Sẽ có khoảng 7,2 tỷ USD/năm vào Việt Nam nếu thị trường chứng khoán được nâng hạng

99% số lượng tài khoản đầu tư trên thị trường chứng khoán là cá nhân

Thị trường chứng khoán (TTCK) gần đây đã có sự phục hồi, thanh khoản thị trường cải thiện rõ rệt. Tháng 7 tăng 16% so cuối năm 2022, quy mô vốn hóa thị trường đến nay đạt 64% so với GDP. Điều này cho thấy các chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách hỗ trợ khác đã tác động tích cực đến TTCK và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, hiện nay TTCK Việt Nam chủ yếu là các nhà đầu tư cá nhân, chiếm trên 90%. Theo số liệu thống kê mới nhất từ Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), tính đến 30/6/2023, số lượng tài khoản nhà đầu tư cá nhân trong nước đạt hơn 7,25 triệu tại khoản, chiếm 99% tổng số lượng tài khoản đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam, có nghĩa, nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư nước ngoài chỉ chiếm tỷ lệ 1%. Sự xuất hiện của lớp nhà đầu tư cá nhân mới cũng thay đổi TTCK cả về chất lẫn về lượng trong hơn hai năm trở lại đây. Tuy nhiên, tỷ lệ 99% là quá lớn, có thể tác động chính tới tâm lý thị trường.

"Ở các nước phát triển như Hàn Quốc, tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân - tổ chức là 40 - 60%. Một số chuyên gia tư vấn cho chúng tôi tỷ lệ đẹp cá nhân - tổ chức là 30 - 70%, hoặc 20 - 80%. Tuy nhiên, ở Việt Nam, tỷ lệ phấn đấu bước đầu nên là 40 - 60% để đảm bảo tính ổn định cho thị trường, cân bằng yếu tố tâm lý tác động đến diễn biến thị trường”, bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết.

Cũng theo Chủ tịch UBCKNN, thị trường chứng khoán lên xuống có yếu tố quan trọng do ảnh hưởng tâm lý của nhà đầu tư. Điều này càng rõ nét hơn với thị trường Việt Nam khi 90% nhà đầu tư là cá nhân.

Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy, nếu MSCI và FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi, dự kiến dòng vốn khoảng 7,2 tỷ USD mua mới các cổ phiếu Việt Nam mỗi năm; đồng thời sẽ giúp khả năng định giá cổ phiếu được cải thiện, từ đó, ảnh hưởng tích cực đến công tác cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước. Trong khi đó, theo ước tính của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), khoảng 70% các quyết định phân bổ vốn vào chứng khoán phụ thuộc vào sự xếp hạng phân loại thị trường chứng khoán.

“Để có thêm hơn 7 tỷ USD/năm vào kênh dẫn vốn, UBCKNN đang nỗ lực thúc đẩy lộ trình nâng hạng TTCK Việt Nam trong thời gian sớm nhất”, Chủ tịch UBCKNN chia sẻ.

Để tăng cường nhà đầu tư tổ chức, bà Phương cho biết, Ủy ban chứng khoán Nhà nước sẽ tạo điều kiện cho các quỹ đầu tư thành lập, rà soát, sửa đổi quy chế, bỏ hạn mức không phù hợp. Vừa qua, số lượng nhà đầu tư chứng chỉ quỹ tăng trưởng cao, rà soát sửa đổi, quy trình quy chế.

“Số lượng nhà đầu tư vào chứng chỉ quỹ quý I có sự tăng trưởng cao với 212.636 nhà đầu tư quỹ mở, tăng 18% so với cùng kỳ. Số lượng quỹ đầu tư chứng khoán mở mới cũng tăng nhanh, từ mức chỉ có 47 quỹ vào năm 2019 thì đến nay là 103 quỹ, tăng gấp 2,19 lần. Dòng tiền thông minh sẽ chảy vào nơi có hiệu quả đầu tư cao hơn. UBCKNN sẽ tăng cường giám sát các công ty quản lý quỹ, vừa qua đã rút giấy phép 1 công ty, và xem xét rút giấy phép 1-2 công ty nữa nếu không khắc phục được các tồn tại”, bà Phương thông tin.

2 nhóm vấn đề mang tính trọng yếu để nâng hạng TTCK Việt Nam

Cũng theo bà Phương, UBCKNN đang chú trọng đưa ra giải pháp tích cực, nỗ lực khắc phục các tiêu chí mà các đơn vị xếp hạng tín nhiệm đưa ra. Việc nâng hạng thị trường là lộ trình được đưa ra, nhưng có nhiều việc cần sự phối hợp của các bộ ngành.

"Thời gian qua, UBCKNN đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với các bên liên quan tháo gỡ khó khăn vướng mắc, cuối tháng 8 này, chúng tôi sẽ tổ chức tọa đàm tại Hồng Kông (Trung Quốc) làm việc với các tổ chức xếp hạng để đánh giá tiềm năng chúng ta có thể xếp hạng thị trường lên thị trường mới nổi", Chủ tịch UBCKNN cho biết.

Theo lãnh đạo UBCKNN, có hai nhóm vấn đề mang tính trọng yếu trước mắt ảnh hưởng đến việc nâng hạng cho TTCK và đòi hỏi sự phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành liên quan.

Cụ thể, đối với yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, hiện tại, Việt Nam vẫn quy định phải bảo đảm đủ tiền và chứng khoán trước giao dịch theo các quy định tại Thông tư 120/2020/TT-BTC; trong khi đó, yêu cầu của các tổ chức xếp hạng thì “Không yêu cầu ký quỹ trước giao dịch”. Do vậy, phương án để có thể tháo gỡ được đặt ra thông qua việc triển khai đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường cơ sở và dần tiến tới giảm ký quỹ trước giao dịch.

Hiện nay, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và UBCKNN đã chuẩn bị xây dựng mô hình CCP cho thị trường cơ sở, ví dụ: Mô hình khi ngân hàng lưu ký được chấp thuận là thành viên bù trừ. Mô hình này cần có sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước trong việc sửa đổi quy định liên quan trong lĩnh vực ngân hàng.

Đối với vấn đề giới hạn sở hữu nước ngoài, một số giải pháp được đề xuất gồm triển khai chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR); triển khai cổng công bố thông tin giao dịch ngoài biên độ của nhà đầu tư nước ngoài (Foreign Board) với các cổ phiếu hết room ngoại; đẩy mạnh quá trình thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và tăng tỷ lệ cổ phần sở hữu nước ngoài.

"Chúng tôi đề xuất trước mắt có thể làm là các bộ ngành theo hướng rà soát hạn chế nhà đầu tư nước ngoài chỉ áp dụng với lĩnh vực cần thiết như quốc phòng an ninh bảo hộ thương mại", bà Phương nhấn mạnh.