Phản ứng của EU sau khi Anh công bố dự luật điều chỉnh Nghị định thư Bắc Ireland

Chính phủ Anh ngày 13/6 đã công bố dự luật mới nhằm điều chỉnh việc áp dụng Nghị định thư Bắc Ireland, một trong những cam kết của Anh về vùng Bắc Ireland trong thỏa thuận Brexit.

Phát biểu với báo giới sau khi công bố dự luật mới, Ngoại trưởng Anh Liz Truss cho rằng, đây chỉ là sửa đổi nhỏ nhằm cải thiện hoạt động thương mại và giảm tình trạng quan liêu. Và Anh hoàn toàn nghiêm túc khi thông qua luật này.

 “Chúng tôi hoàn toàn nghiêm túc với dự luật này. Nó không những giúp giải quyết các vấn đề này sinh trong Nghị định thư Bắc Ireland mà còn bảo vệ thị trường chung Liên minh châu Âu. Do đó, Liên minh châu Âu sẽ không thiệt hại nặng nề khi có luật mới này", Ngoại trưởng Liz Truss nói.

Quyết định của Anh đã ngay lập tức vấp phải chỉ trich của Liên minh châu Âu và nhiều nước thành viên. Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Maros Sefcovic trong một tuyên bố đã khẳng định rằng, Liên minh châu Âu sẽ không đàm phán lại về Nghị định thư Bắc Ireland: “Đàm phán lại nghị định thư là không thực tế. Bất cứ hoạt động đàm phán lại sẽ mang thêm bất ổn cho người dân và doanh nghiệp Bắc Ireland. Vì lý do này, Liên minh châu Âu sẽ không đàm phán lại nghị định thư. Mục tiêu của chúng tôi là thực thi nghị định”.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz trong một phát biểu thì nói rằng, ông lấy làm tiếc trước quyết định không hợp pháp của Anh khi đưa ra một đạo luật bãi bỏ việc kiểm tra hàng hóa di chuyển giữa Anh và Bắc Ireland. Ông đồng thời nhấn mạnh rằng Liên minh châu Âu sẽ có một phản ứng thống nhất về vấn đề này.

Trong khi Ngoại trưởng Ireland Simon Coveney nói rằng, đề xuất thay đổi luật của Anh đã vi phạm luật pháp quốc tế. Không quốc gia nào ngoại trừ Anh ủng hộ quyết định này. Ngoại trưởng Ireland cũng nhấn mạnh, ông không tin rằng có lý do đúng đắn nào để thực hiện quyết định trên trong bối cảnh Liên minh châu Âu vẫn đang tìm cách đàm phán nhằm tìm kiếm một thỏa hiệp với Anh liên quan đến các quy định thương mại.

Phản ứng về các diễn biến trên, Mỹ đã kêu gọi Anh và Liên minh châu Âu quay trở lại bàn đàm phán giải quyết các khác biệt trong việc thực thi Nghị định thư Bắc Ireland. Phát biểu với báo giới, người phát ngôn Nhà Trắng đã nói rằng, ưu tiên của Mỹ là bảo vệ thỏa thuận, duy trì hòa bình, sự ổn định và thịnh vượng của người dân Bắc Ireland. Mỹ cũng hi vọng, vấn đề này sẽ không ảnh hưởng cuộc đối thoại Mỹ - Anh vào tuần tới.

Theo Nghị định thư Bắc Ireland, sau khi Anh rời EU, vùng lãnh thổ này tiếp tục tuân thủ các quy định của thị trường chung châu Âu nhằm tránh phải thiết lập biên giới với Cộng hòa Ireland, một thành viên EU. Để đảm bảo hàng hóa từ các vùng còn lại đến Bắc Ireland đáp ứng các tiêu chuẩn EU, hai bên nhất trí thực hiện kiểm soát hàng hóa đến từ lục địa Anh trước khi vào vùng này. Tuy nhiên, kể từ khi được áp dụng vào đầu năm 2021, các hoạt động kiểm soát khiến lưu thông hàng hóa từ phần còn lại của Anh đến Bắc Ireland đình trệ nghiêm trọng, càng khiến phe ủng hộ Ạnh tại Bắc Ireland thêm tức giận vì cho rằng nghị định thư này làm chia cắt đất nước.

Theo dự luật mới, Anh dự định sẽ dỡ bỏ hầu hết các điểm kiểm soát hàng hóa từ các vùng còn lại sang Bắc Ireland, trong khi vẫn ưu tiên mục tiêu không thiết lập biên giới trên đảo Ireland đúng như nguyên tắc của thỏa thuận nhằm đảm bảo hòa bình cho vùng này đạt được vào năm 1998.

Bên cạnh đó, EU được tiếp cận dữ liệu thời gian thực của Anh về dòng chảy hàng hóa sang Bắc Ireland. Chỉ những doanh nghiệp có dự định giao thương với EU thông qua tuyến đường qua đảo Ireland mới phải thực hiện các thủ tục hải quan. Anh cũng cam kết phạt mạnh tay những công ty có ý định lợi dụng hệ thống mới để làm sai nhưng cũng loại bỏ quyền giám sát nghị định thư của Tòa án Tư pháp châu Âu, một điều mà EU luôn phản đối./.