Chiêm ngưỡng “Trang sức cổ Việt Nam” tại Hà Nội

Phòng trưng bày chuyên đề “Trang sức cổ Việt Nam” vừa khai mạc sáng 30/8, tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Hà Nội). Tại đây, công chúng trong và ngoài nước lần đầu tiên cơ hội thưởng lãm gần 140 tài liệu, hiện vật quý hiếm trong bộ sưu tập trang sức cổ Việt Nam đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.

Theo TS Nguyễn Đình Chiến - Phó Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, sưu tập hiện vật này được giới thiệu theo các thời kỳ lịch sử từ thời Tiền - Sơ sử (thuộc văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn, Sa Huỳnh, Đồng Nai, Óc Eo) cho đến đầu thế kỷ 20.

Đặc biệt, sưu tập trang sức thời chúa Nguyễn thế kỷ 18 và cung đình Nguyễn thế kỷ 19 - 20 với sự xuất hiện nhiều loại hình, bằng chất liệu vàng bạc, đá quý lần đầu tiên được giới thiệu trong cuộc trưng bày lần này. Trưng bày thể hiện trình độ kỹ thuật cao trong việc chế tác trang sức của người dân Việt Nam.

Triển lãm trưng bày 140 tài liệu, hiện vật quý hiếm trong bộ sưu tập trang sức cổ Việt Nam đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia.

Thạc sĩ Nguyễn Quốc Hữu - Phó Trưởng Phòng trưng bày cho biết thêm, gần 140 hiện vật được trưng bày được lựa chọn trong số trăm hiện vật đang được bảo tàng lưu giữ. Ngay từ thời tiền sơ sử, cư dân các nền văn hoá cổ đã biết chế tác và sử dụng đồ trang sức. Đồ trang sức thời kỳ này chủ yếu được làm từ chất liệu đá, xương, răng, sừng động vật và vỏ nhuyễn thể.

Loại hình chủ yếu là hạt chuỗi, các loại vòng tay, vật đeo… Các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều công xưởng chế tác đồ trang sức thể hiện kỹ thuật rất tinh xảo. Thời kỳ này ý nghĩa chủ yếu của đồ trang sức là chỉ dấu cho biết địa vị, quyền lực của người mang nó.

Bước sang thời dựng nước đầu tiên, cách ngày nay khoảng 2.000 - 2.500 năm, đồ trang sức khá phong phú về hình dáng, chất liệu và mang tính mỹ thuật cao. Đặc trưng cho văn hóa Đông Sơn là các loại vòng đeo tay (thiết diện tròn, lòng máng, sống trâu), vòng đeo chân, lục lạc, khóa thắt lưng, trâm cài đầu... bằng đồng; vòng đeo tai và hạt chuỗi bằng thủy tinh; vòng đeo tay, khuyên tai, hạt chuỗi bằng đá với kích thước từ nhỏ đến lớn.

Ngọc Như Ý thế kỷ 19 - 20. Sưu tập cổ vật cung đình triều Nguyễn

Sưu tập trang sức văn hóa Sa Huỳnh có màu sắc đa dạng chất liệu phong phú bằng đá, mã não và thủy tinh. Loại hình chủ yếu là khuyên tai và hạt chuỗi. Đồ trang sức nổi bật nhất ở văn hóa này là khuyên tai hai đầu thú, chất liệu đá và thủy tinh, có nguồn gốc bản địa.

Ngoài ra, còn có các loại khuyên tai hình vành khăn, khuyên tai ba mấu, khuyên tai bốn mấu đã từng xuất hiện ở nhiều di tích khảo cổ học Đông Nam Á. Các loại hạt chuỗi thủy tinh xanh và mã não nguồn gốc giao lưu từ Ấn Độ.

Sưu tập trang sức văn hóa Đồng Nai khá đa dạng về chất liệu và phong phú về loại hình như đất nung, vỏ nhuyễn thể, đá, thủy tinh, vàng… điển hình là loại hạt chuỗi hình đốt trúc, hoa cúc bằng vàng; vòng đeo tay, hạt chuỗi, khuyên tai hai đầu thú bằng thủy tinh, có cả loại khuyên tai hai đầu thú bằng đá ngọc và nhiều loại đá màu khác.

Đồ trang sức thời kỳ này chủ yếu được làm từ chất liệu đá, xương, răng, sừng động vật và vỏ nhuyễn thể.

Sưu tập trang sức văn hóa Óc Eo (thế kỷ 1 - 8 sau Công Nguyên) chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Ấn Độ. Loại hình trang sức chủ yếu là khuyên tai, nhẫn, vòng cổ, mặt dây chuyền, vật đeo hộ mệnh... với chất liệu vàng là chủ yếu, một số khác chạm ngọc rất cầu kỳ.

Trong sự kiện trưng bày chuyên đề lần này, công chúng còn được chiêm ngưỡng sưu tập trang sức cung đình thời Nguyễn. Đây là một sưu tập quý hiếm và hoàn mỹ thể hiện trình độ kỹ thuật, nghệ thuật chế tác đạt tới đỉnh cao. Chất liệu để chế tác đồ trang sức thuộc vào loại quý hiếm bậc nhất thời bấy giờ đó là vàng, bạc, ngọc, ngà voi, đồi mồi... Loại hình chủ yếu là dây chuyền, mặt dây chuyền, vòng tay, bao tay, khuyên tai, trâm cài đầu...

Trang sức là một loại hình di vật đặc biệt, không chỉ với mục đích làm đẹp cho con người mà còn biểu thị trình độ thẩm mỹ và kỹ thuật chế tác đạt tới đỉnh cao. Phòng trưng bày “Trang sức cổ Việt Nam” giúp công chúng hình dung được sự phát triển của tư duy thẩm mỹ người Việt qua từng thời kỳ lịch sử./.