Vụ nghe lén điện thoại của Mỹ gây “cơn bão” ngoại giao

Căng thẳng này đang tiếp tục dâng cao khi các nước châu Âu và Mỹ Latin bắt đầu xúc tiến các biện pháp nhằm giải quyết vụ việc qua kênh ngoại giao.

Đại sứ Mỹ tại các nước châu Âu và Mỹ Latin hôm 26/10 tiếp tục bị triệu tập dồn dập để yêu cầu người đứng đầu nước Mỹ giải thích về các cáo buộc liên quan đến hoạt động do thám do Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) tiến hành. 

Theo đó, Tây Ban Nha đã triệu tập Đại sứ Mỹ để chất vấn trước những cáo buộc về việc Mỹ đang thực hiện do thám Tây Ban Nha. 

Chương trình nghe lén của NSA đang đẩy Mỹ vào trung tâm "cơn bão" ngoại giao (Ảnh AFP)

Không chỉ có vậy, Italy cũng bày tỏ sự "nổi giận" khi biết rằng nước này cũng thuộc "đối tượng kiểm soát" của tình báo Mỹ. Phía Đức sẽ cử quan chức cao cấp trong cơ quan tình báo đến Washington để “thúc đẩy” quá trình điều tra những cáo buộc về việc Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) nghe lén điện thoại của Thủ tướng Đức Angela Merkel.

Ngoài ra, Brazil và Đức trong tuần tới sẽ trình một dự thảo nghị quyết lên Liên Hợp Quốc để lên án hoạt động gián điệp, nêu rõ sự bất bình của cộng đồng quốc tế và bảo vệ các quyền riêng tư và bất khả xâm phạm về thư tín của công dân.

Dự thảo nghị quyết kêu gọi mở rộng Hiệp ước quốc tế về Quyền công dân và chính trị sang lĩnh vực hoạt động trên mạng Internet.

Đây là hiệp ước quốc tế có hiệu lực từ năm 1976, trước thời điểm mạng Internet xuất hiện.Tuy nhiên, dự thảo nghị quyết sẽ không nêu đích danh Mỹ mà chỉ nhằm gửi một thông điệp cảnh báo đến những đối tượng lạm dụng Internet để vi phạm các quyền riêng tư.

Theo Ngoại trưởng Brazil Antonio Patriota, mạng lưới giám sát toàn cầu của Mỹ tại Brazil đã gây ra thách thức đối với mối quan hệ song phương: “Brazil và Mỹ đang phải đối mặt với thách thức mới trong mối quan hệ song phương. Thách thức liên quan đến việc ngăn chặn thông tin liên lạc điện tử và điện thoại của người dân Brazil. Nếu những thách thức này không được giải quyết một cách thỏa đáng, nguy cơ về sự mất lòng tin sẽ phủ bóng lên công việc của 2 bên.”

Trước áp lực quốc tế, Tổng thống Mỹ Barack Obama cam kết xem lại hoạt động do thám, trong đó cần tôn trọng các đối tác nước ngoài. 

Theo bà Jen Psaki - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, các hoạt động tình báo này của Mỹ đã tạo ra những thách thức nhất định trong quan hệ của Mỹ với các đồng minh và làm chệch hướng công luận về nỗ lực chống khủng bố của Mỹ.

Bà Jen Psaki giải thích:"Rõ ràng, việc tiết lộ các thông tin mật liên quan tới chương trình do thám bí mật của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) dẫn tới những căng thẳng trong quan hệ của chúng tôi với một số đồng minh. Chúng tôi đang tiến hành thảo luận với những đồng minh này trong đó, phái đoàn của Đức sẽ đến đây trong vài tuần tới. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry trong chuyến thăm châu Âu gần đây cũng đã thảo luận với các nhà lãnh đạo Pháp, Italy về vấn đề này"".

Cũng vào hôm 26/10, Trợ lý Tổng thống Mỹ phụ trách vấn đề an ninh nội địa và chống khủng bố, bà Lisa Monaco thừa nhận những rò rỉ tình báo vừa qua đặt ra những thách thức lớn đối với quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh truyền thống, nhưng lại trấn an người dân Mỹ rằng, hoạt động này là hoàn toàn hợp pháp.

Bà Monaco cho biết, Tổng thống Obama đã chỉ thị cho các nhà chức trách Mỹ kiểm tra lại và kiểm soát chặt chẽ các hoạt động do thám. Những lời thừa nhận này từ các quan chức của Mỹ được đưa ra sau khi báo The Guardian của Anh thông tin Chính phủ Mỹ đã thu chặn và nghe lén điện thoại di động 35 nhà lãnh đạo trên thế giới, trong đó có cả Thủ tướng Đức Angela Merkel.

Trong khi vụ bối do thám của tình báo Mỹ vẫn chưa hạ nhiệt thì tờ Wall Street Journal của Mỹ cho biết, mạng lưới giám sát của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ có khả năng kiểm soát được khoảng 3/4 thông tin Internet của Mỹ trong quá trình săn tin tình báo nước ngoài.

Còn theo các cuộc điều tra của báo Washington Post, hiện nay mỗi ngày Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ chặn hơn 1 tỷ thư điện tử, cuộc gọi điện thoại và các dạng liên lạc khác và lưu giữ lượng dữ liệu khổng lồ này ở kho siêu máy tính của mình. 

Từ các vụ theo dõi thông tin trái phép của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ khắp nơi trên thế giới đã có nhiều quan ngại về việc các máy chủ điều hành mạng lưới Internet toàn cầu đang tập trung quá nhiều ở Mỹ. Đồng thời, hệ thống vệ tinh viễn thông của Mỹ cũng đang ở thế áp đảo về quy mô trên toàn cầu thông qua hệ thống định vị toàn cầu GPS.

Mỹ đang đẩy các đồng minh của mình vào thế khó khi chính khách của các nước đồng minh như Đức, Pháp, Anh và Mexico buộc phải lên tiếng nếu không người dân sẽ kết tội các chính trị gia của họ đang tiếp tay cho nhưng hành động nghe lén của Mỹ.

Rõ ràng, vụ bê bối nghe lén điện thoại bị phanh phui đang gây ra cơn bão ngoại giao giữa Mỹ với các đồng minh, đặt các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương trước những thử thách lớn./.