Phòng, chống thiên tai - Phải chủ động từ lực lượng xung kích ở cơ sở

Nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó thiên tai ngay từ cấp cơ sở, tiến tới xây dựng thôn, xã an toàn trước thiên tai là một trong những nội dung trọng tâm trong Tuần lễ phòng chống thiên tai diễn ra từ 15/5-22/5/2020, với chủ đề “Phòng, chống thiên tai chủ động, hiệu quả từ lực lượng xung kích cơ sở”.

Phóng viên VOV đã có cuộc phỏng vấn Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp về vấn đề này.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp. Ảnh: Văn Ngân.

PV: Thứ trưởng nhận định như thế nào về diễn biến bất thường của thiên tai năm nay và qua Tuần lễ Quốc gia phòng chống thiên tai, thông điệp truyền đi là gì?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Dự báo, năm nay sẽ có khoảng 11 đến 12 cơn bão vào Việt Nam. Trong đó có khoảng 5 đến 6 cơn bão sẽ đổ bộ trực tiếp tương đối mạnh và nguy hiểm. Khả năng bão sẽ đổ bộ vào khu vực Nam Trung bộ và phía Nam là chủ yếu - khu vực rất dễ bị tổn thương do nhiều lý do, đặc biệt là ở miền Tây Nam Bộ người dân ít khi bị ảnh hưởng của cơn bão. Thiên tai năm nay có thể không khốc liệt, dồn dập nhưng yếu tố cực đoan là rất lớn. Chưa năm nào mà ngày 30 và mùng 1 Tết lại có mưa đá và ngay sau đó từ tháng 1 đến nay chúng ta đã chứng kiến 104 trận mưa đá, giông lốc lớn, gây thiệt hại rất lớn trên địa bàn của 31 tỉnh, thành phố, đây là yếu tố cực đoan dị thường của năm nay.

Từ nay cuối năm, các yếu tố cực đoan dị thường tiếp tục diễn ra, chính vì thế năm nay Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tập trung vào xây dựng lực lượng xung kích cơ sở đủ mạnh để ứng phó với các dị thường của thời tiết.

Năm nay cũng là năm đầu tiên và lần đầu tiên Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị về công tác phòng, chống thiên tai là một trong chủ trương rất quan trọng trong công tác phòng chống thiên tai. Chúng tôi mong muốn các địa phương, chính quyền cơ sở có chương trình hành động thực hiện Chỉ thị một cách nghiêm túc, hiệu quả theo đúng yêu cầu của Ban Bí thư với sự tham gia của hệ thống chính trị có hiệu lực, hiệu quả hơn.

PV: Theo Thứ trưởng, vai trò của lực lượng xung kích tại cơ sở có ý nghĩa quan trọng như thế nào trong ứng phó thiên tai?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Như chúng ta biết đối với thiên tai thì bài học kinh nghiệm đầu tiên là tính chủ động và chúng ta đã có phương châm rất quan trọng và xuyên suốt là “4 tại chỗ” với phương châm này và tính chủ động nữa thì rõ ràng lực lượng phòng, chống thiên tai là quyết định.

Trong phòng, chống thiên tai thì lực lượng xung kích chủ lực của chúng ta là lực lượng vũ trang là công an và quân đội, thế nhưng lực lượng này không phải lúc nào cũng có mặt tại chỗ và thường những lực lượng này khi có thiên tai lớn, các thiệt hại lớn thì mới huy động khắc phục hậu quả chứ còn để phòng, chống tại chỗ thì vẫn là phải là lực lượng xung kích tại chỗ.

Hiện nay lực lượng xung kích tại chỗ trong Luật đã quy định, đã triển khai và các địa phương cũng rất chú trọng. Tuy nhiên, rất nhiều địa phương hiện nay chưa có lực lượng phòng chống thiên tai đúng nghĩa. Thứ hai nữa là với những địa phương đã có lực lượng này rồi thì rõ ràng về kỹ năng, về trang thiết bị cũng không có, những trang thiết bị tối thiểu cho lực lượng này hiện nay cũng chưa đủ.

Với chủ đề năm nay là phòng, chống thiên tai, chủ động hiệu quả từ lực lượng xung kích cơ sở, chúng tôi mong muốn các địa phương, đặc biệt là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Trưởng ban phòng, chống lụt bão của địa phương tập trung nhiều hơn cho xây dựng lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai tại cơ sở một cách hiệu quả.

PV: Có ý kiến cho rằng, mặc dù lực lượng xung kích tại cấp huyện, xã tuy đông, nhưng chưa đủ mạnh, Thứ trưởng nhận định như thế nào và chúng ta có giải pháp gì để nâng cao năng lực của lực lượng này trong thời gian tới?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Tại cơ sở, đặc biệt ở vùng nông thôn thì lực lượng thanh niên không nhiều, thậm chí là rất ít vì khi lớn lên đến tuổi trưởng thành thì các bạn đi học, đi làm ở khu đô thị, khu chế xuất công nghiệp… nên lực lượng tại chỗ bây giờ còn rất ít chủ yếu là phụ nữ người già. Đây là tình trạng chung.

Chúng tôi cũng rất chia sẻ khó khăn với các địa phương điều này. Tuy nhiên, để phòng, chống thiên tai nói riêng và các hoạt động khác ở địa phương nói chung thì rõ ràng chúng ta vẫn phải có lực lượng xung kích để bất cứ lúc nào, khi có các yếu tố bất lợi ví dụ như thiên tai thì chúng ta phải có lực lượng này.

Hiện nay đội ngũ này các địa phương vừa thiếu vừa yếu về trang bị, kể cả kiến thức, kỹ năng và trang thiết bị để hoạt động cũng còn rất khó khăn. Chính vì thế, để xây dựng lực lượng này chúng tôi đã có hướng dẫn chi tiết về cách thức xây dựng lực lượng gồm thành phần những ai? Chúng tôi cũng tổ chức tập huấn theo mẫu và đã gửi tài liệu cho địa phương. Chúng tôi cũng rất mong các địa phương căn cứ vào những tiêu chuẩn đó để chúng ta xây dựng lực lượng cho mình.

Một vấn đề đặt ra là hiện nay chúng ta đang xây dựng nông thôn mới, trong các xã đạt chuẩn nông thôn mới đã có các tiêu chí về phòng, chống thiên tai. Trong tiêu chí phòng chống thiên tai, chúng tôi hướng đến chỉ tiêu lực lượng xung kích cấp xã là chủ yếu. Sắp tới trong giai đoạn mới, chúng tôi đang dự kiến sẽ có các xã nông thôn mới kiểu mẫu về từng mặt.

Chúng tôi rất mong và hy vọng là có nhiều xã nông thôn mới kiểu mẫu về phòng, chống thiên tai, trong đó lực lượng xung kích phòng, chống tai ở cơ sở được xây dựng một cách đầy đủ, đúng nghĩa và hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!./.