Những nút thắt lớn trong đàm phán hạt nhân Iran

Hôm nay (6/7) là ngày cuối cùng trước thời hạn mới để Iran và P5+1 tiếp tục thương thuyết cho thỏa thuận về chương trình hạt nhân gây tranh cãi. Nguồn tin Ngoại giao châu Âu cho biết, Ngoại trưởng các nước hôm nay sẽ gặp lại nhau tại Vienna, Áo.

Sau cuộc gặp người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarip tại Vienna hôm qua, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết, Iran và các cường quốc đặt mục tiêu hoàn thành vòng đàm phán hạt nhân cuối cùng trong “khung thời gian” đã ấn định.

Theo ông Kerry, dù đã có nhiều tiến triển sau những ngày đàm phán vừa qua, song các bên vẫn chưa thể đi đến đồng thuận trong những vấn đề khó khăn nhất. Trong khi đó, các nhà ngoại giao châu Âu cũng gửi đi những thông điệp rất rõ ràng tới Iran.

Ủy viên cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu Federica Mogherini phát biểu tại Vienna cho biết: “Thông điệp của tôi là nếu chúng ta có thể đạt được thỏa thuận thì đó chính là lúc này. Thời gian không phải là vấn đề mà các quyết định chính trị mới là vấn đề mà chúng ta cần phải giải quyết lúc này”.

Trong một phát biểu hôm qua, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier cũng khẳng định thỏa thuận hạt nhân toàn diện là có thể nếu Iran “can đảm” và muốn thấy thỏa thuận này. Theo ông Steinmeier, với những tiến triển đã đạt được thì một thỏa thuận lúc này phụ thuộc vào “sự can đảm” của các bên tham gia đàm phán, đặc biệt là từ Iran.

“Nếu các bạn nhìn vào những kết quả mà chúng ta có được sau 12 tháng đàm phán và sau nỗ lực đàm phán tuần trước tại Vienna, các bạn sẽ thấy chúng ta đang có một cơ hội lớn để đóng lại đàm phán và kết thúc 12 năm tranh cãi về chương trình hạt nhân của Iran. Đây không chỉ là việc chấm dứt tranh cãi mà nó sẽ là một tín hiệu mới với toàn bộ khu vực Trung Đông”.

Ngoại trưởng Đức cảnh báo rằng, khi đàm phán tại Vienna kết thúc vào ngày mai 7/7 sẽ có 2 kịch bản rõ ràng, hoặc là các bên là cộng đồng quốc tế, Iran và các nước tham gia đàm phán sẽ cùng chiến thắng hoặc là sự thất bại của tất cả các bên, vốn có lợi ích liên quan chặt chẽ với việc giải quyết chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran.

Đàm phán hạt nhân Iran đã kéo dài trong 16 tháng qua. Bất chấp những tiến triển các bên vẫn 3 lần để lỡ thời hạn chót cho một thỏa thuận hạt nhân cuối cùng. Sau khi để lỡ thời hạn mới nhất hôm 30/6 vừa qua, Iran và P5+1 đã gia hạn đàm phán đến ngày 7/7. Dù những tuyên bố lạc quan đến từ tất cả các bên, song thực tế là những nút thắt lớn đến nay vẫn chưa tháo gỡ được. Điều này làm dấy lên lo ngại việc phải lùi thời gian đàm phán sẽ lặp lại.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Yukiya Amano cuối tuần qua tuyên bố rằng, cuộc điều tra nhằm làm sáng tỏ việc liệu Iran có tìm cách phát triển các loại vũ khí hạt nhân hay không, nhiều khả năng sẽ được hoàn tất trước cuối năm 2015 với sự hỗ trợ từ phía Iran.

Tuyên bố của người đứng đầu IAEA có thể tạo ra bước đột phá đối với một trong những vấn đề gai góc nhất vốn đang cản trở thỏa thuận hạt nhân với các nhà lãnh đạo Iran sau gần 2 năm đàm phán căng thẳng./.