Phóng viên ảnh kể chuyện tác nghiệp tại chiến trường chống Mỹ

Chiến tranh Việt Nam xưa nay chỉ được biết đến qua nhiều bức ảnh của những phóng viên chiến trường phương Tây như Larry Burrows, Don McCullin, Griffiths, Chauvel hay Caron. Do đó, những tư liệu ảnh của phóng viên chiến trường Việt Nam ít được bạn bè quốc tế biết đến.

Với mong muốn đem đến cho công chúng cái nhìn chân thực về cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại của dân tộc dưới góc nhìn của những nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh trong nước, chiều tối 14/4, triển lãm ảnh “Phóng viên chiến trường” tại Trung tâm Văn hóa Pháp - L’Espace được tổ chức, giới thiệu 40 tác phẩm chọn lọc của 4 phóng viên ảnh chiến trường: Đoàn Công Tính, Chu Chí Thành, Mai Nam, Hứa Kiểm.

Họ là những người đã tham gia tác nghiệp đưa tin về cuộc chiến tranh chống Mỹ, ghi lại những năm tháng kháng chiến hào hùng của dân tộc bằng những bức ảnh lịch sử chân thực, trong điều kiện khó khăn, gian khổ, bất chấp mưa bom bão đạn.

Những chiến tích, kỷ niệm về chiến trường Việt Nam vẫn còn vẹn nguyên trong ký ức những chiến sĩ, những phóng viên đã chiến đấu, tác nghiệp năm nào.

Bộ đội cụ Hồ cố gắng mở đường vượt thác ghềnh cho các đơn vị hậu cần theo sau vận chuyển thực phẩm và trang bị vũ khí. Ảnh: Đoàn Công Tính

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Đoàn Công Tính chia sẻ: “Nếu những người lính coi súng là vợ, đạn là con, thì tôi cũng coi máy ảnh như vậy”. Lúc ấy, với hai chiếc máy ảnh trong tay và lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ, ông đã ghi lại những thời khắc không thể nào quên trong cuộc đời phóng viên ảnh.

Đi vào nơi khói lửa, bám sát hiểm nguy để chụp ảnh, ông thậm chí 4 lần bị bom vùi. Tuy nhiên, chiến tranh khốc liệt là thế, nhưng vào chiến trường, những bức ảnh của nghệ sĩ Đoàn Công Tính đâu chỉ là những cảnh đánh nhau dữ dội, mà ông đã ghi lại những khoảnh khắc mang màu sắc lãng mạn của những người lính. Đó là những bức ảnh về nụ cười chiến thắng, về tinh thần lạc quan của những người lính khi bản thân họ biết được là mình đang đấu tranh cho chính nghĩa để bảo vệ Tổ quốc.

“Bộ đội tranh thủ nghỉ đọc thư” của NSNA Đoàn Công Tính chụp tại dãy Trường Sơn năm 1972

Giống như rất nhiều phóng viên chiến tranh khác, nhà báo - nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành (nguyên phóng viên ảnh TTXVN) cũng đã dành phần lớn tuổi trẻ của mình trên chiến trường để đưa tin sự kiện. Những bức ảnh mang tính thời sự được ông tập trung vào nội dung thể hiện được tinh thần quyết chiến, quyết thắng, ý chí hào hùng của nhân dân Việt Nam trong chiến tranh chống Mỹ.

Ông chia sẻ: “Giữa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước khốc liệt, tôi vẫn nhìn thấy được tinh thần lạc quan, vui tươi của mỗi người lính sau các trận đánh. So với những bức ảnh của các nhà báo phương Tây, chúng tôi đã đem đến một góc nhìn khác về chiến tranh Việt Nam. Những bức ảnh rất đỗi dung dị, nhưng thể hiện tư thế của những người chiến thắng trong cuộc đấu tranh giành độc lập: bình tĩnh, gan dạ, mà phi thường”.

Nhà báo - nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam chia sẻ về quá trình tác nghiệp thời chiến: “Ngày ấy, chúng tôi phải đối mặt với nhiều khó khăn. Máy ảnh không phải loại tối tân, thường là của Liên Xô, Đức viện trợ. Mỗi người chỉ được trang bị 1 máy. Phim thì rất hiếm. Cho nên, khi chụp phải đắn đo, đếm từng khoảnh khắc, ưng ý thì mới bấm, chứ không thoải mái như máy ảnh số bây giờ. Ngoài ra, tráng phim, rửa ảnh, phóng ảnh… cũng đều do một tay phóng viên làm”.

Tỉnh Hà Tĩnh, dân quân bảo vệ tuyến ven biển của NSNA Mai Nam chụp năm 1967

Trong điều kiện chiến tranh, ông đi cùng các đơn vị thanh niên, sống và chiến đấu như những người lính thực thụ. Đối với nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam, chính những người lính, những người thanh niên trong kháng chiến đã động viên và tạo điều kiện để ông tác nghiệp. Ông học được ở họ tinh thần dũng cảm, sẵn sàng hy sinh.

“Trong chiến tranh, sự sống và cái chết mong manh lắm, và có ai muốn chết? Nhưng khi đã đi vào chiến trường, tận mắt thấy được sự dũng cảm của những người thanh niên, những người dân quân, bộ đội…, thì tôi đã không còn sợ gì hết. Phải có tinh thần như thế thì mới làm việc được. Cho nên, giữa mưa bom bão đạn, chúng tôi vẫn tác nghiệp, vẫn ghi lại những hình ảnh tốt nhất để đem về tuyên truyền”.

Tác phẩm “Nữ dân quân Nguyễn Thị Hiền là tiểu đội trưởng dân quân Yên Vực, huyện Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa. Cô đã trải qua 800 đợt rải bom và bị B52 chôn sống bốn lần, năm 1966” của tác giả Mai Nam.

Triển lãm “Phóng viên chiến trường” sẽ kéo dài đến hết ngày 10/5 tại Trung tâm Văn hóa Pháp./.

Một số bức ảnh khác trong triển lãm:

Xe tăng bị mìn phá hủy, bộ đội tiếp tục bám đuổi kẻ thủ (đường 9 Nam Lào, 1971) - Đoàn Công Tính

Dân quân nam và nữ giúp bộ đội Bắc Việt Nam kéo pháo lên trận địa Hải Dương năm 1972 - Mai Nam

Đội dân quân pháo binh xã Trung Giang - Gio Linh bao vây quân Nam Việt Nam cố thủ trong thành phố Cồn Tiên. Chị Lan (bên phải ảnh) là đội trưởng, Chị hy sinh trong cuộc chiến năm 1972 - Đoàn Công Tính

Dân quân Trần Văn Ong, xã Đức Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đã bắn hạ một máy bay F4H ngày 16/11/1987 - Chu Chí Thành

Dân quân ở Đồ Sơn, Hải Phòng năm 1966 - Mai Nam

Trong sân nhà giam ở Hỏa Lò, Hà Nội, các tù binh,phi công Mỹ chơi bóng chuyền - Đoàn Công Tính

Sửa đường dây điện để đảm bảo cuộc sống bình thường và sinh hoạt hàng ngày sau khi thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị được giải phóng năm 1973 - Chu Chí Thành