Nhật - Trung thúc đẩy cải thiện quan hệ
Hai bên đã nhất trí thúc đẩy và làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác chiến lược cùng có lợi giữa hai nước.
Thỏa thuận này được đưa ra đúng dịp tròn một năm ngày xảy ra vụ va chạm tàu tại quần đảo tranh chấp khiến quan hệ Nhật - Trung cực kỳ căng thẳng.
Ngày 6/9, tân Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo.
Cách đây đúng một năm, ngày 7/9/2010 đã xảy ra vụ va chạm giữa tàu cá của Trung Quốc và tàu tuần tra của Nhật Bản tại khu vực quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) mà hai nước đều tuyên bố chủ quyền. Sau khi Nhật Bản bắt giữ thuyền trưởng tàu cá, Trung Quốc đã phản đối mạnh mẽ và đình chỉ mọi hoạt động giao lưu cấp bộ trưởng. Các cuộc biểu tình chống Nhật Bản lan rộng khắp Trung Quốc khiến quan hệ giữa hai nước rơi vào tình trạng cực kỳ căng thẳng. Quan hệ Nhật Trung chỉ có phần dịu bớt khi Nhật Bản buộc phải thả viên thuyền trưởng trước sức ép của Trung Quốc. Tuy nhiên, tình trạng đóng băng giữa hai nước vẫn kéo dài cho tới tận tháng 3 năm nay trước khi thảm họa động đất sóng thần xảy ra tại Nhật Bản.
Kể từ sau thảm họa động đất sóng thần tại Nhật Bản, quan hệ giữa hai nước dần dần được khôi phục. Đặc biệt, Trung Quốc hy vọng chính phủ mới của Nhật Bản sẽ có những bước đi cụ thể nhằm cải thiện quan hệ giữa hai nước. Sự hy vọng này được củng cố khi Tân Thủ tướng Noda tuyên bố sẽ không đi thăm Đền Yasukuni, nơi thờ binh lính Nhật Bản tử trận, bao gồm cả các tội phạm chiến tranh trong thế chiến thứ 2. Trước đó, khi ông Noda mới đắc cử thủ tướng, đã có những ý kiến lo ngại về sự nóng lên của trong quan hệ giữa Nhật Bản với Trung Quốc và Hàn Quốc xoay quanh vấn đề lịch sử bởi ông Noda có quan điểm cho rằng các tội phạm chiến tranh loại A người Nhật đã không còn là tội phạm chiến tranh.
Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 6/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du khẳng định: Trung Quốc sẽ phối hợp với chính quyền mới của Nhật Bản xây dựng lại mối quan hệ vốn đã bị xấu đi do vụ va chạm tàu năm ngoái. Giới quan sát đánh giá sự bất ổn của chính trường Nhật Bản và việc Chính phủ Nhật Bản tập trung vào công cuộc tái thiết đã khiến hai nước dường như chậm chễ trong nỗ lực xây dựng lại quan hệ. Việc Nhật Bản có chính phủ mới và năm 2012 là năm kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước được coi là cơ hội tốt cho sự “tái thiết” của quan hệ Nhật – Trung.
Tuy nhiên, sự kiện tàu ngư chính của Trung Quốc lần đầu tiên xâm nhập lãnh hải quần đảo Senkaku hồi tháng trước cho thấy quan hệ giữa hai cường quốc tại khu vực Đông Bắc Á vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ căng thẳng. Các cuộc điều tra dư luận được tiến hành tại Nhật Bản và Trung Quốc đều cho thấy phần lớn người dân hai nước vẫn giữ ấn tượng xấu về nhau. Mặc dù cả hai nước đều nỗ lực cải thiện quan hệ nhằm hướng tới kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao nhưng sẽ cần nhiều nỗ lực và thời gian hơn nữa để mối quan hệ này quay trở lại đúng quỹ đạo./.