Tiếng Khèn - linh hồn của người Mông
VOV.VN - Tiếng Khèn được coi là linh hồn của người Mông để gửi gắm, thể hiện tiếng lòng của mình với bạn tình, với cộng đồng và với thiên nhiên hùng vĩ.
Múa khèn. |
Để có được một cây Khèn vang âm đúng điệu Mông, không phải ai muốn cũng làm được và cũng không có nơi nào dạy làm Khèn chuyên nghiệp. Thường thì các gia đình nghệ nhân làm Khèn Mông sẽ tự đúc rút kinh nghiệm để "cha truyền con nối".
Người làm phải lặn lội vào rừng tìm những cây gỗ pơ mu to, thẳng, cây gỗ được cắt khúc dày từ 80 - 90cm, bổ đôi và khoét rỗng theo chiều dài thân cây, rồi áp hai thân cây lại như cũ, buộc chặt để nhựa tự kết dính. Những đoạn gỗ tươi này được đem về để khô trên gác bếp, rồi mới tạo hình dáng bầu, khoét các lỗ trên thân để lồng các ống trúc vào. Ống làm Khèn gồm sáu ống trúc lớn, nhỏ, dài, ngắn khác nhau là những thân trúc, thẳng đẹp. Sáu ống trúc được xếp gọn song song với nhau trên thân Khèn, tương tự cho tình anh em tụ họp.
Về cách làm Khèn, Anh Và Giống Nỏ cho biết thêm: “Sáu ống trúc làm Khèn là những cây trúc trên 10 năm và không phải loại ống trúc nào cũng làm được (tiếng Mông gọi shôngz kênhs). Những ống trúc được chặt về rồi đêm phơi khoảng một tháng để khô vàng. Sau đó người làm phải đêm ngâm trong nước đun sôi để dẻo, dễ uốn, cây không bị mọt, không bị vỡ rồi mới đêm ra khoét lỗ gắn vào thân Khèn tạo thành những ống Khèn”.
Tiếng Khèn khi ngân lên đi kèm theo các vũ điệu đều thể hiện được sự tinh tế, khéo léo của người con trai Mông. Thông qua tiếng Khèn, qua từng động tác, người biểu diễn đều gửi gắm những ấn tượng khó quên đến với người nghe và người xem.
Khèn là một loại nhạc cụ độc đáo của người Mông. Nhưng bây giờ ở bản Bó cũng như nhiều nơi khác, những người am hiểu sâu sắc về cây Khèn như anh Và Giống Nỏ không còn nhiều, ít người còn dành thời gian để học thổi và múa Khèn, bởi múa Khèn bài bản rất khó. Anh Vàng A Của được anh Và Giống Nỏ dạy thổi và múa Khèn cho biết: Múa Khèn rất khó, đã học nhiều nhưng anh cũng chưa thể am hiểu hết được những giai điệu của Khèn. Đồng thời, khi thổi phải kết hợp các vũ điệu như: Đan chân, nhảy tiến, nhảy lùi, nhào lộn, vặn người làm sao cho điệu múa phải phù hợp với tiếng Khèn vang lên.
Niềm mong mỏi nhất của anh Và Giống Nỏ và những người yêu tiếng Khèn Mông là chiếc Khèn Mông và những điệu múa Khèn vẫn sẽ được lưu giữ, truyền dạy từ thế hệ này đến thế hệ khác. Để những giai điệu Khèn còn được giữ mãi như một nét đẹp trong sinh hoạt văn hoá truyền thống của đồng bào dân tộc Mông./.