Kể từ khi xung đột nổ ra ở Ukraine cách đây hơn 2 năm, sự hỗ trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine đều diễn ra theo một kiểu. Đầu tiên, Kiev yêu cầu một hệ thống vũ khí nhưng Washington từ chối với lý do lo ngại leo thang căng thẳng với Nga.

Tổng thống Vladimir Putin sau đó đưa ra những cảnh báo mơ hồ về vũ khí hạt nhân. Những người ủng hộ Ukraine sẽ phản ứng bằng cách đưa ra những lập luận đứng về phía Kiev trên truyền thông. Một hoặc một vài nước châu Âu cung cấp cho Ukraine những gì họ muốn và cuối cùng Mỹ cũng làm vậy.

Đây gần như là điều đã xảy ra với cuộc tranh luận về việc cung cấp cho Ukraine xe tăng chiến đấu, hệ thống phòng không Patriot, tiêm kích F-16 và tên lửa tầm xa ATACMS cùng các hệ thống khác.

Sự dịch chuyển gần đây nhất diễn ra ngày 27/5 khi chính quyền Tổng thống Biden lần đầu tiên cho phép Ukraine sử dụng các vũ khí do Mỹ cung cấp để tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Ukraine từ lâu đã tìm kiếm sự chấp thuận này nhưng cuộc thảo luận về vấn đề trên đã trở nên cấp bách trong những tuần gần đây khi Nga tiến hành cuộc tấn công lớn vào thành phố Kharkov ở phía Bắc và liên tục giành được thành quả.

Phần lớn những cuộc giao tranh diễn ra chỉ cách biên giới Nga một vài km và quân đội Nga đã sử dụng bom lượn - những vũ khí giá rẻ nhưng có khả năng phá hủy cao, thả từ máy bay trong không phận an toàn của Nga để nhắm vào các thành phố của Ukraine. Các quan chức Kiev và những người ủng hộ phương Tây cho biết việc cấm tấn công vào Nga đã cho Moscow "không gian an toàn" để tiến hành các cuộc tấn công trên.

Tuy nhiên, cho phép Ukraine tấn công lãnh thổ Nga bằng vũ khí phương Tây cũng là một sự leo thang đáng kể mà chính quyền Mỹ đã nhiều lần nhấn mạnh từ khi xung đột nổ ra, theo đó, Washington chỉ cung cấp hỗ trợ quân sự để bảo vệ lãnh thổ Ukraine chứ không phải để chiến đấu với Nga.

Phương Tây sẵn sàng mạnh tay với Nga?

Đầu tháng 5/2024, Nga đã tiến hành cuộc tấn công lớn vào Kharkov, giành lại một số vùng lãnh thổ mà nước này từng để mất trong cuộc phản công chớp nhoáng của Ukraine vào tháng 9/2022, buộc các lực lượng của Kiev phải rút khỏi một số thị trấn. Thiếu vũ khí phòng không, thành phố Kharkov lớn thứ hai Ukraine đã hứng chịu các cuộc ném bom dữ dội từ đối phương.

Có nhiều lý do giải thích cho việc tại sao Kharkov lại dễ tổn thương đến vậy nhưng một trong những lý do lớn nhất là thành phố này nằm cách biên giới Nga chỉ 32km, giúp cho Moscow có lợi thế lớn.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington: "Không quân Nga có thể tấn công vào những khu vực rộng lớn của Ukraine chừng nào vẫn có thể tiếp tục tận dụng không phận an toàn từ Nga. Không quân nước này có thể tấn công vào không dưới 869 khu dân cư ở Kharkov mà không cần rời không phận".

Với tỷ lệ tiến triển chậm và vấn đề nhân lực, hầu như rất ít nhà phân tích cho rằng Nga có nhiều cơ hội để giành được thành phố Kharkov trong tương lai gần. Tuy nhiên, cuộc tấn công đã đặt sức ép to lớn lên hệ thống phòng không Ukraine và các quy tắc của phương Tây, hạn chế khả năng của Kiev trong việc phản công, ngày càng khó phân định.

Dấu hiệu đầu tiên cho việc phá vỡ quy tắc này là vào đầu tháng 5, Ngoại trưởng Anh David Cameron cho biết Ukraine có thể tự đưa ra quyết định về việc sử dụng các vũ khí do Anh cung cấp, bao gồm cả tên lửa tầm xa Storm Shadow để tấn công vào trong nước Nga mặc dù chưa rõ liệu đây có phải sự thay đổi chính thức về mặt chính sách hay không. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron - quốc gia cũng cung cấp cho Ukraine tên lửa tầm xa, đã đưa ra tuyên bố tương tự vào tuần trước.

Cuối tuần trước, gần như tất cả các đồng minh lớn của Ukraine ở châu Âu cũng như Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đều cho biết họ không có vấn đề gì với việc Ukraine sử dụng vũ khí của họ để tấn công Nga.

Cuối cùng, Mỹ đã thay đổi lập trường khi các quan chức thông báo họ sẽ cho phép các hệ thống vũ khí do Washington cung cấp được sử dụng "cho các mục đích phản pháo ở Kharkov để Ukraine có thể phản công các lực lượng của Nga đang hoặc chuẩn bị tấn công họ". Quyết định này rất đáng chú ý bởi Mỹ không chỉ là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Ukraine mà còn là nguồn cung những vũ khí cần thiết cho Kiev.

Đặc biệt, Ukraine hiện có thể nhắm vào các lực lượng của Nga dọc biên giới bằng hệ thống pháo phản lực HIMARS. Hệ thống này đã được sử dụng để phá hủy các kho đạn và địa điểm triển khai lực lượng của Nga trên lãnh thổ Ukraine kể từ khi nó được đưa tới chiến trường vào mùa hè năm 2022.

Ngày 3/5, ISW đánh giá, không lâu sau sự thay đổi chính sách được thông báo, Ukraine có thể đã sử dụng HIMARS để tấn công hệ thống phòng không Nga ở tình Belgorod. Chính phủ Ukraine chưa xác nhận về cuộc tấn công này.

Franz-Stefan Gady - một nhà phân tích quân sự tại Trung tâm An ninh Mỹ mới cho biết: "Việc Ukraine được phép tấn công qua biên giới là rất quan trọng" bởi chính sách trước đó đã "tạo điều kiện để Nga di chuyển một số khu vực tập hợp lực lượng cũng như kho tiếp tế tới gần biên giới".

Tuy nhiên, ông cũng thận trọng cho rằng, sự thay đổi trên không có ý nghĩa quyết định bởi Nga đã thích nghi với các cuộc tấn công chính xác tầm xa từ khi HIMARS lần đầu xuất hiện ở Ukraine cách đây 2 năm bằng cách sử dụng các chiến thuật mới cũng như các hệ thống tác chiến điện tử được cải thiện.

Các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga

Các quan chức Mỹ cho biết Ukraine chỉ được phép sử dụng vũ khí do nước này cung cấp để phản ứng trước những mối đe dọa trước mắt bên kia biên giới chứ không được tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga. HIMARS có thể phóng tên lửa dẫn đường với tầm bắn hơn 64km cũng như ATACMS với một số phiên bản có tầm bắn lên tới hơn 320km.

Ukraine đã tiến hành tấn công nhằm vào các mục tiêu trong lãnh thổ Nga cũng như các kho đạn dược và cơ sở lọc dầu từ tháng 4/2022 nhưng gần như chỉ sử dụng các vũ khí sản xuất nội địa, chủ yếu là UAV. Vào tháng 5/2023, một UAV, có thể là của Ukraine đã bay qua Điện Kremlin. Các quan chức Ukraine hiếm khi trực tiếp nhận trách nhiệm về các vụ tấn công trên.

Về mặt chính thức, Mỹ không ủng hộ những cuộc tấn công này và những mối lo ngại về chúng là một lý do tại Mỹ do dự cung cấp tên lửa ATACMS tầm xa cho Ukraine. Dù vậy, chính sách của Mỹ không áp dụng với Crimea.

Những giới hạn này là nguồn gốc của một số xích mích trong mối quan hệ Mỹ-Ukraine, làm nổi bật những giới hạn trong sự hỗ trợ của Mỹ khi nó đi ngược lại lợi ích của Washington.

Trong những tháng gần đây, Mỹ đã kêu gọi Ukraine ngừng tấn công các nhà máy lọc dầu của Nga do nguy cơ có thể đẩy giá dầu toàn cầu tăng cao. Các quan chức Mỹ cũng bày tỏ lo ngại về các cuộc tấn công gần đây của Ukraine nhằm vào các hệ thống radar cảnh báo sớm hạt nhân của Nga, cho rằng các hệ thống này ít liên quan đến các hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine và có thể quấy rối Moscow một cách nguy hiểm.

Đối với tất cả những gì chính quyền Mỹ cam kết bảo vệ Ukraine - tổng viện trợ kể từ khi xung đột nổ ra là gần 175 tỷ USD - cam kết đó thường bị lấn át bởi mong muốn tránh một cuộc xung đột lớn hơn và nguy hiểm hơn.

Bước ngoặt quyết định của phương Tây với Ukraine và lằn ranh đỏ của Nga

VOV.VN - Ukraine hiện đã được phép sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp để tấn công lãnh thổ Nga nhưng những hệ quả của động thái bật đèn xanh mới nhất từ Washington là gì khi tính đến lằn ranh đỏ của Tổng thống Vladimir Putin?

Phản ứng của Nga

Trước quyết định của Mỹ, tuần trước trao đổi với các phóng viên ở Uzbekistan, Tổng thống Vladimir Putin nhận định: “Sự leo thang liên tục có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng”,

“Nếu những hậu quả nghiêm trọng này xảy ra ở châu Âu, Mỹ sẽ hành xử thế nào khi tính đến sự ngang bằng của chúng tôi trong lĩnh vực vũ khí chiến lược?”

Chỉ một tuần trước đó, quân đội Nga đã tiến hành các cuộc tập trận mô phỏng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở quân khu phía Nam, cạnh Ukraine.

Những tuyên bố và hành động như vậy đã trở nên phổ biến. Chính trong ngày đầu tiên xung đột nổ ra, Tổng thống Putin đã cảnh báo: "Bất kỳ ai cố gắng cản trở chúng tôi, đe dọa đất nước và người dân của chúng tôi đều nên biết rằng phản ứng của Nga sẽ diễn ra ngay lập tức và sẽ dẫn các bạn đến những hậu quả mà các bạn chưa từng phải đối mặt trong lịch sử của mình".

Hơn 2 năm kể từ khi xung đột nổ ra, phương Tây cho rằng độ tin cậy của những mối đe dọa này đang bắt đầu suy yếu.

Nghị sĩ Oleksandra Ustinova nói với Vox: “Tôi đã nghe nói về leo thang hạt nhân kể từ ngày đầu tiên. “Đầu tiên là ‘nếu Ukraine nhận được MiG từ Ba Lan, Nga sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân”. Sau đó là HIMARS, rồi Patriot, rồi xe tăng".

Tuy nhiên, đó không phải là cách nhìn nhận về cuộc xung đột ở Ukraine tại Washington, nơi Tổng thống Biden và các quan chức Mỹ không ít lần viện dẫn viễn cảnh về Thế chiến III để giải thích tại sao họ không cung cấp cho Ukraine mọi vũ khí mà Kiev yêu cầu,

Theo các nhà quan sát, điều khó khăn trong cuộc tranh luận này là không thể chứng minh được việc Tổng thống Putin không sử dụng vũ khí hạt nhân cho thấy ông Biden đang thể hiện sự thận trọng hay ông quá rụt rè?

Lằn ranh đỏ mơ hồ của Nga

Câu "thần chú" đối với các quan chức và người phát ngôn trong chính quyền Tổng thống Biden là sự hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine sẽ phát triển để đáp ứng các điều kiện trên chiến trường. Điều đó chắc chắn có logic: Trong những ngày đầu của cuộc xung đột, ưu tiên của Ukraine là các vũ khí chống tăng vác vai như Javelin và Stinger để tiêu diệt xe tăng của Nga.

Tuy nhiên, rõ ràng là cũng có một số biện pháp quản lý leo thang được áp dụng. Những người bảo vệ chính sách của chính quyền ông Biden cho rằng họ đã tránh được leo thang hạt nhân bằng cách xây dựng từ từ sự ủng hộ cho Ukraine thay vì khiêu khích Nga bằng cách dốc toàn lực cùng lúc.

Có thể hiểu khi điều này gây ra sự khó chịu cho Ukraine, những người đang đối mặt trực tiếp với cuộc xung đột.

"Giống như chúng tôi đang chạy sau đoàn tàu. Mỗi khi chúng tôi yêu cầu một điều gì, chúng tôi sẽ nhận được nó sau nhiều tháng hoặc một năm, khi mà nó không còn tạo nên khác biệt nhiều như trước nữa", Nghị sĩ Oleksandra Ustinova nhận định

Một số nghị sĩ Mỹ cũng đồng ý với điều này. Tuần trước, Thượng nghị sĩ Roger Wicker, thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Thượng viện, đã kêu gọi trong một tuyên bố, yêu cầu chính quyền Tổng thống Biden từ bỏ các chính sách "nhỏ giọt" và áp dụng câu thần chú "nhiều hơn, tốt hơn và nhanh hơn" trong việc vũ trang cho Ukraine.

Nghị sĩ Ustinova cho biết, ưu tiên tiếp theo của Ukraine sẽ là đào tạo thêm phi công lái máy bay chiến đấu F-16, cũng như bổ sung thêm vũ khí phòng không để bảo vệ các thành phố của nước này.

Một số nước NATO được cho là đang xem xét kế hoạch đưa chuyên gia quân sự tới Ukraine để huấn luyện cho các lực lượng của Kiev. Điều đó sẽ tạo nên một rủi ro rõ ràng.

Trao đổi với báo giới ở Washington hôm 3/6, Đại sứ Mỹ tại NATO Julianne Smith nói rằng việc cử chuyên gia đến Ukraine "không phải là điều mà Mỹ đang xem xét" nhưng nói rằng, nếu các quốc gia khác tự mình thực hiện một sứ mệnh như vậy thì đó là "quyền chủ quyền của họ".

Có một thời điểm mà ngay cả Javelin và Stinger cũng được coi là leo thang nguy hiểm. Điều đó khiến một số nhà quan sát phương Tây đặt câu hỏi, phải chăng điều đó có nghĩa là ranh giới đỏ của Tổng thống Putin không thực sự tồn tại? Họ cho rằng, hiện nay, Tổng thống Putin khó có thể làm bất cứ điều gì mạo hiểm như sử dụng vũ khí hạt nhân hoặc tấn công NATO, miễn là các lực lượng của Nga vẫn đạt được tiến triển trên chiến trường. Một số chuyên gia cảnh báo, phép thử thực sự có thể sẽ bắt đầu nếu Moscow thua trong một cuộc giao tranh mà nước này xác định là cuộc chiến sinh tồn.

Jon Wolfsthal, Giám đốc rủi ro toàn cầu tại Hiệp hội các nhà khoa học Mỹ cảnh báo: “Nga đã có vũ khí hạt nhân từ năm 1949 và chúng ta vẫn không biết chính xác ý nghĩa của chúng khi họ đề cập đến những vũ khí đó".

Tính toán của Nga ở miền Đông và tình cảnh “mất nhiều hơn được” của Ukraine

VOV.VN - Khi sự chú ý của dư luận dịch chuyển sang cuộc tấn công mới của Moscow ở Kharkov, các lực lượng của Nga tiến công ổn định ở khu vực Donbass thuộc phía Đông - hiện vẫn là mục tiêu chính của Moscow.