Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang chững lại?

Tổng giá trị phát hành TPDN giảm mạnh so với cùng kỳ

Dữ liệu cập nhật từ Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), tính đến ngày công bố thông tin 22/9, trên thị trường TPDN riêng lẻ đã có thêm 6 đợt phát hành trong tháng 9 với tổng giá trị 7.265 tỷ đồng. Lũy kế từ đầu năm, tổng giá trị phát hành TPDN được ghi nhận là 149.495 tỷ đồng, với 20 đợt phát hành ra công chúng trị giá 18.289 tỷ đồng (chiếm 12,23% tổng giá trị phát hành) và 119 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 131.205 tỷ đồng (chiếm 87,77% tổng số).

Cũng trong tháng 9, đã có những doanh nghiệp phát hành thành công với kỳ hạn dài, từ 5 - 7 năm. Mặc dù có kỳ hạn dài hơn nhưng lãi suất trung bình chỉ ở mức 9,75%. Mức lãi suất này đã giảm khá mạnh so với trung bình 10,5%/năm hồi tháng 6/2023.

Còn theo số liệu tổng hợp của Công ty Chứng khoán VNDIRECT, lũy kế 9 tháng năm 2023, tổng giá trị phát hành TPDN đạt khoảng 167.983 tỷ đồng, giảm 32,6% so với cùng kỳ; trong đó tổng giá trị các đợt phát hành riêng lẻ đạt khoảng 147.180 tỷ đồng, giảm 38,9% so với cùng kỳ; tổng giá trị phát hành công chúng đạt 20.803 tỷ đồng, tăng 141,4 % so với cùng kỳ.

Theo VNDIRECT, hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ có sự phục hồi tích cực trong Quý 3/2023, khi cao gấp gần 2,7 lần so với Quý 2/2023 và tăng 36,2% so với cùng kỳ. Theo đó, sự phục hồi của hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ này đến từ sự gia tăng phát hành của nhóm ngân hàng. Tổng giá trị TPDN riêng lẻ của nhóm ngân hàng phát hành trong Quý 3/2023 đạt khoảng 47.224 tỷ đồng, chiếm 53,2% tổng giá trị phát hành trong kỳ.

“Quy định trong Thông tư 08/2020/TT-NHNN của NHNN về tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn của các ngân hàng phải giảm về mức 30% từ mức 34% sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10/2023 là một trong những nguyên nhân chính khiến cho hoạt động phát hành TPDN riêng lẻ của nhóm ngân hàng diễn ra tích cực trong Quý 3/2023 vừa qua (các ngân hàng phát hành TPDN để tăng phần vốn huy động trung và dài hạn)”, ông Nguyễn Bá Khương, chuyên gia Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán VNDIRECT đánh giá.

Hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn chững lại

Tuy vậy, hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn có sự chững lại. Tổng giá trị TPDN được mua lại trước hạn trong Quý 3/2023 đạt gần 57.259 tỷ đồng, giảm 31,9% so với Quý 2/2023 và giảm 5,4% so với cùng kỳ. Sau khi tăng mạnh trong Quý 2/2023 tốc độ mua lại TPDN trước hạn có xu hướng giảm kể từ tháng 8 (số liệu được tổng hợp theo thông tin HNX công bố đến ngày 3/10).

Ngân hàng vẫn là nhóm thực hiện mua lại TPDN trước hạn nhiều nhất trong kỳ. Tổng giá trị TPDN được nhóm ngân hàng mua lại đạt hơn 30.700 tỷ đồng, chiếm 53,6% tổng giá trị TPDN được mua lại trước hạn. So với Quý 2/2023 mặc dù tổng giá trị mua lại trước hạn của nhóm Ngân hàng đã giảm mạnh (giảm 47%), tuy nhiên, đây vẫn là quý có giá trị mua lại cao trong những quý gần đây của nhóm ngân hàng.

“Nhu cầu tín dụng yếu cùng với việc lãi suất đã giảm mạnh và thanh khoản hệ thống ngân hàng dồi dào là điều kiện để các ngân hàng duy trì tích cực hoạt động mua lại trước hạn các lô trái phiếu phát hành riêng lẻ của mình trong Quý 3/2023”, ông Nguyễn Bá Khương cho hay.

Trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp còn khó khăn, thị trường bất động sản vẫn trầm lắng, nhiều doanh nghiệp gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu vẫn tiếp tục tăng lên. Tính đến ngày 3/10, có khoảng 69 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN theo thông báo của HNX.

“Ước tính, tổng dư nợ TPDN của các doanh nghiệp này khoảng 176.100 tỷ đồng, chiếm khoảng 17,8% dư nợ TPDN toàn thị trường. Phần lớn trong số các tổ chức phát hành này là các doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản”, ông Khương nói.

Gần 50.000 trái phiếu được giao dịch trên sàn giao dịch TPDN riêng lẻ

Liên quan đến sàn giao dịch TPDN riêng lẻ, thông tin từ HNX cho thấy, từ ngày 19/7/2023 - ngày hệ thống giao dịch thứ cấp TPDN riêng lẻ chính thức được vận hành đến ngày 8/9/2023, trên hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ đã có 12.835 tỷ đồng, tương đương 49.827 trái phiếu được giao dịch. Tính bình quân, có hơn 1 triệu trái phiếu, tương đương 267 tỷ đồng được giao dịch trong phiên.

Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tín dụng, Bộ Tài chính, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ đã góp phần tăng cường tính thanh khoản của thị trường đồng thời các dữ liệu trên hệ thống sẽ phục vụ công tác hậu kiểm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với những vi phạm có thể phát sinh trên thị trường.

“Bộ Tài chính đã làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp có dư nợ trái phiếu đến hạn lớn trong năm 2022, 2023 và thường xuyên có các văn bản đôn đốc, yêu cầu các doanh nghiệp phải bố trí, cân đối các nguồn lực tài chính để thanh toán bằng được nghĩa vụ trái phiếu với nhà đầu tư”, ông Nguyễn Hoàng Dương thông tin, đồng thời khẳng định “Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện khung khổ pháp lý để tăng cường công tác quản lý giám sát, đảm bảo tính minh bạch của thị trường cũng như tiếp tục phối hợp với các bộ ngành để có các giải pháp ổn định môi trường kinh tế vĩ mô, tháo gỡ khó khăn trên thị trường bất động sản, kiểm soát lạm phát để duy trì động lực phát triển kinh tế”.