Quan hệ Trung Quốc-Mỹ dưới thời tân Tổng thống Joe Biden liệu có dễ thở hơn?

Về góc độ chiến lược, quan hệ Trung – Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden sẽ không có nhiều thay đổi đáng kể, do việc Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược đã trở thành nhận thức chung trong hai đảng của Mỹ, tuy nhiên về góc độ chiến thuật, quan hệ Trung – Mỹ sẽ được “cải thiện” hơn dưới thời Tổng thống Donald Trump khi một số thành viên trong ê kíp của ông Joe Biden có mong muốn đối thoại với Trung Quốc.

Đây là những nhận định của ông Kim Xán Vinh – Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quan hệ quốc tế thuộc Đại học nhân dân Trung Quốc.

Bất chấp những nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm đảo ngược kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ thì kịch bản ông Trump phải rời Nhà trắng sau ngày 20/1/2021 đang ngày càng hiện hữu khi hôm 14/12 vừa qua, Đại cử tri đoàn đã bầu ông Joe Biden là Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ (ông Joe Biden nhận được 306 phiếu, trong khi Tổng thống Donald Trump nhận được 232 phiếu). Hiện tại cũng đã xuất hiện nhiều nhận định, đánh giá về nước Mỹ 4 năm tới dưới thời ông Biden sẽ như thế nào, đặc biệt là quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc – mối quan hệ có khả năng chi phối cục diện toàn thế giới.

Mới đây, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quan hệ quốc tế thuộc Đại học nhân dân Trung Quốc, ông Kim Xán Vinh cho rằng, việc ông Biden giành chiến thắng sẽ giúp cho quan hệ Trung – Mỹ trở nên tốt hơn và dễ thở hơn so với việc ông Trump tái nhiệm. Theo ông này, về mặt chiến lược, quan hệ Trung – Mỹ sẽ không có thay đổi lớn đáng kể, do hai đảng của Mỹ hiện đều coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược chính. Tuy nhiên, về mặt chiến thuật, sẽ có rất nhiều cải thiện đặc biệt là sự kỳ vọng về các hành vi của chính phủ Mỹ.

Ông Kim Xán Vinh nói: “Trong quan hệ giữa các nước lớn, sự kỳ vọng là rất quan trọng, nếu cứ thay đổi liên tục thì rất khó có thể nói chuyện với nhau. Chính phủ của ông Biden tương đối ổn định, ê kíp của ông này cũng chuyên nghiệp, do đó sự kỳ vọng về hành vi của chính quyền Mỹ sẽ cao hơn. Giao lưu với nhau phải có mức độ, nếu không có mức độ sẽ khó có thể nói chuyện. Họ đều là những người chuyên nghiệp, nên trong cuộc chơi sẽ không vượt qua các giới hạn”.

Ông Kim Xán Vinh cho rằng, chính quyền ông Biden sẽ có cách hành xử tế nhị mà không “thô bạo” như chính quyền ông Donald Trump. Về vấn đề thương mại, chính quyền ông Biden sẽ tiếp tục gây sức ép với Trung Quốc, tuy nhiên khó có việc Mỹ đánh thêm thuế quan cũng như phát động chiến tranh thương mại với Trung Quốc. Đối với vấn đề an ninh, chính quyền của ông Biden sẽ gia tăng sự quan tâm, nhiều khả năng sẽ đẩy mạnh khai thác các vấn đề như Đài Loan, Biển Đông, Biển Hoa Đông, thậm chí là sẽ chọn bên trong tranh chấp Trung - Ấn để gây sức ép với Trung Quốc.

Cũng theo ông Kim Xán Vinh, khác với phong cách của Tổng thống Trump hiện nay là “đơn đả độc đấu”, ông Biden sẽ sử dụng các cơ chế đa phương, lôi kéo đồng minh để gây sức ép lên Trung Quốc.

Mặc dù vậy theo chuyên gia hàng đầu về quan hệ Trung – Mỹ này, ông nhìn thấy nhiều “điểm sáng” trong quan hệ Trung – Mỹ trong 4 năm tới, khi ê kíp của ông Biden có một số người mong muốn khôi phục đối thoại với Trung Quốc, đây là điểm khác biệt với chính quyền ông Trump khi đã cắt đứt tất cả các kênh đối thoại cấp cao giữa hai bên.

Ông Kim Xán Vinh cho rằng: Việc Trung -Mỹ tồn tại mâu thuẫn là điều bình thường, chỉ cần định kỳ ngồi lại với nhau, trao đổi, kiểm soát mâu thuẫn, mọi việc sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Ông Biden trước đây là Phó Tổng thống dưới thời chính quyền ông Obama, đã tham gia vào rất nhiều cuộc đối thoại giữa hai bên, nên ông Biden được cho là có hứng thú đối với các cuộc đối thoại. Do đó chỉ cần khôi phục đối thoại, ông Kim Xán Vinh tin rằng Trung – Mỹ sẽ tiến một bước dài trong việc tăng cường tính ổn định trong quan hệ giữa hai bên.

Ông Kim Xán Vinh cũng cho biết, về phần mình, Trung Quốc có thái độ rất tích cực, và khẳng định nước này vô cùng coi trọng quan hệ Trung – Mỹ.

Ông Kim Xán Vinh nói: “Thái độ cơ bản của Trung Quốc là chỉ cần có 1% để cải thiện quan hệ Trung – Mỹ, Trung Quốc cũng sẽ cố gắng 100%. Hiện tại đã có rất nhiều bộ ngành đang tích cực tiếp xúc với êkip của ông Biden, và thực tế là đã tiếp xúc, đưa ra rất nhiều phương án đối thoại. Các phương án đối thoại này không chỉ đơn thuần là đối thoại mà còn có rất nhiều giá trị thiết thực, đem lại các kết quả thực tế”.

 Trung Quốc mặc dù nhiều lần thể hiện mong muốn hai bên nối lại đối thoại, xây dựng quan hệ Trung – Mỹ theo mô hình nước lớn kiểu mới “không xung đột, không đối kháng, hợp tác và cùng thắng”, tuy nhiên đây mới là lần đầu tiên học giả nước này tiết lộ việc Trung Quốc đã chủ động tiếp xúc với ê kip của Tổng thống đắc cử Joe Biden. Theo các chuyên gia, nhiều khả năng quan hệ Trung – Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden sẽ “dễ thở hơn”, khi cả Trung Quốc và Mỹ đều có mong muốn “hoạch định lại” quan hệ song phương sau 4 năm đầy thăng trầm vừa qua./.