Quan hệ Mỹ-Cuba: bất đồng nhỏ ngăn cản bước tiến lớn

Đây là bước đi đầu tiên nhằm tái thiết lập quan hệ ngoại giao nói riêng và bình thường hóa quan hệ giữa hai nước nói chung. Tuy nhiên, con đường hiện thực hóa thỏa thuận lịch sử mà hai nước đạt được vào tháng 12/2014 đang gặp nhiều gian nan, khi chỉ một ngày sau khi kết thúc các cuộc đối thoại, Cuba bày tỏ thái độ không mấy hài lòng về cuộc gặp giữa quan chức Mỹ và nhóm bất đồng chính kiến tại Cuba.

Trước khi kết thúc chuyến thăm của một quan chức cấp cao nhất của chính phủ Mỹ tới Cuba trong vòng 40 năm qua, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Roberta Jacobson hôm 23/1 đã có cuộc gặp với một nhóm bất đồng chính kiến tại Cuba. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ , đây là một cơ hội để hai bên trao đổi quan điểm và lắng nghe những nguyện vọng của các bên.

Các quan chức Cuba đã bày tỏ lo ngại  ngay trước thềm cuộc gặp. Người đứng đầu đoàn đại biểu Cuba tham gia đối thoại với Mỹ Josefina Vidal cho rằng, đây là sự khác biệt lớn giữa Mỹ và Cuba. Bởi vì đối với chính phủ Cuba, nhóm nhỏ này không đại diện cho xã hội và lợi ích của người dân Cuba.

Chủ tịch Cuba Raul Castro cho rằng, khôi phục quan hệ với Mỹ không có nghĩa là Cuba có ý định từ bỏ các nguyên tắc xã hội của mình. Trong tuyên bố đưa ra sau các cuộc đàm phán, chính phủ Cuba cũng khẳng định, mối quan hệ giữa hai nước nên dựa trên nền tảng tôn trọng lẫn nhau và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.

Cuộc gặp giữa quan chức Mỹ và nhóm đối lập tại Cuba chỉ là những diễn biến nhỏ và không ảnh hưởng đến các cuộc đối thoại giữa Mỹ và Cuba trong thời gian tới. Tuy nhiên, những bất đồng nhỏ này có thể khiến con đường cải thiện quan hệ giữa hai nước vốn có quá nhiều thách thức này trở nên khó khăn hơn. Phát biểu trước khi rời Cuba, bà Jacobson thừa nhận,  việc xây dựng lại mối quan hệ song phương sẽ lâu dài và phức tạp. Còn quá sớm để đánh giá liệu các cuộc đàm phán ban đầu có thể dẫn đến việc bình thường hóa quan hệ hai nước hay không.

Bà Jacobson nói: “Đây là một quá trình phức tạp trong việc bình thường hóa quan hệ Mỹ-Cuba. Cuộc đối thoại chỉ là một phần của tiến trình bình thường hóa quan hệ. Chúng tôi sẽ tiếp tục hướng đến mục tiêu xa hơn, mở cửa trở lại Đại sứ quán. Có nhiều vấn đề mang lại lợi ích chung mà các bên có thể đạt được bước tiến”. 

Trưởng đoàn đàm phán Cuba Josefina Vidal cũng tuyên bố, Cuba sẵn sàng đối thoại về mọi vấn đề nhưng sẽ không bao giờ từ bỏ những nguyên tắc của mình và nhìn nhận việc Mỹ xóa bỏ chính sách bao vây, cấm vận là vấn đề then chốt cho quá trình bình thường hóa quan hệ song phương. Bà khẳng định “Cuba và Mỹ là hai nước có bất đồng sâu sắc trong nhiều lĩnh vực, nhưng hoàn toàn có thể chung sống một cách văn minh, hòa bình” và tìm kiếm cơ hội hợp tác có lợi cho nhân dân hai nước.

Trong khi tái lập quan hệ ngoại giao là một vấn đề trong thoả thuận giữa hai nước, các mục tiêu rộng hơn về bình thường hóa thương mại và du lịch cũng đang đối mặt với những trở ngại lớn. Tổng thống Mỹ Barack Obama trong thông điệp liên bang một lần nữa kêu gọi Quốc hội Mỹ nhanh chóng dỡ bỏ lệnh cấm vận mà ông cho là “đã lỗi thời” nhằm vào Cuba.

Tuy nhiên, điều này đang vấp phải sự chỉ trích của một số nghị sỹ đảng Cộng hòa, khi cho rằng không nên dỡ bỏ các biện pháp cấm vận  trước khi Cuba thay đổi chế độ xã hội chính trị./.