Nông thôn mới, làng quê mới, con người mới

Sau gần 10 năm triển khai, xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào phát triển rộng khắp, về đích trước 1 năm rưỡi với hơn 4.500 xã đạt chuẩn. 

Sau 10 năm thực hiện, diện mạo ở các làng quê Việt Nam thay đổi tích cực.

Qua quá trình xây dựng nông thôn mới, sản xuất hàng hóa được coi trọng và có chuyển biến, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân; diện mạo nông thôn cũng trở nên khang trang, đẹp đẽ, và văn minh hơn trước rất nhiều.

Tuy nhiên, nhìn lại sau 10 năm thực hiện, chương trình nông thôn mới cũng bộc lộ không ít những thiếu sót, hạn chế, chệch hướng, cần rút kinh nghiệm để đạt được thành công hơn nữa trong chặng đường tiếp theo.

Bước qua chiếc cổng chào đầu làng, khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu thôn Chế Biến, xã Kim Sơn 2, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh hiện ra đẹp lung linh với những hàng rào hoa mười giờ, chiều tím rực rỡ hai bên đường.

Gạt đi những giọt mồ hôi lấm tấm trên mặt sau một buổi sáng cắt tỉa, chăm sóc vườn, ông Phan Văn Cầu, một trong những hộ có vườn mẫu đẹp nhất thôn Chế Biến, xã Sơn Kim 2, huyện Hương Sơn phấn khởi: "Mô hình diện mạo của xã đổi đời hẳn. Đến về đây thậm chí có người con quê hương đi về ngỡ ngàng không biết nhà mình ở đâu, lối vào đâu nữa. Cho nên, tôi thấy chủ trương xây dựng nông thôn mới là rất sáng suốt".

Sau gần 10 năm xây dựng nông thôn mới, Hà Tĩnh đã có 1.400 thôn, gần 9.500 vườn xây dựng theo mô hình này. Không chỉ là những khu vườn rợp bóng xum xuê cây trái tạo không gian mát ngọt, thanh bình cho những làng quê nơi này mà theo đó, thu nhập của người dân cũng tăng lên hơn 3 lần so với năm 2010. Từ đó, thêm động lực để người dân tham gia xây dựng và bảo vệ chính những công trình nông thôn mới do mình tạo ra.

Ông Trần Huy Oánh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Hà Tĩnh chia sẻ: "Rõ ràng người dân phải bỏ tiền ra rất nhiều, nguồn lực rất lớn, nhân công như vậy vai trò chủ thể của họ phát huy cao hơn hẳn, mà chính cái dân chủ cơ sở cũng được phát huy cao và thể hiện rõ. Bởi tất cả nguồn lực người dân đóng góp người ta phải quản lý chặt chẽ, công trình người ta làm, người ta hưởng thụ người ta phải tự giám sát và bảo vệ. Như vậy chủ thể cũng được tăng cường và dân chủ được nâng cao".

Không chỉ ở Hà Tĩnh mà sau gần 10 năm triển khai, phong trào “cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” đã đạt được những kết quả tích cực, tác động đến đời sống của hàng chục triệu cư dân nông thôn. Đến nay, theo thống kê, có trên 4.500 xã, chiếm 51% tổng số xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, về đích trước mục tiêu đề ra 1 năm rưỡi. Đặc biệt, các tỉnh Đồng Nai, Nam Định, Bình Dương, thành phố Đà Nẵng có 100% xã và huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Mức thu nhập bình quân của người dân khu vực nông thôn đạt 34 triệu đồng/người/năm, tăng gấp 3,5 lần so với 10 năm trước. Kết quả điều tra nghiên cứu cho thấy, khoảng 85% số hộ nông thôn hài lòng về những thành tựu trong xây dựng nông thôn mới.

Nhìn lại chặng đường xây dựng nông thôn mới thời gian qua, ông Tăng Minh Lộc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Phát triển nông thôn Việt Nam, nguyên Cục trưởng, Chánh văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương cho rằng, tư duy của cán bộ và người dân đã thay đổi rất nhiều so với trước đây.

"Điều tôi thấy có ý nghĩa nhất, đó là nông thôn mới đã làm thay đổi nhận thức của các bộ các cấp, nhất là cán bộ cấp trung ương và cấp tỉnh. Nhiều cán bộ cấp tỉnh trung ương bây giờ đã coi xây dựng nông thôn mới là thực hiện cái việc công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, và do đó tư duy cách chỉ đạo cũng tích cực hơn. Rồi cán bộ cấp cơ sở cũng đã trưởng thành khá tốt trong các công việc quản lý và thực hiện dân chủ ở nông thôn tốt hơn. Người dân từ chỗ “ngóng”, chờ hỗ trợ bên ngoài thì đã đóng góp, tự giác, tham gia rất tích cực vào chương trình này", ông Lộc cho hay.

Qua thực tiễn xây dựng nông thôn mới, những cán bộ lãnh đạo, đảng viên cũng lăn lộn, sát thực tiễn, trưởng thành, gắn bó với dân và biết lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người dân hơn. Còn người dân cũng có những thay đổi vượt bậc trong tinh thần tự giác, đoàn kết, nỗ lực sản xuất, phát huy sáng kiến, tạo khí thế trong xây dựng làng quê mình.

 PGS TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhận định: "Theo đánh giá của tôi, những kết quả nông thôn mới ngày càng thực chất, ngày càng bền vững, tạo ra một nông thôn, ở đó người dân ấm no, hạnh phúc, phát huy được tố chất năng lực của mình. Xã hội nông thôn có những cái mới, sức mạnh của người nông dân đã có những bước tiến dài so với trước. Nếu như không có sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, đặc biệt và trực tiếp là hệ thống chính trị ở cấp cơ sở nông thôn, nếu như không có sự dồn nguồn lực, dồn sức của nông dân thì thành quả của chúng ta sẽ không đạt được như thế!"

Đáng mừng là thành quả xây dựng nông thôn mới không chỉ có nhà cửa, đường xá, công trình khang trang, tạo nên những làng quê mới mà điều quan trọng nhất là tạo ra con người mới với suy nghĩ, cách thức sản xuất và lối sống mới. Những con người mới này chính là linh hồn, là nguồn lực căn cốt nhất để tạo dựng được nông thôn mới hôm nay.

Bên cạnh những kết quả đáng mừng, trong quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới những năm qua, cũng đã nảy sinh không ít những hạn chế, bất cập, những bước đi chệch hướng cần điều chỉnh và rút kinh nghiệm. Loạt bài “Nhìn lại chặng đường 10 năm xây dựng nông thôn mới” tiếp tục phân tích về nội dung này trong những bài sau./.