đã báo thù cho thất bại trong Chiến tranh Nga-Nhật 1904-1905, cuộc chiến đã "giáng xuống đất nước chúng ta như một vết đen". 

Liên Xô đã trả thù cho sự can thiệp của Nhật Bản năm 1918-1922, khi quân Nhật tấn công Nga, chiếm đóng Viễn Đông, đọa đày và cướp bóc nhân dân Nga trong bốn năm. Năm 1938 và 1939, Nhật Bản lại tấn công Liên Xô ở khu vực hồ Khasan và ở Mông Cổ. Giới lãnh đạo Nhật lên kế hoạch cắt đường sắt Siberia và chiếm vùng Viễn Đông. Bây giờ kẻ xâm lược đã bị tiêu diệt”.

Cùng ngày, theo Nghị định của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô ngày 2/9/1945, ngày 3/9 được tuyên bố là ngày lễ chiến thắng Nhật Bản. Trong hai năm (1945 và 1946) ngày này là ngày lễ và là ngày không làm việc. Ngày 16/9, một cuộc diễu hành chiến thắng Nhật Bản đã được tổ chức tại Cáp Nhĩ Tân và trở thành cuộc diễu hành duy nhất. Nguyên soái Vasilevsky được triệu tập khẩn cấp về Moscow, cuộc duyệt binh đã được Tướng A.P. Beloborodov duyệt và do Trung tướng Pháo binh K.P. Kazakov chỉ huy.

Thay đổi ngày

Năm 1947, ngày 3/9 trở thành ngày làm việc, mặc dù ngày lễ không chính thức bị hủy bỏ. Dần dần, ngày 3/9 bắt đầu bị lãng quên và kết thúc Thế chiến II bắt đầu được kỷ niệm vào ngày 2/9. Tháng 4/2020, Duma Quốc gia đã quyết định khôi phục lễ kỷ niệm ngày 3/9. Đề xuất này được đưa ra bởi một trong những vị chỉ huy giỏi nhất của chiến dịch Chechnya - Anh hùng nước Nga, Thượng tướng Vladimir Shamanov - cựu Tư lệnh Lực lượng Dù.

Ngày 24/4, Tổng thống Nga Putin đã ký ban hành luật liên quan. Các sửa đổi tương ứng đã được thực hiện đối với luật "Về những ngày vinh quang của người lính và những ngày đáng nhớ của nước Nga" .Điều 1 của luật này được bổ sung thêm đoạn “Ngày 3/9 - ngày kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai (năm 1945)”. Như vậy, công lý lịch sử đã được khôi phục ở Nga. Ngày này gợi nhớ vai trò quyết định của Liên Xô-Nga trong chiến thắng trước Nhật Bản./.