Sức nặng của “anh cả” Saudi Arabia trong quan hệ giữa Israel với thế giới Arab

Kiến tạo “một Trung Đông mới” – đó là kỳ vọng của Cố vấn cấp cao của Tổng thống Mỹ Jared Kushner, người đang có chuyến công du tới khu vực, với những nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ hòa bình giữa 2 “cựu thù” là Israel và thế giới Arập. Hiện chặng dừng chân của ông là Saudi Arabia – một quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn tại khu vực và thế giới Hồi giáo, đang được cộng đồng quốc tế theo sát.

Cố vấn cấp cao của Tổng thống Mỹ Jared Kushner (giữa). Ảnh: Times of Israel

Trung Đông những ngày này đang “nóng lên” bởi câu chuyện “làm hòa” với Israel của nước Arab thứ ba và là quốc gia vùng Vịnh đầu tiên – đó chính là Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). Hiện thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa 2 quốc gia này đang được gấp rút hoàn tất và có thể sẽ được ký kết ngay trong tháng này tại thủ đô Washington, Mỹ. Nhiều bước đi thiết thực để thúc đẩy bình thường hóa quan hệ cũng đã được 2 bên triển khai bước đầu như.

Với thỏa thuận này, Mỹ, Israel cũng như Các tiểu vương quốc Arab thống nhất đều hy vọng có thể tạo ra sự ổn định và hòa bình.

Phát biểu tại thủ đô Abu Dhabi của Các tiểu vương quốc Arập thống nhất, Cố vấn cấp cao, đồng thời là con rể Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Jared Kushner cho biết: “Tôi tin rằng thỏa thuận này có khả năng thay đổi toàn bộ tiến trình của Trung Đông. Trong 3 năm rưỡi vừa qua, tôi đã làm việc về các vấn đề khác nhau ở Trung Đông, đã rất nhiều cảm giác vô vọng, những thập kỷ trước đã có xung đột, chiến tranh và chia rẽ. Những gì đã xảy ra hôm nay là lãnh đạo 3 nước chúng tôi đã tìm đến với nhau và bắt đầu viết kịch bản cho một Trung Đông mới”.

Đúng như lời nói đó, mọi thứ mới chỉ là bắt đầu. Việc bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Các tiểu vương quốc Arập thống nhất mới chỉ là khởi đầu cho một tương lai hòa bình mà người ta kỳ vọng giữa Israel và tất cả các nước Arab, Hồi giáo. Tương lai đó vẫn còn “khá xa” và các bên vẫn còn nhiều việc phải làm. Đó chính là lời thừa nhận của Cố vấn Mỹ Jared Kushner và cũng là nhận định của Quốc vương Bahrain Hamad bin Isa Al Khalifa đưa ra trong ngày hôm qua trong cuộc tiếp phái đoàn Mỹ do ông Jared Kushner dẫn đầu.

Quốc vương Bahrain, dù ca ngợi vai trò của người anh em Các tiểu vương Quốc Arab thống nhất trong việc bảo vệ lợi ích của các nước Arab trong đó có cả Palestine, song cũng nhấn mạnh rằng, mọi sự ổn định và hòa bình tại vùng Vịnh phụ thuộc phần lớn vào Saudi Arabia – anh cả của “khu vực”.

Đến nay, các nước Arập, bao gồm cả Saudi Arabia và Bahrain đều tuyên bố sẽ “chưa theo chân” Các tiểu vương quốc Arập thống nhất trong việc bình thường hóa quan hệ với Israel, cho tới khi một Nhà nước Palestine được công nhận, với Đông Jerusalem là thủ đô.

Tuy nhiên, Bahrain đã hoan nghênh nỗ lực của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất với thỏa thuận đạt được với Israel, ngăn Israel sáp nhập phần lãnh thổ chiếm đóng Bờ Tây. Trong khi, Saudi Arabia cũng đã cho chuyến bay dân sự đầu tiên từ Israel tới Các tiểu vương quốc Arập thống nhất đi qua không phận nước này – điều chưa từng xảy ra trong quá khứ.

Giới phân tích nhận định, hai quốc gia này đang cho thấy một sự cởi mở “nhất định” trong mối quan hệ với Israel.

Hôm qua, trong buổi tiếp cố vấn cấp cao Nhà Trắng Jared Kushner tới thăm, Thái tử Arab Mohammed bin Salman đã trao đổi nhiều vấn đề liên quan đến an ninh và sự ổn định của khu vực. Thái tử Saudi Arabia nhấn mạnh, tiến trình đàm phán hòa bình giữa Palestine và Israel, vốn bị đình trệ, cần phải được nối lại và các bên cần hướng tới một nền hòa bình lâu dài.

Tuy nhiên, hiện Palestine đã loại bỏ vai trò trung gian hòa giải Mỹ, khi họ tỏ rõ sự thất vọng của mình về một loạt bước đi “thiên vị” cho Israel của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, cũng như bước đi mới nhất bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE)./.