Xét nghiệm kháng thể là gì, có ý nghĩa thế nào trong đại dịch Covid-19

Khi đại dịch Covid-19 vẫn đang càn quét thế giới, cướp đi sinh mạng của gần 120.000 người, làm gần 2 triệu người bị mắc bệnh, khiến hơn một nửa dân số thế giới phải ở nhà thì nhiều người đã và đang đặt câu hỏi khi nào thì các biện pháp hạn chế đi lại, giãn cách xã hội mới chấm dứt. Các xét nghiệm kháng thể được cho có thể là câu trả lời.

Xét nghiệm kháng thể hay còn được gọi là xét nghiệm huyết thanh học – khác với các xét nghiệm lấy sinh phẩm trong họng-mũi (thường gọi là xét nghiệm PCR), hay xét nghiệm kháng nguyên nhằm tìm kiếm sự hiện diện của virus gây bệnh trong cơ thể người, xét nghiệm kháng thể có mục tiêu xác nhận sự có mặt của các kháng thể, do hệ miễn dịch sản sinh ra để chống lại và loại trừ virus ra khỏi cơ thể.

Sự hiện diện của các kháng thể đồng nghĩa với việc một người mang virus và cơ thể đã sản sinh các kháng thể chống lại virus. Như vậy có nghĩa là người đó có ít khả năng miễn dịch – mặc dù các chuyên gia không chắc chắn khả năng miễn dịch có thể kéo dài bao lâu.

Các xét nghiệm kháng thể đối với SARS-CoV-2 đã sẵn sàng?

“Trong khoảng thời gian một tuần hoặc lâu hơn, chúng ta sẽ có số lượng lớn xét nghiệm kháng thể khả dụng”, Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng & Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia nói với CNN hồi cuối tuần trước. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là mọi thứ đã sẵn sàng

Cơ quan Quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) không phê duyệt bất kỳ xét nghiệm kháng thể nào đối với virus SARS-CoV-2, nhưng một xét nghiệm của Cellex Inc. đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp. Một số công ty khác cũng đã tạo ra phiên bản xét nghiệm riêng của họ theo chính sách mới của FDA được triển khai vào tháng trước, giúp các công ty dễ dàng sản xuất và phân phối các xét nghiệm kháng thể hơn.

Kể từ khi FDA ban hành chính sách này, hơn 70 nhà phát triển đã cho ra mắt các xét nghiệm kháng thể, cơ quan này cho biết hôm 7/4. Theo chính sách mới, các xét nghiệm có thể được sử dụng và phân phối một khi nhà sản xuất thông báo cho FDA rằng xét nghiệm đã được xác thực. Tuy nhiên, các công ty này lại không thể đưa ra tuyên bố rằng FDA đã xác nhận các xét nghiệm của họ.

Bản thân FDA cũng cảnh báo các xét nghiệm huyết thanh này “không nên được sử dụng làm cơ sở duy nhất để chẩn đoán hay loại trừ khả năng nhiễm SARS-CoV-2 hoặc để thông báo tình trạng nhiễm trùng”, đồng thời yêu cầu các nhà sản xuất báo cáo về những lo ngại có thể xảy ra đối với xét nghiệm.

Xét nghiệm kháng thể có chính xác không?

Scott Becker, Giám đốc điều hành của Hiệp hội các phòng thí nghiệm y tế công cộng, đã mô tả nhiều xét nghiệm là "dở". Hiệp hội của ông Becker đại diện cho 125 phòng thí nghiệm y tế công cộng của tiểu bang, hạt và thành phố tại Mỹ. Những phòng thí nghiệm đó, cùng với các phòng thí nghiệm tư nhân, sẽ chịu trách nhiệm thực hiện các xét nghiệm.

Tuy nhiên, Becker cho biết các phòng thí nghiệm của ông sẽ không sử dụng các xét nghiệm trên thị trường vì họ lo ngại về kết quả không chính xác có thể khiến mọi người lầm tưởng rằng họ miễn dịch với SARS-CoV-2 rồi quay lại làm việc, ngừng giãn cách xã hội.

“Điều đó có thể khá nguy hiểm”, Becker nói.

Trợ lý Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Brett Giroir cho biết, việc kiểm tra độ chính xác của các xét nghiệm sẽ là ưu tiên, nhưng thừa nhận không phải tất cả các xét nghiệm đều khả dụng và đảm bảo chất lượng.

“Có một nỗ lực chung giữa FDA, Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) và Viện Y tế Quốc gia (NIH) để xác nhận một số xét nghiệm kháng thể hiện có trên thị trường... Và chúng tôi có lý do để tin rằng không phải tất cả chúng đều hoạt động tốt. Chúng tôi sẽ rất cẩn trọng để đảm bảo rằng khi chúng tôi nói với bạn rằng bạn có khả năng miễn dịch với căn bệnh này... xét nghiệm thực sự nói lên điều đó”, ông Giroir nói trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng tuần trước.

Bạn có biết nếu bạn đã tiếp xúc với SARS-CoV-2 không?

Bên cạnh việc chỉ ra mức độ miễn dịch, sự hiện diện của kháng thể Covid-19 có thể giúp xác định những người bị nhiễm bệnh nhưng không nhận ra họ đang mang bệnh. Nghiên cứu ban đầu cho thấy, một số lượng lớn người có các triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng và nhóm này có thể đang lan truyền SARS-CoV-2 nhiều hơn so với suy đoán trước đây.

Viện Y tế quốc gia Mỹ đang tuyển dụng tới hơn 10.000 tình nguyện viên để tham gia vào một nghiên cứu xem liệu có bao nhiêu người Mỹ mắc Covid-19 mà không biết. “Những dữ liệu quan trọng này sẽ giúp chúng tôi đo lường tác động của các nỗ lực y tế công cộng hiện nay và định hướng những phản ứng của chúng tôi với Covid-19 trong thời gian tới”, Tiến sĩ Fauci nói.

Biết chính xác ai có kháng thể cũng có thể giúp ích cho việc điều trị các ca bệnh Covid-19. Thử nghiệm lâm sàng sử dụng huyết tương –lấy kháng thể từ người đã hồi phục khỏi Covid-19 và tiêm chúng vào người bệnh – hiện đang được tiến hành.

Miễn dịch chống lại SARS-CoV-2 sẽ kéo dài bao lâu?

Những người có kháng thể Covid-19 có thể có khả năng miễn dịch chống lại căn bệnh này - nhưng không rõ phản ứng miễn dịch có thể mạnh đến mức nào hoặc trong bao lâu.

"Nếu chúng ta xem xét virus corona gây bệnh MERS, chúng ta sẽ thấy những người có phản ứng kháng thể trong 10 tháng, có thể một năm", quan chức Chương trình Các sự kiện khẩn cấp về y tế của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bà Maria van Kerkhove nói. “Đối với loại virus đặc biệt này [Covid-19], câu trả lời là chúng tôi chưa biết, nhưng những nghiên cứu sẽ được thực hiện."

Tiến sĩ William Schaffner, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Vanderbilt, cho biết: "Khả năng miễn dịch mà Covid-19 cung cấp có thể được coi là cung cấp sự bảo vệ bắc cầu cho đến khi chúng ta có vaccine hiệu quả. Ngay cả thế thì có được vaccine cũng phải mất hàng năm”.

Câu trả lời cũng có thể phụ thuộc vào đặc điểm của virus mà chúng ta vẫn chưa biết, Giáo sư về bệnh truyền nhiễm của Trung tâm Y tế Đại học Rush ở Chicago Bala Hota cho biết: "Một số yếu tố là mức độ biến đổi mà chúng ta có thể thấy trong hồ sơ di truyền của các chủng virus corona mới... Vì virus này rất mới, chúng tôi chưa có dữ liệu".

Làm thế nào xét nghiệm kháng thể giúp chấm dứt giãn cách xã hội?

Xác định ai có khả năng miễn dịch thông qua xét nghiệm kháng thể có thể giúp mọi người cảm thấy an toàn hơn khi trở lại cuộc sống bình thường và làm việc.

Thống đốc New York Andrew Cuomo - tiểu bang bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất bởi dịch bệnh Covid-19 đang rất mong chờ các xét nghiệm kháng thể để "khởi động lại cuộc sống" ở bang này. New York đã phát triển chế độ xét nghiệm kháng thể của riêng mình --- được Bộ y tế của chính phủ liên bang phê duyệt để sử dụng trong tiểu bang --- và đang làm việc với FDA để mở rộng quy mô.

“Chúng ta không thể bắt đầu lại cuộc sống như chúng ta đã biết mà không cần đến các xét nghiệm”, ông Cuomo tweet.

Tiến sĩ Scott Gottlieb, cựu ủy viên FDA đã đưa ra một kế hoạch hành động về mở cửa trở lại đất nước và xét nghiệm kháng thể đóng một vai trò quan trọng trong đó.

Sáng kiến cho thấy các xét nghiệm sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với khả năng trở lại làm việc của mọi người, đặc biệt là trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên nó cũng chỉ ra nhiều điều chưa biết về các xét nghiệm kháng thể, chẳng hạn như: mức độ con người được bảo vệ trước virus hay độ chính xác của xét nghiệm đến đâu?./.