Tham vọng khu tự do thương mại lớn nhất thế giới khả thi?

Các nhà đàm phán thương mại Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) ngày 12/7 đã kết thúc vòng đàm phán đầu tiên về Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây dương (TTIP), tạo ra khuôn khổ cho các cuộc thảo luận tiếp theo về vấn đề này. Với tham vọng cho ra đời một khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới, hai bên đều hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận vào cuối năm tới. Tuy nhiên, các quan chức châu Âu lo ngại các vòng đàm phán sắp tới sẽ gặp nhiều trở ngại do những cáo buộc mới liên quan chương trình nghe lén của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ.

Đại diện đàm phán của Mỹ-EU khẳng định vòng đàm phán đầu tiên về thương mại kết thúc đã mở ra một khởi đầu mới (Ảnh minh họa)

Phát biểu tại cuộc họp báo sau khi đàm phán kết thúc, Trưởng đoàn đàm phán Liên minh châu Âu (EU), ông Ignacio Garcia - Bercerco cho biết, vòng đàm phán đầu tiên đã vạch ra nhiều triển vọng cũng như cách tiếp cận khác nhau nhằm đạt được những kết quả tốt nhất trong 20 lĩnh vực thuộc Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây dương.

Ông Ignacio Garcia - Bercerco nói: “Chúng ta đã có một tuần thảo luận mang lại kết quả tích cực. Chúng ta đã mở đường cho một tiến trình đàm phán chuyên sâu trong thời gian tới. Vòng đàm phán đầu tiên đã khẳng định rằng hai bên đều cam kết thực hiện những tham vọng lớn hơn. Thỏa thuận này sẽ thúc đẩy việc tiếp cận thị trường của nền kinh tế hai bên, thực hiện các quy tắc một cách tương xứng”.

Ông Bercerco khẳng định, bất chấp tranh cãi xung quanh vụ bê bối liên quan hoạt động do thám và gián điệp của Mỹ đối với các nước châu Âu, hai bên đã đạt được mục tiêu chính là: "một vòng đàm phán độc lập với một loạt chủ đề cùng quan tâm", mở đường cho vòng đàm phán thứ hai dự kiến diễn ra tại Brussels (Bỉ) vào ngày 7/10 tới.

Về phần mình, đại diện đàm phán Mỹ Mullaney đánh giá, vòng đàm phán diễn ra tích cực, hai bên nhất trí với lịch trình, nhằm đạt được thỏa thuận vào cuối năm 2014, trước thời điểm Ủy ban châu Âu (EC) bầu Chủ tịch mới.

Ông Mullaney cho biết: “Ưu tiên của chúng tôi là thúc đẩy các lợi ích kinh tế của Mỹ, tạo ra nhiều cơ hội cho các công dân, nông dân, những người chăn nuôi, giới doanh nghiệp. Chúng tôi lạc quan về triển vọng hợp tác hai bên”.  

Các nền kinh tế Mỹ và EU chiếm gần 50% tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ, 30% kim ngạch thương mại toàn cầu. Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây Dương thành công sẽ là Hiệp định Thương mại tự do (FTA) lớn nhất và là hiệp định thương mại tự do xuyên lục địa đầu tiên của thế giới.

Sở dĩ cả hai bên lạc quan về triển vọng đạt được thỏa thuận về Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây Dương bởi theo ước tính của Ủy ban châu Âu (EC), Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây Dương khi đi vào cuộc sống sẽ cộng thêm 0,5% đến 1% tăng trưởng GDP hàng năm cho nền kinh tế mỗi bên và tạo thêm hàng triệu việc làm mới, trước mắt là khoảng nửa triệu việc làm ở châu Âu. Đây rõ ràng là tin tốt lành đối với cả hai bên, trong bối cảnh nền kinh tế số một thế giới vẫn “ì ạch”, trong khi nhiều nền kinh tế châu Âu chìm sâu trong suy thoái với tỷ lệ thất nghiệp trung bình 12,2%.

Với lợi ích lớn như vậy, cả EU và Mỹ đều mong muốn đẩy nhanh đàm phán và đặt mục tiêu ký kết thỏa thuận này vào cuối năm tới. Tuy nhiên, giữa EU và Mỹ tồn tại nhiều vấn đề bất đồng về chương trình đàm phán, khiến ngay cả những nhà đàm phán lạc quan nhất cũng nghi ngại mục tiêu quá tham vọng này.

Trở ngại lớn nhất đến từ Mỹ, khi ngay từ đầu Washington đặt ra "giới hạn đỏ", không muốn đàm phán nội dung quy chế tài chính do lo ngại về các quy định quản lý ngân hàng quá lỏng tay của EU.

Vấn đề nữa, mang tính truyền thống, đó là lĩnh vực nông nghiệp. Mỹ cấm nhập khẩu thịt bò của châu Âu do lo ngại bệnh bò điên, trong khi EU cũng cấm nhập khẩu thịt bò Mỹ nghi tiêm hoóc-môn tăng trưởng. Quy chế ưu đãi của Mỹ đối với doanh nghiệp trong nước, hay EU từ chối mở cửa thị trường đối với các mặt hàng công nghệ sinh học của Mỹ... là những rào cản lớn đối với tiến trình đàm phán.

Trong khi đó, bê bối do thám tình báo Mỹ đối với các đồng minh châu Âu đang phủ bóng đen lên quan hệ Mỹ - EU. Các nhà lãnh đạo châu Âu cho biết sẽ cân nhắc lại đàm phán về hai nội dung Mỹ đề xuất gồm trao đổi thông tin tài chính và thông tin hành khách trên các chuyến bay nếu Washington không cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế trong chương trình do thám.  

Mỹ và EU phải mất 12 năm để "thai nghén" ý tưởng chung về một thỏa thuận thương mại tự do song phương. Ðể triển khai ý tưởng thành hiện thực cần thời gian nhất định và phụ thuộc nhiều yếu tố. Trong bối cảnh chồng chất khó khăn hiện nay ở cả Mỹ và châu Âu, mục tiêu đầy tham vọng là hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây dương trong 18 tháng tới sẽ không dễ dàng đạt được với cả Mỹ và EU./.